Tomas de Vaal: Bu, Paşinyanda olmayan böyük strateji müdriklik tələb edir

Sentyabr və oktyabr ayları Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan üçün çətin aylar olacaq. Müxalifət artıq Paşinyana "isti payız" barədə xəbərdarlıq edib və bu təkcə əvvəlki hökumətin tərəfdarlarını əhatə etmir. 

Sentyabr ayında Nikol Paşinyan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının iclası üçün ABŞ-a yollanır və ABŞ Prezidenti Donald Trampla görüşməyi çox istəyir (Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi tutarlı görüş olacağını vəd edir).

Oktyabrın əvvəlində Rusiya prezidenti Vladimir Putin Yerevana gələ bilər, lakin bundan əvvəl Paşinyandan cavab gözlənilir. Əslində, Rusiya lideri Yerevana gəlməsə belə, Avrasiya İqtisadi Birliyinin tədbiri Moskvada keçiriləcək.

- Rusiya və onun geosiyasi seçimi ilə bağlı nə baş verir? Aydındır ki, Paşinyan qərbyönümlü biridir, amma bununla belə, o, hakimiyyətə gəldikdən sonra Rusiyanın maraqlarını təmin edən qərarlarda dəyişiklik etmədi. Baxmayaraq ki, bu, onun ilk atacağı addım olmalı idi. Sentyabr ayının ortalarına doğru Paşinyan ABŞ-a uçacaq və orada Trampla görüşəcəyinə ümid edir. Oktyabrda isə Robert Koçaryanı dostu hesab edən Putin Ermənistana gəlmək niyyətindədir. Ancaq Rusiyadan verilən bütün vədlərə baxmayaraq, Koçaryan hələ də həbsdədir. Maraqlıdır, Nikol Paşinyan hər iki stulda otura biləcəkmi? Kənardan vəziyyət çox qəribə görünür.

- Bu, qəliz mövzudur. Əvvəla, bundan başlayaq ki, Ermənistan həmişə hamı ilə, həm Qərb, həm Rusiya, həm İran, həm də Gürcüstanla münasibətləri yaxşı saxlamağa çalışıb. Bu, Levon Ter-Petrosyandan başlayaraq, bütün Ermənistan liderlərinin əsas siyasi istiqaməti olub. 

Bu məsələlərdə Rusiyaya güvənən Ermənistanın təhlükəsizliyi ilə bağlı obyektiv şərtlər mövcuddur. Ölkənin iki qapalı sərhədi, Azərbaycanla Dağlıq Qarabağ münaqişəsi var.

Keçən il Ermənistanda həmişə Avrasiya İqtisadi Birliyini tənqid edən Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldi. Lakin o, Ermənistanı EAEU-da tərk edərək xarici tərəfdaşlara ermənilərin demokratiyanı seçdiklərini, ancaq geosiyasi seçimində dəyişiklik olmadığını bildirdi. Əlbəttə ki, Paşinyanın Ermənistanın əvvəlki rəhbərləri kimi, Avropa ilə də iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirmək istəyi təsadüfi deyil. O, Gürcüstanı nümunə kimi görür.

Paşinyan, şübhəsiz ki, ABŞ-la yaxın münasibətlər qurmaq istəyir. Çünki orada böyük və zəngin bir erməni diasporu var. Ancaq o, həm də Rusiya Federasiyası ilə münasibətləri korlamaq istəmir. Bundan əlavə, daxili bir amil də var. Nikol Paşinyan həm də köhnə rejimlə mübarizə aparır. Ancaq bu halda Robert Koçaryana təzyiq edərək Moskva ilə münasibətləri korlayır.

Mənə dedilər ki, Vladimir Putin və Nikol Paşinyan arasındakı ilk görüşdə (Soçidə, 14 may 2018) Rusiya prezidenti Robert Koçaryan məsələsini qaldırıb. Təbii ki, Putin hər gün Ermənistan barədə düşünmür, o daha vacib məsələlərlə məşğuldur. Ancaq buna baxmayaraq, Robert Koçaryanı xatırlayır.

Paşinyanın Rusiya ilə Qərb arasında tarazlığı davam etdirə biləcəyinə gəlincə, şübhə edirəm. Çox çətin olacaq.

Paşinyanı narahat edən Qarabağ məsələsi var, o, bu məsələdə status-kvonu qorumaq istəyir. Eyni zamanda, Ermənistanın Baş naziri Qarabağdakı rejimi dəyişdirmək istəyir. Bu maddə onun daim gündəmindədir. Bütün bunlar isə Paşinyanda olmayan böyük strateji müdriklik tələb edir.

Nikol Paşinyan yaxşı "küçə siyasətçisidir", insanlara təsir edə bilir. Ancaq geridə qalan digər daxili və xarici çətinliklərin öhdəsindən gələ biləcəyinə əmin deyiləm. Əlbəttə ki, hazırda Putinin səfəri və Koçaryanın işi onun üçün başlıca problemdir.

Ola bilsin ki, Nikol Paşinyana həm Rusiyanın, həm də ABŞ-ın bir çox digər problemlərlə məşğul olması kömək edəcək. Bəlkə də, Moskva və Vaşinqtonu hazırkı status-kvo qane edir. Özünüz baxın: Koçaryan problemindən əlavə, İran da var. Və bu sual getdikcə kəskinləşir, bəlkə də, o, gələn il öz zirvəsinə çatacaq.

Digər tərəfdən, Ermənistan iqtisadiyyatının inkişafı məsələsi də var. Nikol Paşinyan irəliləyiş istəyirsə, o zaman Avrasiya İttifaqından uzaqlaşmalıdır. Ümumiyyətlə, deyə bilərəm ki, Nikol Paşinyana həsəd aparmıram.

- Nikol Paşinyan küçə siyasətçisi, natiq, demaqoqdur. Ancaq dəqiq qərarlar vermir. Ən azı ,Amulsar sahəsini götürün. Erməni cəmiyyəti onun inkişafına etiraz edir, amma Paşinyan gah inkişafa çalışır, gah da əksinə. Qərb açıq şəkildə xəbərdarlıq etdi: iş yerləri olmayacaq və Ermənistana investisiya qoyulmayacaq. Yenidən vəziyyət qəlizləşdi. Ermənistanın Baş naziri qətiyyətsiz siyasətçi adlanır. Onu qarşıda "isti payız"ın olacağı ilə hədələdilər. 

- Düşünürəm ki, Nikol Paşinyan artıq ötən ildəki kimi reytinqə, kütləvi dəstəyə sahib olmayacaq. Lakin parlamentin sadiqliyini nəzərə alsaq, onun bir qədər vaxtı var. Amma Paşinyan fərqli gündəmlər, fərqli insanlar arasında tərəddüd edir.

Sözsüz ki, bir neçə problemli məsələ ortaya çıxsa, etirazlar artacaq. Paşinyan iqtisadi böyüməyə, diasporun köməyinə, xarici sərmayələrə ehtiyac duyur. Düşünürəm ki, bir çox insan bu barədə ona məlumat verir, amma Paşinyan "küçə"nin etirazlarından qorxduğundan qətiyyətli addımlara hazır deyil.

Mənbə: Oxu.az