Dünyanın ilk resepti

Hazırki dövrdə reseptləri istər kitablarda, istərsə də internetdə tapmaq, öyrənmək elə də çətin deyil. Bunun sayəsində arzu etdiyimiz, adını eşidib üzünü görmədiyimiz yeməkləri istər mövsümə, istərsə də hər hansı özəl günlərimizə görə bişirə bilirik. Bu sırada uzaq ölkələrlə yanaşı , qardaş Türkiyənin də kulinariyasından dadlı və növbənöv yemək təriflərindən istifadə edə bilirik. Bəs görəsən, dünyada ilk yemək resepti hansı yeməyə aid olub, kim tərəfindən verilib?

Bizim eradan əvvəl 1970-ci illərə aid edilən Babil dövlətində aşkar olunmuş daş kitabələrdə yemək reseptlərinə rast gəlinir. Bu yazılar həmin ölkədə yaşayan aşbazlar və ev xanımlarının duzlu ətlərlə bişirilmiş yeməklərə üstünlük verdiklərini, alaq otları və tərəvəzlər bişirməyi də sevdiklərini göstərir. Dörd bu cür kitabə hal-hazırda Yale Universitetinin Babil Kolleksiyasında qorunur. Orada göstərilən dünyanın ilk yemek resepti belədir:

"Baş və ayaq içini təmizlə. Quşları yu, döyəcləyərək yaştılaşdır və qazana qoy. Qazanı ocağa qoy. Quşların bişdiyi suyu bir qaba süz. Quşların yeyilməyən yerlərini kəsib qalanı duzla və südə qoy. Yağ və təmizlənmiş (alaq otu) ətirli sədo otu əlavə et. Qaynadıqdan sonra xırda doğranmış kəvər soğanı, un, soğan və sarımsaq əlavə et. Buğdanı əz, yu və süddə yumşaldıb yoğur. Buğdanı südlə yoğurarkən duz, ağ un, kəvər soğanı, sarımsaq, süd, bitki yağı əlavə et. Yumşaq xəmiri qısa müddət ocağa tut və ikiyə böl. Böyük bir qaba xəmiri yay. Kənarlardan sallana bilər. Sobanın təpəsinə qoyub bişir. Sonradan quş, qursaq və ciyəri ədviyyatla dadlandırılmış xəmirə yay, üzərinə bişirilmiş xəmiri qapaq kimi ört və süfrəyə düz."

Prisilla Meri İşinin "Ovçuluqdan Qurmanlığa Yeməyin Mədəni Tarixi" adlı əsərindəki bu resept o dövrün məbəd həyatı haqqında təsəvvür yaradır.

Çap edilmiş İlk Türk Yemək Kitabı

Maraqlananlar üçün qeyd edək ki, iık türk yemək kitabı 1844-cü ildə çap edilmiş olan Melceü't -Tabbahin (Aşbazların Sığınacağı ) adlı əsərdir . Əsərin yazarı II. Mahmud tərəfindən açılmış qərbli deyimi ilə desək ilk tibb fakültəsi "Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane"(Şah Tibb məktəbi) müəllimlərindən Mehmet Kamildir. Əsər özündən sonra çap olunan bir çox yemək kitabına qaynaq təşkil etmiş və İngiliscə olaraq iki dəfə çap olunmasıyla Osmanlı (Türk) mətbəxinin Avropada tanınmasında əhəmiyyətli təsiri olmuşdur. Kitabın mündərəcatı aşağıdakı kimidir:

• 1 şorbalar (5 tərif)

• 2 kabablar (22 tərif)

• 3 soyutmalar (31 tərif)

• 4 qazan yeməkləri (11 tərif)

• 5 xəngəllər (21 tərif)

• 6 xəmir şiriniyyatları (44 tərif)

• 7 südü şirniyyatlar (15 tərif)

• 8 tərəvəz yeməkləri (26 tərif)

Sizlərə qədim Babil kitabəsindən daha bir yemək tərifi paylaşırıq.

Tərəvəzli Babil Quzu Buğlaması

(Biyan kökü və Ardıç Meyvələri ilə )

Lazim olan ərzaqlar:

Qoyun əti (bud hissəsi)

Su

Quyruq Yağı

Yabanı biyan kökü

Duz

Ardıç Meyvəsi (Juniper Berries)

Dilimlənmiş soğan

Cirə (ədviyyat)

Kişniş

Kəvər soğanı və sarımsaq

Xama

Hazırlanma qaydası:

1- Qazana su əlavə edin gur qazda və ocaqda qaynatmağa başlayın. Su isinərkən, ona bir neçə parça kərə yağ əlavə edin və əriyənə qədər qarışdırın və qaynamağa buraxın.

"Tərifdə indiki vaxtda ceyran əti tapılmadığından yerinə qoyun əti istifadə etmək olar. Quyruq yağı yerinə maye yağ ya da kərə yağı da istifadə edə bilərsiniz (Babillilər suyun içində quyruq yağı qarışana qədər qaynadırdılar) "

2-Sarımsaq və Kəvər soğanını püre halına gətirənə qədər əzin.

3-Dərin bir qabda yabanı biyan kökü, cirə, kişniş, hazırladığınız sarımsaqlı kəvərli püreni duz qarışdırıb kənara qoyun.

4- Hazırladığınız qarışığı suya əlavə edib qaynadın daha sonra qarışığa qoyun ətlərini əlavə edin.

5-Ət tamamilə bişdikdə, qazanı ocaqdan və ya qazdan götürün xama və ya qatıq əlavə edib süfrəyə verin.

Tərcümə: Pərviz Mirzəyev

Redaktə: Fəxri Qocayev

Mənbə: www.hangisieniyi.com