"Ayna Sultanovanın abidəsi götürülürsə, gərək Nərimanovun heykəli dünəndən götürülə..."
Neçə vaxtdı mətbuatda, eləcə də sosial şəbəkələrdə Ayna Sultanovanın abidəsinin götürülməsi müzakirə olunur. Və çoxluğun da Azərbaycan Sovet Respublikasının ilk ədliyyə naziri olmuş bu xanıma münasibəti çox aqressivdi. Rusiya qoşunları Azərbaycanı işğal elədi. Təbii ki, hələ oturuşmamış gənc bir Demokratik Respublika qudurmuş ordunun qarşısında duruş gətirə bilməzdi. ADR Azərbaycanın sərhədlərini müəyyənləşdirdi. Ən böyük nailiyyətlərindən biri də bu idi. Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra Moskva həmin sərhədləri tanımaq məcburiyyətində qaldı. Azərbaycanın görkəmli oğlu Nəriman Nərimanovun bu məsələdə fəaliyyəti də danılmazdır. Hərçənd ki, Nərimanova da münasibət birmənalı deyil. İndi bu yeni qurulmuş respublikanı özümüz idarə etməliydik də. Hamı çəkilib duraydı bir kənara, hakimiyyəti verəydilər bolşeviklərə, ermənilərə və nə bilim, hansısa kərtənkələlərə?
Qadınların çarşabda gəzdiyi bir vaxtda Ayna Sultanova kimi bir ictimai xadimin ortaya çıxması və respublikanın ədliyyə naziri təyin olunmasına niyə ağız büzməliyik?
37-ci ildə Azərbaycan elitasını məhv eləmək üçün qolunu çırmamış o vaxtın 366-cı atıcı alayın komandirləri və o vaxtın sərkisyanları, köçəryanları millətin sayseçmə oğullarını güllələdilər . Və bu sayseçmə oğullardan biri də bir xanım idi – Ayna Sultanova. Əslində elə bir Xocalı faciəsini də 37-də yaşamışıq.
Əgər Ayna Sultanovanın abidəsi götürülürsə, onda gərək Nəriman Nərimanovun heykəli də dünəndən götürülə. Bu nə münasibətdi tariximizə, şəxsiyyətlərimizə?
Məhz tariximizə, şəxsiyyətlərimizə belə münasibətlərin ağrısıdır bu gün çəkirik.
Mən Ayna Sultanovanın həyatı ilə, onun yaşadığı faciə ilə bağlı çox yazılar oxumuşam, çox mənbələrə baxmışam. Bu xanımın acı taleyi məni o qədər ağrıdıb ki, hətta «Dolu» romanında bu xanımın çəkdiyi məşəqqətlərdən yan keçə bilməmişəm.
Təbii ki, siz onu oxuyanda ağlamayacaqsız, amma mən onu yazanda və o işgəncələri gözümün qabağına gətirəndə özümü saxlaya bilməmişəm. Və o parçanı göz yaşları içində yazmışam.
Buyurun, həmin hissəni oxuyun, sonra da gedin Ayna Sultanovanın heykəlini sökün, ya da daşlayın!
Aqil Abbas, Millət vəkili
... Ayna Sultanovanın saçlarını dibdən qırxmışdılar, sir-sifətində bir sağ-islahat yox idi, əlləri stulun arxasında bağlanmışdı, ayaqları da stulun qıçlarına. O qədər əzab vermişdilər ki, artıq heç bir ağrını hiss etmirdi, bütün yaddaşını itirmişdi, özünün kimliyini də unutmuşdu. Qarşısında onun kimi işgəncələrə məruz qalan, onun kimi stula bağlanan adamın da əri Həmid Sultanov olduğunu da bilmirdi.
Prometey kimi hər gün qarğa-quzğunlar ürəyini söküb çıxarır, didim-didim didişdirirdilər...
...Əzrayılın əlindəki alma artıq çürümüşdü, iyi-filan da qalmamışdı.
Tanrının Ayna Sultanovaya verdiyi ömürə hələ çox vardı. Əzrayıl bura Həmid Sultanovun canını almağa gəlmişdi. Amma Tanrının yaratdığı bir yaradana verilən zülmə, işgəncəyə dözə bilmədiyindən nəyə gəldiyini unutmuşdu, Həmid Sultanov artıq Tanrının verdiyi ömürdən çox yaşayırdı. Əzrayıl Ayna Sultanovanı xilas etmək istəyirdi, Əzrayıl olsa da bu qadının çəkdiyi əzablara tab gətirmirdi, Tanrının yazdığı ömürü kəsməyə cəsarət etmirdi. Sadəcə olaraq bir səlahiyyətindən istifadə edib bu yaradılan Yaradanın bütün hisslərini almışdı ki, bu işgəncələrə dözə bilsin, necə ki, vaxtilə Prometeyə də belə bir yaxşılıq etmişdi.
Həmid Sultanov bütün işgəncələrə dözürdü, amma gözünün qabağında namusunun belə təhqir olunmasına dözəmmirdi, ölmək istəyirdi, ölə bilmirdi. Gördüyü bu vəhşətdən dəhşətə gəlmiş Əzrayıl Tanrının Həmid
Sultanovu öldürmək haqqında əmrini təmiz yaddan çıxarmışdı.
Tanrının deyil, şeytanın qulu olmuşlar ərinin gözü qabağında xanımını zorlayırdılar, başına min bir müsibət açırdılar. Əzrayılın mərhəmətindən xanım bunu hiss eləmirdi, amma əri bunu görürdü, zarıyırdı, gah Tanrıya yalvarırdı, gah qarğıyırdı, gah Əzrayılı çağırırdı. Əzrayıl yanında dayansa da nə onun yalvarışlarını eşidirdi, nə də qarğışlarını - əlində çürümüş alma, eləcə quruyub qalmışdı. Əgər Əzrayıl o idisə, bəs bunlar kim idi?! Əgər Tanrı insanların canını ona tapşırmışdısa, bəs onda Tanrının ona verdiyi bu səlahiyyəti mənimsəyənlər kimlər idi?! Bu işgəncə verənləri nə Fironun gününə salardı! Amma bu onun ixtiyarında deyildi - hələ onların uzun bir yaşamları var idi. Əzrayıl ilk dəfə özünü çox aciz hiss elədi.
Tanrının yazısı ilə Ayna xanımın ömrünə 33 il 2 ay 15 gün 2 saat 11 dəqiqə qalırdı. Deməli, bu qadın hələ 33 il 2 ay 15 gün 2 saat 11 dəqiqə bu işgəncələrlə yaşamalı idi. Daha Əzrayıl dözə bilmirdi, əlindəki alma da təmiz çürüyüb qurtarmışdı. Və Əzrayıl...
... Çürümüş almanı Ayna xanıma iylətdi, amma o bu iyi hiss eləmədi, heç əslində almanın iyi də qalmamışdı, əlini atıb onun sinəsindəki ürəyi qopartdı, parça-parça olmuşdu bu ürək, qapqara qanın içindəydi.
Və bunu görən Həmid Sultanovun daha Əzrayıla ehtiyacı qalmadı, çox rahat bir nəfəs aldı və Tanrının yaratdığı bəndələrdən birincisi oldu ki, əzrayılsız-filansız canını tapşırdı. Əzrayılın başı Ayna xanımı xilas etməyə qarışdığından Həmid bəyin canını özü ilə götürməyi unutdu, Həmid bəyin canı eləcə qaldı bu divarların arasında.
Əzrayıl yalnız göy üzünə qalxdıqdan sonra yadına düşdü ki, Tanrının Həmid Sultanovu öldürmək haqqında əmrini yerinə yetirməyib və cəzalanacaq, özü də ağır cəzalanacaq. Çünki ikinci dəfəydi ki, Tanrının yazısını pozurdu. Birinci dəfə bu əmri Nəsiminin dərisi soyulanda pozmuşdu, o böyük şairin canını bir saat əvvəl almışdı ki, Şeytanın Övladlarının verdiyi işgəncəni hiss eləməsin...
Əzrayılın dözə bilmədiyi işgəncələri vaxtilə hər gün görən bu divarlar gördüklərini açıb danışsaydılar millət dəhşətə gələrdi.
Divarlar da milləti dəhşətə gətirməmək üçün susur və bildiklərini bir dövlət sirri kimi qoruyub saxlayırdılar.
Şərhlər
Şərhləri göstər Şərhləri gizlət