Məhəmməd Maqomayev - həlak olmuş Qəhrəman və Müslümün atası

Adətən Müslüm Maqomayevin bioqrafları atası Məhəmmədə çox diqqət ayırmır, daha çox Camal əmisinə fikir yönəldirlər.

Bu münasibət Sovet dönəmindən keçib. Bu da başa düşüləndir, çünki kiçik Müslümü əmisi böyüdüb, ona həyat bileti verib və özü də partiya və ictimai fiqur olub.

Camal və Məhəmməd Maqomayevlər

Bundan başqa, Müslüm həyatında heç vaxt atasını görməyib, çünki o hələ dünyaya gəlməmiş cəbhəyə getmişdi.

Bununla belə, gen gendir

Maqomayevlərin atası və oğlunu tanıyan əksər müasirlər xarakterlərinin heyrətamiz oxşarlığı haqqında danışırlar. Zahiri olaraq da, bir çox cəhətdən çox oxşardırlar.

Bir az anasına, bir az da atasına oxşayır

Məhəmməd Müslüm oğlu Maqomayev

Məhəmməd Maqomayev 1916-cı ildə Azərbaycan klassik musiqisinin banilərindən biri Əbdül-Müslüm Maqomayev və Baydigül Terequlovanın ailəsində anadan olub.

Böyük qardaşı Cəmaləddin və valideynləri ilə birlikdə hazırda Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının yerləşdiyi binada yaşayırdı:

Xaqani 19

Uşaqlıq və gənclik

Balaca Məhəmməd istedadlı uşaq idi. Heç bir yerdə xüsusi musiqi dərsi almasa da, erkən yaşlarında fortepianoda çalmağa və oxumağa başlayıb. Bu, atasını çox təsirləndirirdi, buna görə sonbeşik ailənin sevimlisinə çevrildi.

Bəlkə də buna görə barışmaz bir gənc kimi böyüdü.

Sağda Mahəmməd Maqomayev

Müslüm Maqomayev xatirələrində yazdığı kimi:

Atam çətin və ziddiyyətli bir insan idi. Hətta fotoşəkillərdə də o fərqlidir - yaraşıqlı insandan insanın orta cəlbediciliyinə qədər dəyişkən görünür. Dostları onu gözəl xatırlasalar da. Tezdən qalxmaq, qəfil harasa getmək lazım gəldisə çevik hazırlanmaq onun üçün çox asan idi (mən onun kimi deyiləm: mənim üçün hər dəfə qastrol səfərində olmaq problemdir). Ağıllı, həyatsevər, rəqs etməyi, qadına görə dalaşmağı sevirdi. Hardasa bir səs-küy, dava-dalaş olsaydı, Məhəmməd ordaydı... Aludəçi, inadkar, dalaşqan, amma qəlbən şair. Gah yüngülxasiyyət, gah sərt və öz prinsiplərində sarsılmaz ...

"Xatirələri məndə yaşayır" M. Maqomayev

Evlənmə

Məhəmməd tələb olunan teatr rəssamı oldu, deyirlər hətta istedadlı. O, təkcə Bakıda deyil, bütün Qafqazda tamaşalar hazırlayırdı.

Belə səfərlərdən birində, Maykopda, Ayşət adlı gözəl bir qızla tanış oldu.

Məhəmməd və Ayşət

Hadisələrin sonrakı inkişafı sirr olaraq qalır. Nə Müslüm Maqomayev, nə də uzun ömür sürən (2003-cü ildə vəfat etmiş) Ayşət özü, Məhəmmədlə ailə həyatının tarixi haqqında heç danışmadı. Hətta görüşlərinin ili də naməlum qalır.

Yalnız o məlumdur ki, Müslüm, Ayşət cəmi 21 yaşında olanda dünyaya gəlib və atası artıq cəbhədə idi.

Müharibə

Maqomayevlər ailəsi ən yüksək hakimiyyət eşelonlarında qəbul edilirdilər. Respublikanın o vaxtkı başçısı Mircəfər Bağırovun özü Əbdül-Müslümə və ölümündən sonra (1937) ailəsinə xoş münasibət göstərib. Buna görə qardaşların cəbhəyə göndərilməsi məsələsi gündəmdə deyildi.

Lakin Məhəmməd müharibənin ilk günündəcə çağırış məntəqəsinə yollandı.

Atam babasından kişilik xarakterini miras almışdı və bu cəhət onda əyləncəlilik ilə birgə yaşayırdı. Sözünə cavabdeh idi. Şöhrətpərəst idi. Və eləcə romantik olaraq qaldı. Məhz belə adam hər şeydən vaz keçmək və cəbhəyə tələsmək məcburiyyəti hiss edə bilərdi.

Heç bir dilətutma kömək etmədi.

Hətta qüdrətli Bağırov da Məhəmmədin anasına zəng vurdu:

- Hara gedir? - dedi yoldaş Bağırov. - İtəcək! .. İlk güllə onun olacaq.

Bütün bu ləngimələr davam etdiyi vaxtda Ayşət hamilə qaldı. Lakin bu da heç nəyi dəyişmədi.

Əsgərliyə yola salma

Məhəmməd Maqomayev Böyük Vətən Müharibəsi illərində

Sənədlərə görə Məhəmməd Maqomayev 1941-ci ilin iyulunda çağırılsa da, 1942-ci ilin oktyabrında cəbhəyə gəldi. Və dərhal o dövrün ən çətin bölgələrindən birinə - Şimali Qafqaz Cəbhəsinə düşdü.

Özünü tez sübut etdi və 823-cü artilleriya polkunun kəşfiyyatına köçürüldü.

Polkun tərkibində çavuş Maqomayev Berlinə qədər uzun bir yol qət etdi. Dnepr keçidində iştirak etdi, 1-ci Belorus Cəbhəsində vuruşdu.

Dörd döyüş ordeniylə təltif edildi (Qırmızı Bayraq, II Dünya Müharibəsi (iki dərəcə), Qırmızı Ulduz):

Məhəmməd Maqomayevin ordeni 

1945-ci ilin fevral ayında artıq baş serjant Maqomayev, Lenin ordeni və Qəhrəman Ulduzu ilə təltif olunmaq üçün təqdim edildi. Bu, hətta sıra düzülüşü zamanı da (əsgər yoldaşlarının xatirələrindən) elan olunmuşdu. Lakin Moskvada təqdimat təsdiq olunmadı, onu Qırmızı Bayraq ordeni ilə əvəz etdilər.

Müharibədən sonra bu epizod barədə danışan Maqomayevin xidmət etdiyi polkun keçmiş komandiri, istefada olan polkovnik Georgi Qavriloviç Poxlebayev, o dövrdə Baş Qərargahın bir çox mükafatı geri döndərdiyini xatırlayırdı.

3 fevral 1945-ci ildə Noy- Berlin və Ortviq yaşayış məntəqələri yaxınlığındakı Oder çayının sol sahilində döyüş meydanını tutarkən düşmən tank və zirehli personal daşıyıcılarının dəstəyi ilə davamlı olaraq böyük piyada qüvvələri ilə hücum etdi, sovet birləşmələrini həmin ərüzidən sıxışdırıb çıxarmağa çalışdı. Piyada döyüş birləşmələrində olan baş çavuş Məhəmməd Maqomayev özünü igid və cəsur bir döyüşçü kimi göstərdi, dəfələrlə almanlarla əlbəyaxa vuruşdu, yeddi faşisti öldürdü, iki atəş nöqtəsini məhv etdi və 3 düşmən əsgərini əsir götürdü. 4 fevral 1945-ci ildə düşmən yenidən 6 dəfə həmin ərazidəki sovet qoşunlarına hücum etdi. Almanların iki piyada batalyonu, 15 tank və 10 zirehli personal daşıyıcısı var idi. Piyada döyüş dəstələrində olan baş serjant Maqomayev ələ keçirilən MG-38 alman pulemyotundan 15 faşisti güllələdi, qalanları uzandılar və düşmənin əks hücumu uğursuz oldu. Ərazinin tutulmasının qarşısı alındı.

5-ci Zərbə Ordusunun qoşunları üçün baş serjant Mməhəmməd Maqomayevin Qırmızı Bayraq ordeni ilə təltif edilməsi haqqında 10 fevral 1945-ci il tarixli 16 / n əmrdən.

Böyük serjant Maqomayev Qələbəyə az qalmış həlak oldu.

24 aprel 1945-ci ildə yaralı yoldaşını xilas edərkən öldü. Bunun üçün ölümündən sonra I dərəcəli Böyük Vətən Müharibəsi ordeni ilə təltif edilmişdir (22 may 1945-ci il tarixli, 68 / n əmr).

Diviziya komandiri mayor Sotnikovun yaxınlarına göndərdiyi məktubdan:

... Ağır və çətin döyüşlərdə Məhəmməd bizimlə birlikdə Berlinədək gəlib çatdı, Şpree-ni keçdi və tank hücumlarını dəf edərkən şiddətli və qeyri-bərabər bir döyüşdə məndən on metr aralıda ciddi şəkildə yaralandı. Bu, Karlsxorst şəhərinin kənarında, Şpree sahilində elektrik stansiyasından və qayıq stansiyasından yeddi yüz metr cənubda magistral yolda baş verdi.

Hər iki ayağından yaralanan yoldaşını düz və pulemyotların atəşi altında olan yolu keçirməklə sürükləmək üçün böyük, nəcib qəlbli bir adam lazım idi. Üstəlik, yaralı, mərmilərin alovlandırdığı odunların yanması nəticəsində ölüm təhlükəsi altında idi. Və Məhəmməd təhlükəyə meydan oxuyaraq, dostunun yanına qaçdı, onu kürəyinə aldı və yoladək çatdırdı, əlbəyaxa vuruşmada iştirak etdi, iki Almanı öldürdü və birini yaraladı, yoldaşını götürdü və onunla birlikdə yol boyu qaçdı. Pulemyotun sıra atəşi yaralının axırına çıxdı, Məhəmmədin hər iki ayağını kəsdi, əlavə olaraq beş güllə mədə və ağciyərlərini deşdi. Cəmi yeddi yara. Özünü çox pis hiss edirdi, amma özünü qoçaqcasına aparırdı, zarafat edir, gülürdü ...

Berlin yaxınlığında ağır itkilər səbəbiylə marşal Jukov ölülərin Almaniyanın paytaxtından uzaqda dəfn edilməsini əmr etdi. Məhəmməd Maqomayevin cəsədi, onunla eyni polkda xidmət etmiş digər ölülərlə birlikdə Polşaya aparılaraq Kşivin Qrıfinski adlanan yerdə dəfn edildi.

Sonralar, 1952-ci ildə Sovet əsgərlərinin qalıqları çıxarılaraq Xoyne qəbiristanlığına- qardaşlıq məzarına gömüldü. 

1972-ci ildə Müslüm Maqomayev nəhayət, 20 ildən çoxdur axtardığı atasının məzarını ziyarət etdi. Müdafiə Nazirliyinin Mərkəzi Arxivində yanlışlıq olduğuna görə dəfn yeri səhv göstərilmişdi:

301-ci atıcı diviziyasının 823-cü artilleriya polkunun kəşfiyyat bölməsinin komandiri, baş çavuş Maqomayev Məhəmməd Müslümoviç, 1916-cı il təvəllüdlü, Sov.İKP (b) üzvü, Bakı şəhərindən olan, Yanvarskaya küçəsi 19/113 , Bakı şəhər hərbi komissarlığı tərəfindən çağırılmışdır. 04.24.45-də öldürülüb, Küstrin şəhərinin (Almaniya) stadionunun şimal-qərb kənarında dəfn edilib. Qərarın əsası: 27/45/45 tarixində daxil olan - 69002 С

Bundan sonra Müslümün dostu Robert Rojdestvenskiy şeir yazdı:

Müslüm Maqomayevə Robert Rojdestvenskinin verdiyi şeir

Mark Fradkin şeir üçün musiqi yazdı, lakin Maqomayev onun üçün çox şəxsi olduğunu söyləyərək bu mahnını ifa etmədi.

"Ata və Oğul" mahnısını İosif Kobzon ifa edib.

Mənbə: Визит в Азербайджан