Koronavirus kimlər üçün ölümcüldür: alimlər açıqlayır

Alimlər yeni koronavirus Covid-19-dan ölüm ehtimalını artıran əsas amilləri göstərən ixtisaslaşdırılmış hesabat hazırlayıblar.

Tədqiqatın nəticələri "The Lancet" beynəlxalq tibb dərgisində dərc edilib.

Həkimlər, Çində yeni koronavirusun yayıldığı əsas mərkəz olan Uhan şəhərindəki iki xəstəxanada Covid-19-un mövcudluğu təsdiqlənmiş 191 böyük xəstənin klinik mənzərəsini təhlil ediblər. Bunlardan 137-si sağalaraq evə buraxılıb, 54-ü isə 29 dekabr 2019-cu il və 31 yanvar 2020-ci il tarixlərində xəstəxanada vəfat edib.

Tədqiqatçılar klinik qeydləri, təyin olunmuş müalicə, laboratoriya nəticələri və xəstə demoqrafiyasını müqayisə etdilər. Xəstəliyin klinik gedişatını, simptomlarını, virusun təcrid dövrünü və xəstəxanaya yerləşdirmə zamanı laboratoriya məlumatlarındakı dəyişiklikləri - qan analizləri, döş qəfəsi və KT rentgeni - tədqiq etdilər və risk faktorlarını qiymətləndirmək üçün riyazi modelləşdirmədən istifadə etdilər.

Nəticələr göstərib ki, xəstəxanaya qəbul olunduqdan dərhal sonra müəyyən edilə bilən ölüm üçün əsas risk faktorları qocalıq, sepsis əlamətləri və qan laxtalanma problemləridir. Əlavə risk faktorları olaraq, elm adamları yüksək təzyiq, şəkərli diabet və qeyri-invaziv havalandırmanın uzun müddət istifadəsinə istinad edirlər.

Bundan əlavə, müəlliflər müalicə olunan xəstələrin başqalarına təhlükə yaratdıqları dövr barədə yeni məlumatlar dərc edirlər. Sağalmış xəstələrdə bu müddət səkkiz gündən 37 günə, orta hesabla 20 gün təşkil edib. Ölən 54 nəfərin hamısında virus son günə qədər aktiv olaraq qalıb.

Tədqiqat müəllifləri qeyd edirlər ki, xəstəxanaya qəbul olunduqda xəstəliyin şiddəti ilk növbədə bu dövrün müddətinə- və buna görə müalicə müddətinə təsir edir. Xəstələrin üçdə ikisinin ağır və ya kritik vəziyyətdə xəstəxanaya yerləşdirildiyi qeyd olunur.

"Bizim tədqiqatımızda qeyd edilmiş virusun yayılmasının uzun müddətli dövrü Covid-19-un təsdiq edilmiş infeksiyasıyla pasiyentlərdə təcrid etmə və antivirus müalicəsi barəsində ehtiyat tədbirləri haqqında qərarların qəbul olunması üçün əhəmiyyətli nəticələrə malikdir. <… > Covid-19-a məruz qalmış, lakin heç bir simptomu olmayan insanların karantində olmalı olduqları vaxtla virusun ayrılması vaxtını dəqiq olaraq qarışdırmamalıyıq. Birinci, virusun inkubasiya vaxtına əsaslanır " - Çin-Yapon Dostluq Xəstəxanasının və Pekindəki Paytaxt Tibb Universitetinin direktoru, tədqiqatın rəhbərri professor Bin Çao deyib.

Alimlər xəstələri yalnız Covid-19 analizindən mənfi nəticə aldıqdan sonra xəstəxanalardan buraxılmalarını israr edirlər.

Tədqiqatda öncə Covid-19 irəliləməsinin tam mənzərəsi təsvir edilib. Titrəmənin orta müddəti təxminən 12 gün olur, lakin öskürək daha uzun davam edə bilər. Xəstəlikdən sağalanların 45 faizində öskürək xəstəxanadan buraxılandan sonra da davam edib. Halı yaxşılaşanlarda təngnəfəslik təxminən 13 gün sonra yox olurdu, sağalmayanlarda isə ölüm anına qədər davam edib. Sağalmış, təxminən 13 gün sonra itən və sağ qalmayanlarda dispne ölümünə qədər davam etdi. Tədqiqatda müxtəlif ağırlaşmaların , o cümlədən sepsis, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu, kəskin ürək zədəsi, kəskin böyrək zədəsi və ikincili infeksiya kimi müxtəlif fəsadların başlama vaxtı göstərilir.

Sağ qalanların orta yaşı 52, ölənlərin 69-dur. Artıq xəstəxanaya qəbul olunduqda sepsisi göstərən ardıcıl orqan çatışmazlığını qiymətləndirmək üçün daha yüksək nəticə göstərildi; d-dimer zülalının qan səviyyəsinin yüksəlməsi, laxtalanma işarəsi; lökositlərin aşağı səviyyəsi və iltihabın və xroniki xəstəliklərin biomarkeri olan interleukin VI səviyyəsinin artması, habelə infarktın bir markası olan troponinin I konsentrasiyasının artması.

"Yaşlı adamlarda pis nəticələr, xüsusən immunitet sisteminin yaşla zəifləməsi və iltihabın artması ilə əlaqələndirilə bilər ki, bu da virusun təkrarlanmasına kömək edə bilər və iltihaba qarşı daha uzun reaksiya verir, ürək, beyin və digər orqanlara uzunmüddətli ziyan vurur" tədqiqatın müəlliflərindən biri Jibo Lui deyib.

Mənbə: ria.ru