Aşıq Valeh - Valeh və Zərnigar dastanı (VI hissə)

Zərnigar

Meydana gətirib səni də əcəl,
Çəkərsən əlimdən gəngilə cədal.
Zərnigaram, sabah meydanıma gəl!
Bu bir sözdür, sənə eylədim rəng. 

Aşıq Valeh

Qurban olum, sən tək nazlı ceyrana,
Sən bir zənən, mən durmuşam mərdana. 
Valehəm, sinəmə qoydun nişana,
Yüz kamandar atsın min tiri – xətəng. 

Sözlər tamama yetdi. Deyişmənin ardı səhərə qaldı. 
Dustaq aşıqlar haray saldılar ki, aşıq Valeh, deyişməni səhərə qoyma! Zərnigar bir tilsim qurduracaq, səni, karıxdıracaq. Valeh dedi: – Narahat olmayın, qoyun nə bilir işlətsin. 
Bəli. Səhər açıldı, yenə həminki meydan quruldu. Yenə də Zərnigar qabağa düşdü. Aldı görək nə deyir, Valeh nə cavab verir. 
Zərnigar

O necə şəhərdir, ay aşıq Valeh?
On iki bazarı, əlli iki küçəsi, üç xocası var. 
Üç yüz altmış beş onun içindədir. 
Altmış min iki yüz iyirmi iki həm xocası var. 

Aşıq Valeh

O şəhər bir ildir Zərnigar xanım,
On iki ayı , əlli iki həftəsi, üç bayramı var. 
Üç yüz altmış beş gün hesabıdır, 
Altı min iki yüz iyirmi iki rükət namazı var. 

Zərnigar

O necə aləmdi on beş çırağı?
Doqquz bağbanı var, on iki bağı. 
Mütəssil pərkarda on beş otağı, 
Ona qərar qoyanın nə xilası var?

Aşıq Valeh

İsulidin Firudin on beş hesabı,
Doqquz yol oğlu on iki imamı. 
Mütəssil pərkarda cənnəti – damı,
Mömünün cənnətdə çox xilası var. 

Zərnigar

Altı min yüz altmış altı Hacı,
On dörd pəhləvanı, var çox xərracı. 
Səkkiz min yeddi yüz altmış kərpici
Onu yalqız yapanın nə binası var?

Aşıq Valeh

Altı min altı yüz altmış altı ayədi ayət,
On dörd sində onda tapır hidayət. 
Səkkiz min yeddi yüz altmış bir ildə saat,
Onu yalqız yapanın bir binası var. 

Zərnigar

Altı min iki yüz iyirmi iki yarın dükanı,
De neçə mənzildir onun təkanı?
Neçə pəhləvandır yoxlayım onu,
Söylə, bu sözlərin nə mənası var?

Aşıq Valeh

Altı min iki yüz iyirmi iki namazdı bir il
On yeddi rükəti bir gündədir bil. 
Yeddi əzan yerə deyil mütəssil,
Dediyin sözlərin bu mənası var.

Zərnigar

Yüz on dörd otuza eylərəm şükür, 
Yüz bir dərviş orda oxuyur zikir. 
Zərnigar aləmdə çəkərmi fikir?
Şəriəl – mürtəza tək ağası var. 

Aşıq Valeh

Yüz on dörd otuzdu sureyi – Quran,
Yüz bir təsbehidir, həm zikri sübhan. 
Valehə köməkdir o şahı mərdan, 
Bu meydanda güclü müddəası var. 

Sözlər tamama yetdi. Zərnigar çox kədərli vəziyyətdə aldı görək nə deyir:
Zərnigar

Səndən xəbər alım, ay aşıq Valeh,
Əvvəl nə şey xəlq elədi sübhanı?
Neçə şeyda ondan oldu aşikar?
Yaratdı sifəti, namı, nişanı. 

Aşıq Valeh

Al cavabın deyim, Zərnigar xanım,
Əzəl bir dürr xəlq eylədi sübhanı,
Cəmi aləm ondan oldu aşikar,
Yaratdı sifəti, namı, nişani. 

Zərnigar

Deynən görüm, nədir yerin əsas?
Nə üstündə qərar tapıb, durası?
Neçə ildir, yerlə göyün arası?
Nədən yaratdılar, həft asimanı?

Aşıq Valeh

Bil ki, bir balıqdı yerin əsası,
Gav üstündə qərar tapıb durası. 
Səksən min il yerlə göyün arası,
Nurdan xəlq etdilər həft asimanı. 

Zərnigar

O kim idi, kimdən xof etdi qaçdı,
Yüz səksən min il orda xaba uğraşdı. 
Qəməd idi, onlar ilə qarışdı,
Adları kəhf idi, ismi-bəyanı. 

Aşıq Valeh

Dağa-ynus Allahdan xof etdi qaçdı,
Yüz səksən min il orda xaba uğraşdı, 
Qəməd idi, onlar ilə qarışdı,
Adları kəhf idi, ismi-əyanı. 

Zərnigar

Zərnigarın bilmək olmaz sanını, 
Şəhidlərin heç yumazlar qanını! 
O kimdi alacaq özü canını?
O kim idi öldü, dirildi canı?

Aşıq Valeh

Valeh yulduz bilmək olmaz sanımı,
Şəhidlərin yumadılar qanını,
Əzrail alacaq özü canını,
O Cəsərsuzdu öldü, dirildi canı!

Sözlər tamama yetdi. Zərnigar başı aşağı getdi. Sazını divana təhvil verdi. 
Dedi: – Aşıq Valeh, mən təslim. İndi mənim də, dustaq aşıqların da küllü - ixtiyarı səndədir. 
Valeh dedi: – Zərnigar xanım nə oldu ki, sən dedin, mən cavab verdim, indi də mən deyəcəm, sən cavab ver. 
Zərnigar dedi: – Aşıq Valeh nə lazımsa, mən dedim, sən də cavab verdin. Artıq söz nəyə gərəkdir?
Valeh dedi: – Zərnigar xanım sənin dediyin sözlərdən demədiyin sözlər yüz dəfə çoxdur. Mən sənin demədiyin sözlərdən bir neçəsini deyəcəm. Aldı görək, Valeh nə dedi:

Aşıq Valeh

Səndən xəbər alım Zərnigar xanım, 
Əvvəlki mətləbin, kamın neçədir?
Nə ilə kamilsən, nə ilə naqis?
Mürtəzəndə dolu camın neçədi?

Zərnigar

Al cavabın deyim, ay aşıq Valeh,
Əvvəlki mətləbin kamın ikidir. 
Ədəbli kamildir, ədəbsiz naqis
Mürtəzəndə dolu camım ikidir. 

Aşıq Valeh

O nədir ki, batilində nazirdi?
O nədir ki, vücudunda hazırdı?
O nədir ki, şər ruzində zahirdi. 
O nədir ki, demək olmaz ikidir?

Zərnigar

O Tanrıdır böyüklükdə nazirdir. 
O uşaqdır vücudumda hazırdır. 
Dörd kitabda şəfa ulduz zahirdir. 
Bundan artıq dolu camım ikidir. 

Aşıq Valeh

Mən Valehəm, neyləmişəm, neyləyim? 
Bir Əliflə bir dal neylər söyləyin?
Tökün kitabları hesab eyləyin,
O nədir ki, demək olmaz ikidir?

Axırıncı bəndi Zərnigar aça bilmədi. Meydanda səs-küy ucaldı. İşi belə görən Valeh axır bəndi özü açdı. 

Aşıq Valeh

Aşıq olan sözün açıq söyləyər,
Yüz min naşı bir kamilə neynəyər?
Bir əliflə bir dal min bir eyləyər,
Ad yiyəsi demək olmaz ikidi. 

Söz tamama yetdi. Aşıq Valeh Zərnigarla birlikdə dustaq aşıqları da yoxlamaq üçün aldı görək nə deyir?

Aşıq Valeh

Eşitsin aşıqlar, desin Zərnigar,
Məhəbbət bəhrinə çay hardan gəlir?
On səkkiz min aləm harda birləşir?
Xilqətin qəhrinə pay hardan gəlir?

Cavab olmadı. Aldı Valeh dübarə:
Həfti, həşdi se çaharın cəmin de!
Gizli qalan bir hesabın kəmin de!
Mürsəl nə dilərin keçmiş dəmin de!
İl kimnən cəmlənir, ay hardan gəlir?

Valehə dərs verib Kərəmin Kanı!
Ərəs aləminin kimdi soltanı?
Hardadı varlığın sirri, pünhanı?
Bahar nədən doğur, yay hardan gəlir?