Ənvər Çingizoğlu

Ənvər Çingizoğlu (tam adı: Fərəcov Ənvər Çingiz oğlu; d. 10 may 1962, Xudayarlı, Cəbrayıl rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ) — Azərbaycanlı yazıçı, publisist, geneoloq, Avrasiya Yazıçılar, Azərbaycan Jurnalistlər birliklərinin, Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyətinin üzvü; "Qızıl qələm" mükafatı laureatı (2012).

Ənvər Çingizoğlu 10 may 1962-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Xudayarlı kəndində anadan olub. Əslən Füzuli rayonunun Aşağı Yağləvəndkəndindəndir. 8-ci sinifə qədər Cəbrayıl rayonu Stansiya Xələfli kənd məktəbində (1969-1977), sonra Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu 2 saylı Dəmir Yolu Litseyində Azərbaycan bölməsində təhsil alıb (1977-1980).

Rusiyanın Xabarovsk şəhərində hərbi xidmətdə olub (1980-1982).

Ənvər Çingizoğlu Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində oxuyub (1985-1990).

Ənvər Çingizoğlu 1991-ci ildən 1993-cü ilə qədər Füzuli rayonunda "Araz" qəzetində ədəbi işçi kimi çalışıb.

Ənvər Çingizoğlu 1994-cü ildən 2014-cü ilin mart ayınadək Azərbaycan Televiziyası Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin redaktoru, böyük redaktoru, şöbə müdiri vəzifələrində çalışıb. 2014-cü ilin mart ayından Azərbaycantelefilmin Baş redaktor müavinidir. O, həm də "Soy" dərgisinin baş redaktorudur.

Ənvər Çingizoğlu folklor, etnoqrafiya, geneologiya sahələrində araşdırmalar aparır.

Ənvər Çingizoğlu Azərbaycanın xanlıqlar dövrü tarixi, diplomatiya tarixi və İran tarixinə dair 100-dən çox monoqrafiya, kitab, dərs vəsaiti, elmi, elmi-publisistik məqalə, dövri mət­buatda dərc olunmuş müxtəlif xarakterli yazılar və s. nəşrlərin müəllifidir.

Ənvər Çingizoğlunun tarixçi mövqeyi onun ssenari müəllifi olduğu tarixi-sənədli filmlərdə də əks olunmuşdur. Onun yazdığı ssenarilər əsasında "Avşarlar", Xurşidbanu Natəvan, Nəvvab, "Kəminə" adlı televiziya filmləri çəkilib.

Ənvər Çingizoğlu mütəmadi olaraq Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda keçirilən nufuzlu beynəlxalq konfrans və simpoziumların iştirakçısıdır və bir sıra beynəlxalq elmi məclislərdə məruzələr etmişdir.

Ənvər Çingizoğlu jurnalistika ilə yanaşı məhsuldar elmi fəaliyyətlə məşğul olan alimlərdəndir. İndiyə qədər onun müxtəlif konfrans, simpozium və elmi məclislərdə, dərgilər, məcmuələr və qəzet səhifələrində 300-ə qədər müxtəlif məzmunlu məqalələri işıq üzü görmüşdür.

Ənvər Çingizoğlunun elmi prioritetlərində türk xalqlarının etnogenezi, etnologiyası, etnoqrafiyası, folkloru, tarixşünaslığın aktual problemləri,mənbəşünaslıq və s. istiqamətlər uğurla işlənməkdədir. Monoqrafiya və məqalələri bir qayda olaraq polemikliyi və fərdi baxış müstəvisi ilə seçilir.

Ənvər Çingizoğlu regional etnoqrafiya və folklor nümunələrinin toplanılıb araşdırılması və nəşri istiqamətində 30 ilə yaxındır ki, zəhmət sərf edir. Onun son dövrlərdə Azərbaycan, İranvə Türkiyədə yaşayan Avşar elinin etnqorafiyası, etnik-milli düşüncə tərzi və şifahi yaradıcılığı ilə bağlı araşdırmaları türk ellərinin mənəvi mədəniyyətini öyrənmək baxımından maraqlıdır.

Onun müxtəlif illərdə yazdığı dərslik, dərs vəsaitləri, monoqrafiyaları, folklor-etnoqrafik araşdırmaları oxucular və mütəxəssislər tərəfindən dəyərləndirilir.

Ənvər Çingizoğlunun elmi-tədqiqat fəaliyyəti başlıca olaraq iki istiqamətdə aparılır:

1. Azərbaycan xalqının soy-kökünün araşdırılması;
2. Azərbaycan xanlıqları tarixinin tədqiqi.

Mükafatları

•  "Qızıl qələm" mükafatı — 2012
• Dövri mətbuatda uzun müddətli səmərəli fəaliyyətinə, aktual mövzularda yazdığı məqalələrə və qazandığı nailiyyətlərə görə ilin "Jurnalist-etnoqrafı" diplоmuna layiq görülmüşdür.— 2017

Əsərləri

1. Qarabağın Aran ağzı-Arazbar
2. Sözün nübar çağından...
3. Qarşı yatan Qaradağ
4. Mollavələdli kəndi və Mollavələdlilər
5. Hacılılar
6. Yük üstü çadırlı, yük altı qatırlı oba - Xudayarlı
7. Sərdarlı kəndi
8. Səfikürdlülər
9. Memar Rizvan Qarabağlı
10. Qarabağın el və obaları
11. Aydınlıq içində
12. Qaradağlılar
13. Muğanlılar
14. Behbudovlar
15. Qacarlar və Qacar kəndi
16. Qarabağ xanlığı
17. Avşarlar
18. Qəlbin harayı
19. Mərzili kəndi və mərzililər
20. Şuşa şəhəri(1750-1850)
21. Qaradağ xanlığı
22. Qarabağda sənət və sənətkarlar
23. İqbaləssəltənə Murtuzaqulu xan Bayat
24. Cəfərqulu xan Sarıcalı-Cavanşir
25. Hüseynqulu xan Qovanlı-Qacar
26. Arazbar bölgəsinin mənəvi mədəniyyəti
27. Zülqədər eli
28. Qarabağ hərbçiləri
29. Cavanşir-Dizaq mahalı
30. Hüseynqulu xan Qasımlı-Avşar
31. Hacı Rəhim xan Çələbiyanlı
32. Şəmşəddil sultanlığı
33. Cuvarlı və cuvarlılar
34. Loğman haqqında hekayətlər
35. Baharlılar
36. Şuşa şəhəri: Təbrizli məhəlləsi
37. Nəzərəli xan Sarıxanbəyli-Şahsevən
38. Qoçəhmədli kəndi və qoçəhmədlilər
39. Xosrov bəy Sultanov
40. Sultanlıq soydan gəlir
41. Qarabağlı hüquqşünaslar
42. Orta əsr qaynaqları oğuz-türkmən tayfaları haqqında
43. Sərab xanlığı
44. Şamxor mahalı
45. Hacı Səməd xan Müqəddəm
46. Urmiya xanlığı
47. Gəncə-Qarabağ əyaləti tarixinə dair sultan hökmləri (1727-1730-cu illər)
48. Püsyan eli
49. Dizaq-Cəbrayıllı mahalı
50. Abbasqulu xan Kəngərli
51. Marağa xanlığı
52. Qarabağda maarif
53. Əbdürrəhmanbəyli obası
54. Xırdapara-Dizaq mahalı
55. Ərdəbil xanlığı
56. Məşhur avşarlar
57. Fətəli xan Araşlı-Avşar
58. Qacarlar dövrünün diplomatları
59. Abbasilər dövründə türklər
60. Azərbaycan tarixi yurd yerlərinin coğrafiyası
61. Cavanşir eli: Sarıcalılar
62. Avşarlardan qacarlaradək bölgə xanları
63. Zəncan xanlığı
64. Avşar boyunun qurduğu dövlət: Mosul atabəyliyi
65. Dəmirçihəsənli mahalı
66. Türk atabəylikləri
67. Qarabağ xanlığında işlənən bəzi vəzifələr və onlardan yaranan soyadlar
68. Qaradağ mahalları
69. Orta əsrlərdə Azərbaycanda hərbi və mülki vəzifələr
70. Tarixi ilu-Əfşar
71. Xalxal xanlığı
72. Marağa tarixi
73. Qəzvin tarixi
74. Ziyadoğlu Qacarlar (Ziyadxanovlar)
75. Qazaxlar (tarixi-etnoqrafik tədqiqat)
76. Urmiya xanlığı
77. Məşrutə hərəkatında ruhanilərin rolu
78. Dəvəli Qacarlar.
79. XVIII-XIX əsr Azərbaycan tarixi farsdilli mənbələrdə

Kitabları haqqında rəylər və resenziyalar

• "Xalxal xanlığı" haqqında
• "Marağa tarixi" haqqında
• "Qacarlar dövrünün diplomatları" haqqında

Verilişləri

• O kənd bizim kəndimizdir...
• Yurdumuzu gəzə-gəzə...
• Mənim dostlarım
• Dünya bizim evimizdir
• GünAzTv-də "Türk Elləri" verilişində Ənvər Çingizoğlu: I hissə, II hissə

Filmoqrafiya

1. Avşarlar (film, 1996)
2. Xurşidbanu Natəvan (film, 2012)
3. Zəngəzur qartalı (film, 2012)
4. Ucalıq düsturu (film, 2012)
5. Nəvvab (film, 2014)
6. Sarı simin sızıltısı (film, 2016)
7. Aydın Ziyadlı: Aydın və ziyalı (film, 2016)
8. Cəsarətin anatomiyası (film, 2017)
9. Kəminə (film, 2018)

Əsərləri

Avşarlar

1. Giriş
2. Məhəmmədqasım xan
3. Abbasqulu xan
4. Asayişli oymağı
5. Bayandur sultan
6. Bürhanəddin xəlifə
7. Dizmar mahalı
8. Fəthoğlu oymağı
9. Hacı Sara xanım
10. Hacıfəqihli oymağı
11. II İlyas xəlifə
12. II Şəmsəddin xəlifə
13. İsmayıl xan
14. Köşkoğlu oymağı
15. Kəngərli oymağı
16. Kərəmpa oymağı
17. Mahmud sultan
18. Mustafaqulu xan
19. Məhəmmədkazım xan
20. Məhəmmədqulu xan
21. Nəcəfqulu xan
22. Qaradağ vilayəti
23. Qızıllı oymağı
24. Sivas vilayəti
25. Sofulu oymağı
26. Soyun kökü:Ustaclı el
27. Toxmaqlı oymağı
28. Toxmaqlı-Qaradağlılar
29. Təmişli oymağı
30. Xəlifələr
31. Yeganlı oymağı
32. Çavuşlu oymağı
33. İlyas xəlifə
34. Şeyxlər oymağı
35. Şəmsəddin xəlifə
36. Şərəfli oymağı
37. Əbdürrəzzaq xan
38. Əhməd xəlifə

Məqalələri

• Baba bəyin babalı
• Ermənilər qarabağlılara niyə "gəlmə" deyirlər?
• Ermənilərin yeriməz yalanları
• Mövlanə Cəlaləddin Rumi və Şəmsəddin Təbrizi
• Sultan bəyin izi ilə
• Tarix boş laflardan ibarət deyil…
• Tarix fərdi еkspеrimеntlərin sınaq mеydanıdırmı?
• Yanlış naxış dеyil
• Ön söz (Məhəmməd bəy Aşiq)
• Bayat kəndi tarix boyunca
• Mirzə Qiyas bəy
• Qürbətdə xan olunca...