Erməni qəzeti Müşfiqdən yazdı, etiraf etdi

Türkiyədə ermənilərin nəşr etdiyi “Agos” qəzeti repressiyaya məruz qalan azərbaycanlı şair Mikayıl Müşfiqin şeirinə bəstələnmiş mahnıdan bəhs edən yazı dərc edib. Samson Martirosyan imzası ilə verilən məqalə Müşfiqin həyat yoldaşı Dilbərə yazdığı, xalq artisti Zeynəb Xanlarovanın oxuduğu “Qal sənə qurban” mahnısının tarixi ilə bağlıdır.

S.Martirosyan məqaləsinin girişində Müşfiqin həyatı haqqında məlumat verib, onun və xanımının başına gətirilən zülmlərdən bəhs edib: “Müşfiqin həbsindən sonra “Dilbərnamə” əlyazması da daxil, bütün əsərləri yandırıldı. Ancaq Stalin öldükdən sonra Müşfiq və bir çox digər sənətkarlara bəraət verildi. Müşfiq 12 il kimi qısa bir müddətdə onu Azərbaycanın ən böyük və ən çox tanınan şairlərindən birinə çevirəcək miras buraxır. Əsərləri yenidən dərc edilir, onlar arasında “Dilbərnamə”dən şeirlər də vardır. Ərindən dəfələrlə dinlədiyi şeirlərdən bəziləri zehninə həkk edilmiş və bunları illər sonra hafizəsindən yazıya köçürən Dilbər “Müşfiqli günlərim” başlıqlı bir kitab da nəşr edir”.

S.Martirosyan daha sonra Dilbərə yazılan mahnıdan bəhs edir: ““Sənə qurban” şeiri də Dilbərin hafizəsində qaldığı halıyla “Ulduz” dərgisində çıxır və həmin il Ələkbər Tağıyev tərəfindən bəstələnir. İlk dəfə Zeynəb Xanlarovanın oxuduğu mahnı çox bəyənilir, Azərbaycanda məşhur olur, digər Sovet respublikalarına da yayılır... Xanlarovanın Ermənistandakı köhnə nəsil heyranları da bu mahnını xatırlamaqdadırlar”.
Müəllif daha sonra bu mahnının Bakıdan Beyruta doğru yol almasından, orada yaşayan ermənilər tərəfindən sevilməsindən və nəhayət erməni müğənninin bu mahnıya yeni sözlər yazıb oxumasından bəhs edir: “Erməni estradasının öndə gedəni ermənilər içində “Heliums” qrupunun solisti olaraq tanınan Adiss Harmandiandı. Adiss və digər müğənnilər bilinən mahnıları alıb ermənicə sözlər yazmağa başladılar... Adiss “Karun, Karun”u 1973-də çıxardı. Hərəkətli və romantik sözləri ilə qısa vaxtda məşhur olan mahnının sözləri belə idi: Karun, karun, karune/Sirun, sirun, sirune... (Bahar, bahar, bahar o, Gözəl, gözəl, gözəl o...”. “Karun, karun” əslində “Sənə qurban”ın özünəməxsus bir erməni versiyası idi. Adisin “Sənə qurban”ı ilk dəfə nə zaman və necə eşitməsi bilinmir. Türkcə yayımlanan bir radio kanalından eşidə bilərdi. Çünki mahnı Türkiyədə də böyük bir uğur qazanmış və Xanlarova albomunu çıxardıqdan sonra Türkiyə turnesinə çıxmışdı”.

S.Martirosyan yazısına belə davam edir: “Mahnının kökünü bu gün çoxları bilmir. Müşfiqin dərc etməyi heç zaman düşünmədiyi eşq sözləri təkcə Azərbaycanda deyil, erməni diasporasının qeyri-rəsmi paytaxtı Beyrutda da məşhur mahnı olub... Tezliklə Suriyada “Sah al Nom” adlı sevilən bir televiziya serialının musiqisi olaraq ərəbcə versiyonu çıxıb. Filmin son səhnəsində Ğawar obrazını canlandıran məşhur komediyaçı Duraid Lahhamın “Fatum, Fatum” adlı bu mahnını söyləməsi “Karun, Karun”un məşhurluğunu göstərir. “Karun, Karun”un çıxmasından bir il sonra, 1974-cü ildə Türkiyədə “Mavi muncuq” filmi yayımlanır. Açılış səhnəsində Emel Sayın filmə adı verilən mahnını səsləndirir. Mahnı bir neçə fərqliliklərlə “Sənə qurban” və “Karun, Karun”un nəğməsi üzərində yazılıb... Mahnı daha sonra Yunanıstana yayılır. Nikolau Filipos mahnını yunanca oxuyur. “Pare, pare, pare me” adlı mahnının nəqəratı belədir: “Al, al, al məni, öp, öp, öp məni”...Bu azəri mahnısı beləcə 70-lərin ortalarına gələnə qədər dörd dildə daha yayımlanıb: ermənicə, ərəbcə, türkcə, yunanca”.