DAŞ YÜKÜ

Köhnə kişilərin təbiri ilə desəm, həyətdə bir balaca daş işi vardı. Uzun müddət idi ki, ertələyə -ertələyə bu günlərə qədər gətirib çıxarmışdım. Qəfil qərar verdim ki, uzun müddət ertələdiyim bu hörgü işinə axır ki, əncam çəkim. Çoxdandır alıb həyətə boşaltdığım mişar daşlarını üstü -üstə yapışdırmaq lazım idi. Amma təəssüf ki, belə işlər mənim əlimdən gəlmir və təbii ki, ustaya ehtiyacım var idi. Belə dar günlərdə məhəlləmizdə hər kəsin bu işlər üçün qaçdığı bir ümid yeri var: ən yaxın olan ərzaq dükanı. Dükan sahibi İdris kişi yeddi arxa məhəlləni də tanıyır. Harda bənna, santexnik, antenna quraşdıran, kondisioner, soyuducu təmirçisi və s.. vardısa, hamısının mobil telefon nömrəsini əzik -üzük nisyə dəftərinin arxasına yazıb, saxlamışdı. Kimə lazım olurdusa, yönləndirirdi. Onun nisyə dəftəri həm də buna görə dəyərli idi.  Yaxınlaşıb bəlkə tanıdığı bir usta var deyə soruşdum. Bir az düşündü, “sən get evə məllim, bir usta tanıyıram, bir azdan zəng edərəm gələr, göndərərəm sizin qapıya”-deyib məni arxayın yola saldı.

Arxayın halda evdə oturub, qulağım darvazanın səsində gözləyirdim ki, çox keçmədən darvazamın qapısı döyüldü.

Evin qarşısında dayanmış, əyninə nimdaş libas geyinmiş yaşlı bir kişini- gözlədiyim ustanı qarşıladım. Görəcəyimiz iş haqqında məlumat verdim, arzusunda olduğum kiçik tikintinin layihəsini danışdım. Diqqətlə qulaq asdı, başını təsdiq əlamət olaraq tərpətdi.  Mənə maraqlı və təəccüblü gələn isə diqqətlə mənə qulaq asan yaşlı ustanın bu işin öhdəsindən necə gələ biləcəyi idi. Yetmiş beşdən yuxarı yaşı vardı kişinin. Ağ saçlı arıq bədən quruluşlu, çəlimsiz bir adamın ağır daşları qaldırıb üst- üstə qoymağa qüvvəsi imkan vercəkdimi, deyə düşünürdüm.  Amma onun yaşlı və çəlimsiz olmasını, heç düşünmədən öhdəsinə götürdüyü bu ağır işi bacaracağına məndə sual doğurduğunu özünə bildirməkdən çəkindiyim üçün heç nə demədim. İlk ağlıma gələn bu oldu ki, bəlkə özü usta olaraq gəlib, bir azdan da fəhləsi ona kömək etmək üçün gələr. Nədən ki, görmüşdüm belə işləri öhdəsinə götürən ustalar özləriylə bir fəhlə də gətirir ki, biri sementi quma qarışdıranda , daş qaldıranda,  o biri də üst -üstə qoysun.

-Narahat olma bala, bu iş mənim əlimdə çox asandır deyib özü ilə gətirdiyi sellofan torbadan köhnə, barmaqları deşik fəhlə əlcəklərini çıxardıb əllərinə keçirdi, hazırlaşmaq üçün suyun və sementin yerini soruşdu.

Onu bir neçə dəqiqəlik tərk edib getdim. Az sonra yenə ağsaçlı ustanın yanına qayıtdım. Qum və sementi bir- birinə qatıb bir kənarda o qədər də böyük olmayan təpə düzəltmiş, içinə su tökmüşdü, özü isə ağır daşları hündürlüyə çıxmaq üçün düzüb- qoşduğu taxta ayaqaltının üstünə yığmaqla məşğul idi. Ağappaq mişar daşları təbii ki ağır idi. Fəhləsi də gəlib çıxmamışdı. Görünən o idi ki, heç gəlməyəcəkdi, çünki heç yox idi də. Artıq anlamışdım ki, bu yaşı yetmişdən yuxarı olan baba özü həm işinin ustası, həm də özü özünün fəhləsidir. Onun üçün nə qədər çətin və ağır iş olsa da,  fərdi şəkildə evlərdə hörgü işlərini görməklə məşğuldur. Amma və lakin onun üçün adi hal olmasına baxmayaraq, məlum durumla razılaşmaq mənim üçün ağır idi. Gözümün qarşısında, yaşlı bir insanı ağır işlə yükləməyi vicdanım qəbul edərdimi? Nə olsun ki, onun zəhmətinin qarşısında müəyyən məbləğ ödəniləcək.

Kənarda dayanıb ağır daşı qarnına söykəyərək daşıyan ağsaçlı kişiyə tamaşa etmək mənim üçün ağırdı, həm də çox ağır, elə yerdəki daşların çəkisindən yüzlər dəfə ağır.  Bəlkə bir bəhanə gətirim?-deyə düşünürəm. Lap elə yalan danışım? Deyim ki, təcili harasa getməliyəm deyə bu gün işi təxirə salmaq qərarına gəldim. Guya bir neçə gün sonra çağıraram gələr. Bəs.. bəs o zaman onu zəhmət haqqından məhrum etmiş olmurammı? Bəlkə İdris kişi ona zəng edib iş üçün çağıranda sevinibmiş, bugünkü işin müqabilində qazanacağı məbləğə ehtiyacı varmış.  İşi  təxirə salsam əli boş, peşiman evinə dönəcək. Yəqin evində nurani bir qoca nənənə də qoca, amma ruhən gənc, halal zəhmətilə çörək qazanmağa gedən ərinin yolunu səbirsizliklə gözləyir. Bəlkə işə yola düşərkən də bu iki ruhən gənc ahıl cütlük gəncliklərində kimi  “günün uğur olsun əzizim” də deyib, halal zəhmətilə çörək qazanmağa gedən sevgilisini yola salıb.

Təsəvvürlər beynimi darmadağın edir,   yenə düşünürəm, özümü mənəvi iztirabdan, bu daş yükündən  xilas etmək üçün yollar axtarıram. Bəlkə zəhmət haqqını qabaqcadan verim və işi təxirə salım? Yox, onda da özünü təqhir olunmuş kimi hiss edər. Nə bilim necə xasiyyətli adamdır. Deməzmi ki; sən kimsən ki, mənə boş yerə pul verirsən? Sənin üçün dilənçiyəm nəyəm?

-Dayı, istəyirən sən ayaqaltının üstünə çıx, mən sənə daş və palçıq verim deyə təklif etdim. “Yox, özüm edəcəm oğul” deyib razılaşmır, qocalığı, zəifliyi, tərəfimdən fərq edilməsin deyə, əyilmiş belini dikəldir, özünü gizlətməyə çalışır.  Tərslikdən hörəcəyi divar da hündürdə yerləşir. Ayaqaltından enir, vedrəyə sement doldurur, yenidən ayaqaltına qalxaraq onu yuxarı qoyur, sonra əyilib ağır mişar daşını qaldırır.

Növbəti dəfə düşməyə qoymadım, sementlə dolu verdrəni aşağıdan ona uzadır, sonra mişar daşlarını qaldırıb ayağının altına yığdım. Etiraz etməyə macal tapmamış digər daşı da qaldırdım. O isə daşı hörürdü. Divar yüksəldikcə, onun ağır daşları qaldırması da çətinləşmişdi.Yorğunluğumuzu pürrəngi çayla çıxarandan sonra ustadan tez süfrədən qalxıb, dərhal ayaqaltının üstünə çıxdım “dayı, məni yaman həvəsə gətrdin, bir yoxlayım, görüm bir -iki daş hörə bilirəmmi?” bəhanəsilə onun arxamca yuxarı çıxmasına mane oldum. “sən aşağıdan mənə göstəriş ver” dedim və düzülmüş daşlardan birini qaldırıb divarın üstünə qoydum. Naəlac qalıb onsuz da bir nəfərlik saxlama gücü olan pilləkandan yuxarı çıxa bilmədi, “O daş ora getməz, oğul” dedi. “O birini götür, bax diqqəti ol düz qoy, divarın o biri tərəfinə çıxmasın”.  Daş əlimdə,qulağım isə aşağıdan mənə göstəriş verən babada idi. Özümü çox da səriştəsiz göstərməmyə çalışırdım, yoxsa məni aşağı endirib, özü çıxacaqdı. Onun dediyi kimi də etdim. “al bu para daşı da iki daşın arasına sal, amma əvəlcə aralarına sement doldur” Arada zarafatından da qalmırdı. Gah “ ay oğul müəllimsən, niyə gedib müəllimliyini etmirsən?”, gah da “çörəyimə bais olma haa” deyib məni güldürürdü.

Bəli, artıq aradan bir saatdan çox vaxt keçmişdi, mən yaşlı ustanın göstərişi ilə lazım olan hissəni özüm hörməyə başlamışdım, ona isə sadəcə vedrəyə sement doldurma işini saxlamışdım.Gah divarı hörür, gah da özüm aşağı enib dəmir vedrəylə sement qaldırıdım.

Günəş üfüqdən aşağı enəndə mənim daş işim artıq başa çatdı. İkimiz də aşağıda dayanıb ömrümdə ilk dəfə bənna əsərimə tamaşa edirdik.

Kişinin zarafatyana “əməlli başlı usta imişsən ki” ifadəsi məni fikirdən ayırdı. Bəli, sözündə həqiqət vardı, deyəsən doğrudan da bacarmışdım. Düzünü deyim, məhz bu gün mənim üçün bu divarın hörülməsindən daha vacib bir iş vardı; yaşlı, nabələd ustanın həm qəlbini qırmamaq, həm də onu çətin ağır işə cəlb etməmək. Divar hörülmüşdü, amma mənim üçün ona zəhmət verməməyim başqa sevnc idi. Bəli, daş yükündən xilas olmuşdum, məni bir neçə saatlıq əsarətinə alan daş yükündən. O, həm işini görmüş oldu, həm də zəhmətinin qarşılığını tam aldı, həm də mənim divarım hörüldü və həyatda heç vaxt bacaracağımı düşünmədiyim bir işi bacarmış oldum.