Bu qidaları almaqdan imtina edin! – AQTA-dan məsləhət

Son vaxtlar Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) qida sahəsində aparılan monitorinq nəticələrinin əsasən neqativ olduğuna dair məlumatları açıqlayır. Belə ki, bəzi məqamlarda süd, yağ, qənd, ət, balıq və s. kimi məhsulların istehsalı və saxlanmasına düzgün riayət edilmədiyi aşkarlanır. Bu məqamda vətəndaş hansı məhsulun zərərsiz olduğunu necə ayırd etsin ki, yediyi bütün qidaların keyfiyyətinə şübhə ilə yanaşmasın?

Ərzaq alarkən nələrə diqqət edək?

Məsələ ilə bağlı AQTA-dan Modern.az-ın sorğusuna cavab olaraq bildirib ki, istehlakçıların qida məhsulları alarkən, onların hansı formada satılmasından asılı olmayaraq, diqqət yetirməli olduğu vacib nüanslar var:

“İlk növbədə, onu qeyd etmək lazımdır ki, qablaşdırılmış qida məhsullarını alarkən istehlakçı məhsulun istehsal və son istifadə tarixlərinə diqqət yetirməlidir. İstifadə müddəti bitməmiş təzə qidaları almaq lazımdır. Bundan əlavə, qablaşma üzərindəki zəruri etiket məlumatları ilə tanış olmaq, aldığımız qidanın tərkibi, təyinatı və istifadə qaydaları barədə məlumatlı olmaq vacib şərtdir. Qablaşdırma materialının üzərində deşik, kəsik və bu kimi digər xarici mexaniki təsirlərdən yaranmış deformasiyalar olduqda, həmçinin etiket məlumatları aydın oxunmadığı hallarda həmin qablaşmada olan qidaların alınmasından imtina etmək lazımdır.

Eyni zamanda, açıq şəkildə satılan qidaları alarkən, onların təbii rənglərinin dəyişməməsinə və hər hansı bir kənar qoxunun gəlməməsinə diqqət yetirmək lazımdır. Yuxarıda qeyd edilənlərdən əlavə, istehlakçı qida məhsullarını alarkən onların etiket məlumatlarında göstərilən saxlanma şəraitinə uyğun şəkildə saxlandığına əmin olmalıdır”.

Hansı südü alaq?

Rəsmi məlumata görə, ət, balıq və süd məhsullarının saxlanılma şəraitinə xüsusi diqqət yetirilməlidir:

“Çünki saxlanma temperaturu və şəraiti düzgün seçilmədikdə bu cür məhsullar daha tez xarab olur və zəhərlənmələrə səbəb olur. Bildiyimiz kimi, süd məhsulları zəngin mineral-vitamin tərkibli, bağırsaqların fəaliyyətini və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdıran, asanlıqla orqanizm tərəfindən mənimsənilən çox faydalı bir qida məhsuludur. Süd məhsulları qablaşdırılmış, həmçinin açıq formada satılır. İstehlakçıların daha çox sterilizə olunmuş, hermetik qablaşdırılmış şəkildə satılan süd məhsullarına üstünlük verməsi məqsədəuyğundur. Qablaşdırılmış şəkildə satılan süd məsullarını alarkən, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, ilk növbədə, qablaşdırma üzərində olan zəruri etiket məlumatları ilə tanış olmaq, məhsulun istehsal, son istifadə tarixlərinə baxmaq, saxlanılma şəraiti və istifadə qaydaları barədə məlumatlı olmaq lazımdır. Eyni zamanda, alacağımız süd məhsulunun yağlılığına və təyinatına diqqət etmək vacibdir”.

Əgər ətin səthi sərtləşibsə…

AQTA açıq şəkildə satılan ət və ət məhsulları ilə bağlı aşağıdakıları məsləhət görür:

Mal, toyuq, balıq əti və onların emal məhsulları da gündəlik qida rasionumuzda istifadə etdiyimiz ən vacib qidalardır. Bu kimi qidalar  mağaza və bazarlarda adətən açıq halda satılır. Belə qidaları alarkən istehlakçının diqqət etməli olduğu vacib məqamlar vardır. Bunlardan ən önəmlisi aldığımız ətin təzəliyidir. Təzə mal ətinin rəngi solğun qırmızıya çalır və səthi yapışmır. Ət köhnəldikcə sərtliyini itirir, vətərləri yumşalır, rəngi dəyişir və ət üçün spesifik olmayan pis qoxu verir. Təzə ətin oynaq mayesi parlaq və sürüşkən olur.

Balıq alarkən isə daha diqqətli olmalı, onun saxlanma şəraitinə, təzəliyinə xüsusi fikir verilməlidir. Təzə balığın dərisinin səthi və pulcuqları təmiz, sərt və parlaq olmalı, az miqdarda şəffaf selik ilə örtülməlidir. Təzə balıqla köhnə balığı müqayisə etsək görərik ki, təzə balığa barmaqla əl vurduqda ət əvvəlki vəziyyətini yenidən alsa da, könnə balıqda barmaq izi qalır. Bu üsul balığın təzəliyini yoxlamaq üçün ən asan üsuldur. Təzə balığın qanı açıq qırmızı rəngli və iysiz, köhnə balıqda isə tünd qırmızı rəngdə və pis iyli olur. Təzə balığın gözü şəffaf və parlaq olduğu halda, köhnə balığın gözləri ağarır və çökük olur. Bundan əlavə təzə balığın qəlsəməsi tünd qırmızıya, köhnə balıqda isə boz rəngə çalır. Bu və ya digər üsullarla mal, toyuq yaxud balıq ətinin nə qədər təzə olmasını müəyyənləşdirə bilmək hər bir istehlakçı üçün vacibdir.

Ət və ət məhsullarının təzə olması ilə yanaşı, onların düzgün şəraitdə saxlanılması, satılması, daşınması və həmçinin istehlakı vacib şərtdir. Əgər soyudulmuş və ya dondurulmuş ət və ət məhsulları alırıqsa, həmin məhsulların tam şəkildə dondurulduğuna, üzərində göstərilən temperatur göstəricisi ilə saxlama şəraitini müqayisə etmək lazımdır.

Nəhayət, hər bir istehlakçı aldığı qida məhsullarını təhlükəsiz şəraitdə istehlak etmək üçün mal qonşuluğu prinsipinə əməl etməlidir. Mal qonşuluğunun başlıca şərti, məhsulların fərdi xüsusiyyətlərini və uyğunluqlarını mümkün qədər nəzərə almaq, onları ən münasib şəraitdə və eyni növ qidalarla birlikdə saxlamaqdır. Bu və ya digər ən zəruri hallara diqqət yetirmək hər bir istehlakçının istehlak etdiyi qida məhsullarından daha çox faydalanmağa, daha təhlükəsiz və sağlam qidalanmağa şərait yaradır”.

Keyfiyyətli məhsulla keyfiyyətsizi ayırd etmək üçün istehlakçı məsuliyyət

Cavabda həmçinin bildirilib ki, qidaların keyfiyyətli olması ilk növbədə, onların təbii xammaldan hazırlanması, istehsal şəraiti və prosesinin normalara uyğun olması, qablaşdırmanın düzgün seçilməsi, normalara uyğun şəraitdə saxlanılması və qida zəncirinin bütün mərhələlərində ümumi norma və qaydalara əməl edilməsinə bağlıdır:

“Qida zəncirinin müəyyən mərhələlərində bu norma və qaydalara nə dərəcədə riayət olunduğunu istehlakçı ayırd edə bilər. Bununla da, daha təhlükəsiz  və eyni zamanda daha keyfiyyətli qidalara üstünlük verə bilər. Yuxarıda sadalanan faktorlara riayət etməklə qida təhlükəsizliyimizi möhkəmləndirə və həyatımızı daha sağlam şəkildə yaşaya bilərik. Vətəndaşlardan xahiş olunur ki, onlarda istehlak etdikləri qida məhsullarının təhlükəsizlik göstəriciləri ilə bağlı hər hansı şübhə yaranarsa, bununla bağlı Agentliyin 1003 Çağrı Mərkəzinə məlumat versinlər”.