Dahi bəstəkar – Üzeyir Hacıbəyov

Azərbaycan xalqı dünyanın ən qədim xalqlarından biridir. Hər birimiz fərqli xüsusiyyətlərə, düşüncələrə sahib olsaq da, hamımızı sakit, səmimi və ilahi musiqimizə böyük bir sevgi birləşdirir.

Maraqlısı budur: musiqimizə olan sevgi bu qədər əhəmiyyətlidir, orijinallığına və gözəlliyinə inam o qədər sarsılmazdır ki, bunu kimsə ilə müzakirə edib kiməsə sübut etmək lazım deyil. Belə musiqini yalnız gözəl və bənzərsiz bir xalq yaradardı.

Azərbaycan musiqisi ulduzlu bir aləmdir, gözəl və sonsuzdur.

P.S. Monqol fatehi Çingiz xan öz hakimiyyətinin sərt və qəddar konstitusiyasını - Yasanı qəbul etmişdi, ona uyğun olaraq, yanlış hərəkətlərə yol verənlər əsasən ölümlə cəzalandırılırdı. Və bu konstitusiyada bir söz var idi ki, mənası təxminən belə səslənirdi: bütün cəzalar mənim vətəndaşlarıma aiddir, bircə Allah vergisi ilə ürəklərimizi sevindirən musiqiçilərdən başqa. 

"Onların səhv davranışlarına görə

aydınlaşdırma xüsusi icraatda aparılmalı

və Çingizin səxavəti ilə cəzalanmalıdırlar. "

İndi isə gözəl musiqini sevənlər üçün.

əsl musiqi təqdim edirik:

Üzeyir Hacıbəyov 1885-ci ildə Şuşadan elə də uzaq olmayan Ağcabədi kəndində  anadan olub.. Atası Əbdülhüseyn Hacıbəyov kənd məmuru, anası Şirinbəyim xanım Əliverdibəyovlar nəslindən idi.

O, anadan olduqdan az sonra  Hacıbəyovlar ailəsi Üzeyirin böyüdüyü Azərbaycan mədəniyyətinin ən böyük mərkəzlərindən biri olan Şuşa şəhərinə köçdü. Gələcək bəstəkarın atası məşhur Azərbaycan şairi və ictimai xadimi, Qarabağ xanının qızı Xurşidbanu Natəvanın uzun müddət  şəxsi katibi olmuşdu. Natəvan xanım onun tərbiyəsində çox böyük təsir göstərmişdi. Üzeyirin anası Şirin Əliverdibəyova şairin evində böyümüş, bəstəkarın babası və Natəvan süd qardaş-bacısıydılar.

Hacıbəyov 1905-ci ildə Bakıda, Bibiheybət məktəbində, daha sonra Səadət məktəbində müəllimlik etdi, burada Azərbaycan dili, riyaziyyat, coğrafiya, tarix, eləcə də rus dilindən dərs dedi. Sonra "Həyat" qəzetində tərcüməçi olaraq çalışdı, sonra "İrşad" qəzeti ilə əməkdaşlıq etdi. 1911-ci ildə sistematik musiqi təhsili almaq məqsədi ilə Moskvaya yollandı.

1914-1918-ci illərdə "Yeni İqbal" qəzetinin redaktoru, sonra isə "Azərbaycan" qəzetinin redaktoru olmuşdur. Sonrakı illərdə (1922-1926 və 1939-1941) onun təşəbbüsü ilə yaradılan Azərbaycan Türk Musiqi Məktəbinə (hazırda Asəf Zenallı adına Bakı Musiqi Kolleci) rəhbərlik  etmişdi.

1908-ci ildə dahi şair Fizulinin eyni adlı əsəri əsasında müəslman Şərqində ilk  operettanı - "Leyli və Məcnun"u yazdı. Operettanın premyerası Bakıda oldu.

Hacıbəyovun 1909-cu ildə yazdığı ikinci operası Şeyx Sənan, sələfindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirdi və daha çox müəllif musiqisindən ibarət idi. 1910-1915-ci illər arasında yazılmış aşağıdakı dörd opera -  “Rüstəm və Zöhrab (1910), “Şah Abbas və Xurşud Banu” (1911), “Əsli və Kərəm” (1912), "Harun və Leyla" (1915) ənənəvi Azərbaycan muğamının əsasında qurulmuşdu. 

Hacıbəyovun yaradıcılığının zirvəsi 1936-cı ildə yazdığı "Koroğlu" operası hesab olunur. Bu işə görə 1941-ci ildə Üzeyir Hacıbəyov Stalin mükafatına layiq görülmüşdü.

Ümumilikdə isə Ü.Hacıbəyov 7 opera və 3 operettanın - "Ər və arvad" (1909), "Belə deyil, belə deyil" (1910) və "Arşın Mal Alan" (1913) müəllifidir.

Hacıbəyov "Koroğlu" operası istisna olmaqla, bütün digər əsərləri üçün librettonu da özü yazıb. 1959-cu ildə Şuşada, 1975-ci ildə Bakıda Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi açıldı.

1959-cu ildə Şuşada bəstəkarın  abidəsi  və büstü qoyuldu. Sonradan BBC jurnalisti Tomas de Vaalın dediyinə görə, 1992-ci ildə Şuşanı işğal etmiş ermənilər tərəfindən “güllələrlə alabəzək edilmiş, ikiyanlı pencəkdə və sındırılmış eynəkdə"olan abidə  sökülmüş və metalloma satılmışdı.

1981-ci ildə məşhur Azərbaycan yazıçısı və dramaturqu Anarın rejissoru olduğu  və ssenarisini yazdığı Üzeyir Hacıbəyovun həyatından bəhs edən bədii film - "Uzun ömür Akkordları" çəkildi.

2006-cı ildə Vyanada, 2011-ci ildə Serbiyanın Novi Sad şəhərində bəstəkarın büstü açıldı.

2008-ci ildə YUNESKO-nun himayəsi altında Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" operasının 100 illiyi qeyd olundu.

Mənbə: moltes moltes