Niyə insan itirilmiş bədən hissələrini yenidən bərpa edə bilmir?

Təbiətdə itirilmiş əzalarını bərpa etməyə qadir olan heyvanlar var. Məsələn, kərtənkələlər asanlıqla quyruğunu tullayıb yenisini uzada bilir. Niyə əl, ayaq və bədənin digər hissələri ilə bunu edə bilmirik? Yeni texnologiyalar bu işdə bizə necə kömək edəcəkdir?

Onurğa beynindəki fərqlər

Necə olur ki, bu kiçik sürünənlər heç bir problem olmadan zədələnmiş dəri, qığırdaq və hətta quyruğu yenidən bərpa edə bilir? Hamısı onurğa beyninin xüsusi quruluşuna görədir.

O, kərtənkələlərin bərpasına kömək edən xüsusi bir hüceyrə növü ilə təmin edilmişdir. Quyruqlarını itirən kimi bu hüceyrələr itirilmişləri əvəz edərək dərhal böyüməyə başlayır.

Təəssüf ki, insanlarda bu qabiliyyət yoxdur və onurğa beyni yalnız çapıq toxuması istehsal etməyə qadirdir. O, kəsikləri sağaltmağa kömək edir, lakin heç bir funksiyası yoxdur. Vaxt keçdikcə orqanlarımızın toxumalarını əvəz edir və günü- gündən daha pis işləməyə başlayırlar.

Çapıqlar da yara toxumasıdır. Onların üstündə tük bitmir və dərinin fonunda seçilirlər.

Yüksək xərclər

Özümüzü bərpa edə bilməməyimizin başqa bir səbəbi - bu çox mürəkkəb proses üçün böyük sayda resurs, səy və vaxt itkisidir.

Primitiv bədən quruluşuna sahib olmalarına baxmayaraq, regenerasiya onurğasız heyvanlar üçün mümkündür. İnsanlarda bu daha mürəkkəbdir. Bundan əlavə, tam bir bərpa üçün, bütün yığılmış qida maddələri ehtiyatını xərcləmək məcburiyyətində qalacaqsınız, bu isə çox da təhlükəsiz deyil.

Üstəlik, yeni bir əza böyüdə bilməyəcəksiniz. Kiçicik bir kəsik bir neçə gün davam edir. Burada söhbət bədənin bütün hissəsindən gedir. Bu çox uzun və çətindir. Bir insan yeni bir əzanın böyüməsini aylarla gözləsəydi, tezliklə vəhşi heyvanlar tərəfindən yeyilərdi.

Ancaq bu, ümumiyyətlə bərpa etmə qabiliyyətimizi inkişaf etdirmədiyimiz demək deyil. Zədələnmiş dəri, saç və dırnaqları bərpa edə bilirik. Qaraciyər ən dözümlü orqandır : hüceyrələrin əhəmiyyətli bir hissəsini itirdikdən sonra da həcmcə bərpa oluna bilər.

Vətərlər və sümüklər zədələnmələrdən sonra yaxşılaşır. Hətta sinir hüceyrələri də yenilənir, baxmayaraq ki, əvvəllər bunu edə bilmədikləri düşünülürdü. Bəzi hallarda, itirilmiş barmaq ucunu da böyütmək olur.

Ancaq təəssüf ki, əzalarımızı bərpa edə bilmirik

Bioprinterlərdə orqanların çapı

Yaxın gələcəkdə regenerasiya prosesi dərman qəbul etmək kimi bizim üçün adi hala çevrilə bilər. Və hamısı 3D printerləri sayəsində. Onların köməyi ilə yalnızca ev üçün kiçik hissələr deyil, hətta tam hüquqlu orqanlar da çap edə bilərsiniz!

Onsuz da indi bu bioprinterlərdən qulaqlar, meniski və digər qığırdaqların eksperimental nümunələrini hazırlamaq üçün istifadə edirlər. Bizi orqanların çapı və nəqlindən dayandıran yeganə fəsad onların mürəkkəb quruluşudur. Qığırdaq çap etmək asandır, ancaq qaraciyər və ya ağciyər daha çətindir.

Ancaq biz burada da böyük addımlarla irəliləyirik. 2019-cu ildə İsrail alimləri tam işləyən bir ürək çap ediblər ! Bütün damar və kameraları ilə birgə. Düzdür, bu gəmirici üçün bir ürəkdir: ölçüsü cəmi bir neçə santimetrdir. Sadəcə onu həcmcə artırmalıyıq.

Tezliklə tamamilə işləyən orqanlarımızı çap edə biləcəyik. Və bununla da , minlərlə xəstəlik və zədədən əziyyət çəkənləri xilas etməklə yanaşı ömrümüzü bir neçə il uzada bilərik.

Kök hüceyrə terapiyası

Kök və ya "yetişməmiş" hüceyrələr- bu istənilən mürəkkəb orqanizmin təməlidir. Onlarda ixtisaslaşmalar yoxdur və hər cür hüceyrəyə çevrilə bilirlər : qaraciyər üçün yağ, ürək üçün əzələ hüceyrəsinə və ya hətta sinir hüceyrələrinə. Həm də digər hüceyrələrə nisbətən daha sürətlə özlərini yeniləyirlər.

Bu bizə bir çox imkanlar verir. Xeyr, bu hüceyrələrdən istifadə edərək əzalarımızı necə bərpa edəcəyimizi hələ ki bilmirik. Lakin kök hüceyrəsi terapiyası mürəkkəb xəstəliklərin müalicəsində fəal istifadə olunur və sağalmanı dəfələrlə sürətləndirir.

Bu prosedurun yeganə çatışmazlığı - onun qiymətindədir. Ayrıca, kök hüceyrə terapiyası əsasən ABŞ, İran və Cənubi Koreyada tətbiq olunur.

Mənbə: zen.yandex.az