Dərbənd xanlığı

Dərbənd xanlığı - Əfşarlar dövlətinin süqutu nəticəsində yaranmış Azərbaycan xanlıqlarından biri.. Xanlığın əsası 1747-ci ildə Məhəmmədhəsən xan tərəfindən qoyulmuşdur. Dərbənd xanlığı 1806-cı ildə Rusiya İmperiyası tərəfindən işğal olunmuşdur.Rusiyaya birləşdirilərkən Dərbənd xanlığının sahəsi 7 min kv. km. idi.

Tarixi

XVIII əsrin əvvəlində Səfəvilər dövlətinin zəifləməsi nəticəsində Azərbaycan əsasən qapalı həyat sürən çoxsaylı xanlıqlara parçalandı. Bu xanlıqlardan biri də Dərbənd xanlığı idi. Quba xanı Fətəli xan qonşu xanlıqları, Qubaya ilhaq etmək üçün çox çalışdı. Bu çalışmaların nəticəsində Dərbənd xanlığı Qubaya birləşdi. Fətəli xan Qafqaz sıra dağlarını və Xəzərin qərb sahilərindəki ərazini Samur çayına qədər və Dərbəndi fəth etdi. Dərbənd xanı Məhəmmədhüseyn xan Dərbəndini iki gözünü kör etdi. Onu birinci Qubada sonra isə Bakıda həbsə etdirdi. Bir müddət sonra Məhəmmədhüseyn xan Bakıda vəfat etdi.

1759-cu ildə Fətəli xan yerli əhalinin xahişi ilə Dərbəndə yürüş edərək onu Quba xanlığına birləşdirdi.Bundan sonra Dərbənd Quba xanlığının mühüm ticarət, sənətkarlıq və iqtisadi mərkəzlərindən biri oldu.