Mir Mehdi Mir Həşim bəy oğlu Musəvi - tarixçi, şair
Mirməhsəti Haşımzadə — tarixçi, şair
Mir Mehdi Mir Həşim bəy oğlu 1819-cu ildə Qarabağın Bərgüşad mahalının Məmər kəndində anadan olmuşdu. Ibtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Öz kəndlərini İbrahimxəlil xan Cavanşir nəsilbənəsil onların uruğuna bağışlamışdı. Molla Rəfi bəy Mirzə Məhəmməd bəy oğlu Şıxımlının (1809-?) dəvəti ilə Dizaq mahalına köçmüşdü. Bir müddət bu kənddə məktəbdarlıq edəndən sonra kürəkənin dəvəti ilə, 1859-cu ildə Tuğ kəndində yerləşmişdi. O, burda da məktəbdarlıqla məşğul olmuşdu.Öz ana dilini dərindən sevən Mir Mehdi Xəzani müsəlman dini ehkamına dair uşaqlar üçün Azərbaycan dilində mənzum bir əsər yazıb 1884-cü ildə çap etdirmişdi.
Mir Mehdi kənddə yaşasa da, Qarabağın ədəbi-mədəni mərkəzi Şuşa ilə daim əlaqə saxlayırdı. Mir Mehdi tarixçi idi. Onun yaradıcılığında ən əsas yeri onun "Kitabi-tarixi-Qarabağ" tutur. Müəllif özünün müqəddimədə qeyd etdiyinə görə əsəri Mirzə Adıgözəl bəyin, Mirzə Camal Cavanşir Qarabağinin "Qarabağ tarix"lərindən əlavə "təvarixi-qədimlər"dən geniş istifadə edərək Mirzə Camalın nəvəsi Məhəmməd bəy Cavanşirin xahişi ilə "xalis türki" (Azərbaycan) dilində yazmışdır. əsər müqəddimə, 24 fəsil və xatimədən (nəticə) ibarətdir.
Mir Mehdi şair idi. Xəzani təxəllüsü ilə xoştəb şeirlər yazırdı.
Mir Mehdi Xəzani 1894-cü ildə vəfat edib.
Mir Mehdinin Mir Həmzə adlı oğlu vardı.
Əsərləri:
Mir Mehdi Xəzani və onun "Kitabi-tarixi Qarabağ" əsəri
Bismillah ər-Rəhman ər-Rəhim/Amma müqəddimə. Bu hekayətlərin əsil əvvəl raqım və ravilərin bəyan edər
Əvvəlinci fəsil
İkinci fəsil
Üçüncü fəsil
Dördüncü fəsil
Beşinci fəsil
Altıncı fəsil
Yeddinci fəsil
Səkkizinci fəsil
Doqquzuncu fəsil
Onuncu fəsil
On birinci fəsil
On ikinci fəsil
On üçüncü fəsil
On dördüncü fəsil
On beşinci fəsil
On altıncı fəsil
On yeddinci fəsil
On səkkizinci fəsil
On doqquzuncu fəsil
İyirminci fəsil
İyirmi birinci fəsil
İyirmi ikinci fəsil
İyirmi üçüncü fəsil
İyirmi dördüncü fəsil
İyirmi beşinci fəsil
Xatimə
İmarət və asar ki, Qarabağda Pənah xandan qalıb
Asar və İmarət ki, mərhum İbrahim xandan qalıbdır
Mərhum Mehdiqulu xanın əyyami-hökuməti
Qəzəlləri:
Dedim mərqum edəm ol yarə kağız
Genə bicarə könül düşdü bir əyyar əlinə
Genə dildar səri-kuyi bu gun yadə düşüb
Övzai-dəhrü kari-cahanü dövrü-ruzigar
Yetişdi cana konul, ey nigar, rəhm eylə
Şərhlər
Şərhləri göstər Şərhləri gizlət