Dünyanın ən varlı və məşhur aşpazları

20-ci əsrədək aşpazlar varlı evlərdəki xidmətçilərdən biri idilər. Ötən əsrdə isə onlar öz fantaziyaları və yaradıcılığı olan rəssamlara çevrildilər. Onlar mətbəxdən restoran zallarına çıxaraq hörmət-izzət qazandılar. Bəzi aşpazlar televiziya şoularının ulduzları, digərləri dünyada məşhur kitabların müəllifi oldular, və nəticədə onlardan bəziləri çox varlı və məşhur insanlara çevrildilər.

Təəssüf ki, bizim ölkədə bu peşə və ona münasibət hələ bu səviyyəyə çatmayıb. Amma mən əminəm ki, Azərbaycan kulinariyasının gələcəyi hələ qabaqdadır. Üstəlik inanıram ki, bu məqalədən sonra gənc aşpazlar bu barədə düşünüb daha səylə işləməyə, inkişaf etməyə çalışacaqlar.

Hələlik isə sizə planetin ən varlı aşpazlarının siyahısını təqdim edirəm.

Əlbəttə ki, birinci yeri  mənim kumirim, dahi və təkrarolunmaz Ceymi Oliver tutur. Yeri gəlmişkən, məhz onu və Qordon Ramzini, bizim hörmətli «baş kulinarımız» Tahir Əmiraslanov «aşpaz yox, kloun» adlandırmışdı.

Ceymi Oliver – dünyanın ən varlı və ən gənc baş aşpazıdır. 1975-ci ildə anadan olan və ucqar ingilis kəndindən çıxan Ceymi bütün planetdə qidalanmaya münasibəti alt-üst edib. Ceymi özünün ildırımsürətli krayerasına «Çılpaq aşpaz» şousundan başlaıb. Sonra o, «30 dəqiqəlik naharlar», «15 dəqiqəyə yemək hazırlayırıq» və «Ceymi mətbəxinin qayıdışı» şoularının aparıcısı olub. İndi Ceymi Oliver Kral həkimlər kollecinin üzvü, aşpaz sənətinə aid 10 kitabın müəllifi, məktəblilərin düzgün qidalanması uğrunda daimi mübariz və Jamie Oliver Holdings şirkətinin sahibidir. Bütün dünyada 7 mindən artıq işçisi olan bu şirkətin bazar dəyəri 150 milyon funt sterlinqdir. Təqribi hesablamalara görə, Ceymi Oliverin 400 milyon dollar var-dövləti var.

Sonrakı yeri, bir qədər əvvəl bizi tərk etmiş, «Mətbəxinin Roma Papası», «20-ci əsrin ən yaxşı aşpazı», planetin ən böyük və ən “dadlı” kulinar müsabiqəsinin yaradıcısı Pol Bokyuz tutur. Həmin müsabiqə elə Pol Bokyuzun adını daşıyır.

Məhz Bokyuz bu gün dünyanın ən bahalı və ləziz restoranlarında verilən trüfel şorbasının yaradıcısıdır. 2011-ci ildə ABŞ-ın kulinar institutu ona Əsrin Baş Aşpazı rütbəsini verdikdən sonra, Bokyuz müasir fransız mətbəxinin səfiri sayılmağa başladı. Pol Bokyuz özündən sonra 185 milyon dollarlıq sərvət saxlayıb.

Dünyanın ən yaxşı mətbəx ustalarının ilk üçlüyünü bizim «baş kulinar»ın versiyası ilə daha bir «kloun» tamamlayır.

Şotlandiyalı Qordon Ramzi bütün dünyada dəlisov xarakteri ilə məşhurdur. Bu xasiyyəti onun müəllifi olduğu «Cəhənnəm mətbəxi» və «Ramzinin kulinar dəhşətləri» şoularında xüsusilə qabarıq görünür. Bütün krayerası ərzində Ramzi 33 restoran açıb, 4 Mişlen ulduzu qazanıb, 2006-c ildə ilin Müstəqil restoratoru olub, 2013-cü ildə isə məşhur Kulinar Zalında yer alıb. Onun var-dövləti 175 milyon dollardır.

Volfqanq Pak – restoran industriyasının unikal personajıdır. O, eyni zamanda həm baş aşpaz, həm 20 ləzzətli restoranın sahibi, həm öz ərzaq məhsulları xəttinin yaradıcısı, həm yazıçı, həm də aktyordur (Pak «Las-Veqas» serialında və «Sinoptik» filmində çəkilib).

Avstriyada anadan olan aşpaza yemək hazırlamağa həvəsi anasından keçib. 2004-cü ildə onun restoranları dünyanın ən yaxşı 40 restoranının siyahısında idi. Volfqanq Pakın şəxsi sərvəti 75 milyon dollardır.

Reyçel Rey – öz-özünə öyrənmiş aşpazdır. Kulinariya sahəsində heç bir xüsusi təhsili olmasa da, bu xanım məşhur şef-aşpaza çevrilə bilib. Reyçel «30 dəqiqəyə yemək hazırlayırıq», «Reyçel Reyin dadlı səyahəti» kimi televiziya şoularının aparıcısı, «Hər gün Reyçel Reylə» jurnalının baş redaktoru, eləcə də aşpaz kitablarının müəllifi və proqramlarına görə aldığı üç Emmi mükafatının sahibi olub. Xanım Reyin təmiz kapitalı 75 milyon dollardır.

Emerila Laqassi isə ABŞ-ın ən məşhur şef-aşpazlarından biridir. Laqassi yeni Nyu-Orlean mətbəxinin yaradıcısı sayılır. Bu mətbəxdə ənənəvi amerikan motivləri, şərq, Havay və digər ekzotika ilə qarışır. Laqassi dünya şöhrətini Yeni Orleandakı Commander’s Palace-də şef aşpaz olduqdan sonra qazandı. Hazırda Laqassi «Emerila İmperiyası» adı ilə tanınan ərzaq məhsulları şirkətinin sahibi, eləcə də, kosmonavtlar üçün yemək reseptlərinin müəllifidir. Onun var-dövləti 50 milyon dollardır.

İna Qarten – daha bir subutdur ki, heç bir kulinar vərdişlər olmadığı halda, istək və inadkarlıq hesabına restoran sahəsində əsl dahi olmaq mümkündür. Qarten kulinariyanı aşpaz kitablarından, o cümlədən məşhur Culiya Çayldın əsərlərindən  öyrənib. Sonra o özü pizza hazırlamağa həsr olunmuş kitablarını buraxdı. Bu kitablardan biri – «Ayaqyalın qrafinyanın aşpaz kitabı» 3 dəfə nəşr edilib. Həm də «Ayaqyalın qrafinya» ərzaq şəbəkəsinin yaradıcısı və sahibi  olan  Qartenin var-dövləti 44 milyon dollar məbləğindədir.

Mario Batali – şef-aşpaz, restoran sahibi, yazıçı və əlbəttə ki, televizaya aparıcısıdır. Batali öz karyerasına Santa-Barbaradakı «Four seasons» hotelində su-şef vəzifəsindən başlayıb. Sonra o Nyu-Yorkda özünün şəxsi Ro restoranını açdı. Restoran elə böyük uğur qazandı ki, Batalini «Malğto Mario» tv-şousunu yaratmağa həvəsləndirdi. Bu şou 1996-2004-cü illərdə efirdə oldu. Üstəlik də «Nyu-York Tayms»dan 4 ulduz alan Batalinin kapitalı 25 milyon dollara bərabərdir.

Paula Din isə qadınların arasında dünyanın ən məşhur müasir aşpazlarından biri sayılır. Din özünün ilk «Dama(Xanım)» restoranını uzaq 1991-ci ildə açıb. Sonra «Dama (Xanım) və oğulları» restoranı işə düşdü.  Tədricən Din məşhurlaşdı, 2009-cu ildə o özünün desert xəttini yaratdı – həmin desertləri Walmart mağazalar şəbəkəsindən almaq olar, eləcə də iki hissəli «Xanım və oğulları, Savanna – kulinariya ölkəsi» kitabını yazdı və «Paula ev kulinariyasında» şousunun aparıcısı oldu. Təqribi hesablamalara görə, Dinin sərvəti 16 milyon dollar ətrafındadır.

Naycela Louson isə adi şef-aşpaz deyil. Özü doğma şəhəri Londonda o məşğur jurnlist, kitab icmalçısı, tənqidçi, tele və radio aparıcıdır. Naycela, Louson ailəsinin restoranının sahiblərindən biridir. 1998-ci ildə o «Necə qidalanmalı» adlanan ilk kulinar kitabını yazıb. Qısa müddətdə bu kitabın 300 min nüsxəsi satıldı. 2000-ci ildə isə Naycela «Milli İlahə necə olmalıdır» adlı ikinci kitabı yazdı və bu kitaba görə o Britaniyanın ən yaxşı müəllifi mükafatına layiq görüldü. Bu gün o «Qara bayram» və «Qara Ekspress» şoularının aparıcısı, eləcə də, qab istehsalı üzrə şəxsi firmasının sahibidir. Xanım Lousonun kapitalı 15 milyon dollardır.

Və mənim siyahımı Entoni Burden tamamlayır. Azərbaycanlıların bir çoxu Burdeni Ermənistana dəvət olunması və erməni mətbəxi haqqında veriliş çəkməsi ilə tanıyırlar.

Entoni Burden Amerika Kulinariya institutunu bitirib, bir müddət müxtəlif restoranlarda şef-aşpaz işləyib, amma onu bütün dünyada məşhurlaşdıran öz televiziya şouları olub. Bu gün Burden Travel Channel telekanalında «Anthony Bourdain: No Reservatinos» verilişini aparır. Bu veriliş dünyanın müxtəlif ölkələrinin mətbəxinə həsr edilib. Bundan əlavə Burden məşhur «Məxfi mətbəx: qarında macəra» kitabının müəllifidir. Yenə də təqribi hesablamalara görə, Burdenin sərvətinin ümumi məbləği 6 milyon dollardır.

Mənbə: Ashurbeyli.blog