İrəvan hüquqi baxımdan hələ də Azərbaycana məxsusdur - sensasion faktlar

Hüquq elmləri doktoru, professor Namiq Əliyev "XIX-XX əsrlərdə Cənubi Qafqaza dair beynəlxalq müqavilələr və ermənilərin köçürülməsi" kitabı üzərində işi başa çatdırıb. Bu sənədlərdə ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsinə yol açan beş müqavilə ətraflı araşdırılır.

İşin gedişində əvvəllər geniş ictimaiyyətə məlum olmayan maraqlı məqamlar üzə çıxıb. Tarixçilər, bəlkə də, bunlara kifayət qədər əhəmiyyət verməyiblər. Eyni zamanda, tarixi sənədlər onu göstəririr ki, ADR hökuməti tərəfindən ermənilərə verilmiş və hal-hazırda Ermənistanın paytaxtı olan Yerevan şəhəri (tarixi adı İrəvan) 102 il öz "erməni" tarixini keçəndən sonra  da hüquq nöqteyi-nəzərindən Azərbaycan Respublikasına aid olaraq qalır.

Hüquqşünas kitab üzərində işlədiyi vaxt üzə çıxardığı sensasion faktları Day.Az. saytının əməkdaşı ilə söhbətində bölüşüb.

Namiq Əliyevin sözlərinə görə, 1918-ci il mayın 28-də Ermənistan Milli Şurasının "keçmiş İrəvan quberniyasının və Rusiya imperiyasının Qars bölgəsi daxilində Rusiya Ermənistanı ərazisində müstəqil Ermənistan Respublikasının" qurulması barədə verdiyi qərar İrəvanın Ermənistanın paytaxtı kimi qanuni olaraq qadağan edilməsini şərtləndirir. Bu qərar Azərbaycan Milli Şurasının İrəvan xanlığının paytaxtının ermənilərə verilməsi ilə bağlı qərarını elan etməzdən əvvəl verilib. Həmin qərarın mayın 29-da baş verdiyi məlumdur.

Lakin bu, həmsöhbətimizin fikrincə, hüquqi baxımdan İrəvanın de yure Azərbaycana məxsus olduğunu göstərən ən vacib dəlil deyil.

"Azərbaycan Milli Şurasının özünün qərarı (29 may 1918-ci il tarixli 3 nömrəli Protokol) apriori etibarsızdır. Əvvəla, o,  Qərb ölkələrinin güclü təzyiqi ilə, bu ərazilərdə erməni olmayan əhaliyə qarşı tamamilə terror təşkil edən erməni quldur dəstələrinin iştirakı ilə qəbul edildi. İkincisi, sənədin özü sübut edir ki, İrəvanın ermənilərə verilməsi ilə bağlı səsvermə ya saxtalaşdırılıb, ya da pozuntularla qəbul edilib.

Rəqəmlərə baxmaq kifayət edir

İclasda Şuranın 28-üzvündən yalnız 18-i iştirak edib, bu da 65 faizdən az edir, yəni. taleyüklü qərarlar qəbul etmək üçün məcbur sayılan  üçdə iki həddi gözlənilməyib. Şuranın 18 üzvündən 16-sı qərarın lehinə lehinə səs verib ki, bu da daha azdır. Və nəhayət, ən vacib şey: Protokola görə 18 nəfərin iştirak etdiyi iclasda  Şuranın 20 üzvü səsvermədə "iştirak etdi" yazılıb ("əleyhinə - bir, bitərəf - üç"). Maraqlı rəqəmdir, elə deyilmi?

Bütün bunlar bu sənədi qanuni olaraq dəyərsiz edir və Azərbaycan Respublikası İrəvan xanlığının paytaxtı İrəvan şəhərinin Ermənistan Respublikası tərəfindən ələ keçirilməsini və sonradan qanunsuz kimi tanınması üçün bütün əsaslara malikdir. Bəli, 1918-ci il mayın 29-da Azərbaycan Milli Şurası İrəvan şəhərini yeni yaradılan Ermənistan dövlətinə  paytaxt olaraq verdi, lakin bu köçürmə hüuqi qüvvə daşımır. 

Azərbaycan Parlamenti Azərbaycan Milli Şurasının iclasının qərarına (29 may 1918-ci il tarixli 3 nömrəli Protokol) siyasi qiymət verməli, bu verilmənin hüquqi qüvvə daşımadığını tanımalı və bundan sonrakı siyasətdə nəzərə almalıdır "deyə Namiq Əliyev bildirib.

Mənbə: day.az