Üzeyir Hacıbəyov - Leyli və Məcnun/Dördüncü pərdə

Vaqe olur İ b n-S ә l a m ı n evindә. Evin bir tәrәfi küçәdir; M ә c n u n Z e y d ilә küçәdә durublar. Otaqda toy mәclisidir.
 
Musiqidәn sonra pәrdә qalxır.
 
Z e y d (rast üstә)--
 
Dün әxtәri-bәxtin oldu tirә, 
Leyli sitәm etdi sәn fәqirә.
O, İbn-Sәlamә ruzi oldu,
Ruzi sәnә dәrdi-süzi oldu.
Yar özgәyә oldu şәmi mәhfil,
Qaldı sәnә tabi-atәşi-dil.
 
Q o n a q l a r (otaqda)--
 
Xoşbәxt ol, İbn-Sәlam!
Alasan kamü mәram.
Keçirәsәn xoş günlәr,
Bar verә muradın.
Ola bir övladın.
Mübarәk olsun toyun.
 
(Oyundan sonra durub gedirlәr, bu halda M ә c n u n şuştәr oxuyur.)
 
M ә c n u n--
 
Qeyr ilә, yara, nәdir seyri-gülüstan etdiyin?
Bәzm urub, xәlvәt qılıb, yüz lütfü ehsan etdiyin?
Әhd bünyadın mürüvvәtdirmi viran etdiyin?!
Hanı, ey zalım, bizimlә әhdü peyman etdiyin?!
 
(L e y l i içәri daxil olur, M ә c n u n u n sәsini eşidir; İ b n-S ә l a m gәlib tәәccüblә L e y l i y ә baxır vә oxuyur.)
 
(M u s i q i)
 
İ b n-S ә l a m--
 
Leyli, Leyli, bu odlu sәs Mәcnunundur,
Mәn tanıyıram onu.
Mәgәr, Leyli, bәs bu cünun әl çәkmәyibdirmi sәndәn indi dә?
Leyli, söylә, doğrusun söylә,
Sәndәmi ona aşiqsәn?
İstәrsәnmi Mәcnunun ola aşiqin?
 
(M u s i q i)
 
L e y l i--
 
İbn-Sәlam, qoy doğrusun mәn söylәyim, mәn Mәcnuna aşiqәm.
Uşaqlıqdan bir-birimizi sevmәyә söz vermişik әhd ilә.
İndi söylә, sәn özün söylә, sındıra billәm әhdimi mәn?
Mәhәbbәtin odunu mәn söndürә billәmmi, qәlbimi yandırar.
 
(M u s i q i)
 
L e y l i--
 
Bir neçә vaxt sәn sәbr elә, qoy soyusun eşqin odu.
 
İ b n-S ә l a m (kәnara)--
 
Yәqin Leyli mәni sınamaq istәyir,
Mәn fikrini duymuşam.
 
L e y l i--
 
İbn-Sәlam, sәn sәbr elә, qoy bәlkә Mәcnun da әl çәkә.
 
İ b n-S ә l a m--
 
Leyli, mәn sәbrә hazıram.
Sәnin cәfanı mәn çәkmәyә hazıram,
 
(Gedir.)
 
(M u s i q i)
 
M ә c n u n--
 
Cürmümüz noldu ki, bizdәn eylәdin bizarlıq?
Biz qәmin çәkdik, sәn etdin özgәyә qәmxarlıq.
Sizdә adәt bumudur? Böylә olurmu yarlıq?
Hanı, ey zalım, bizimlә әhdü peyman etdiyin?!
 
(Bu halda L e y l i taxt üstә ağlayır. Z e y d vә bir neçә nәfәr әrәb gәlib M ә c n u n a deyirlәr:)
 
Z e y d vә ә r ә b l ә r--
 
Mәcnun, Mәcnun, dur gedәk,
Bu rәqibin evidir.
Sәnә tәnә eylәrlәr.
Bәdnam etmә özünü.
 
L e y l i--
 
Allah, bu nә sitәm, bu nә zülm?!
Bu nә sitәm, bu nә zülm?!
Eşqin oduna yandım,
Hicran sitәmin qandım.
 
M ә c n u n--
 
Bәs sәnin vәfan bu imiş, Leyli; bu imiş, Leyli?
Bivәfa da yar olarmı?!(2 dәfә)
 
Z e y d vә ә r ә b l ә r--
 
Mәcnun, dur gedәk evinә,
Yazığın gәlsin atana.
Rәhm eylә bir dәm anana.
Leylini sәndәn ayırdı mürüvvәtsiz fәlәk,
Sәn dә eşqin havasını başından eylә cida.
 
(M ә c n u n әrәblәrlә gedir).
 
PӘRDӘ
 
 
 
Vaqe olur İ b n-S ә l a m ı n evinin qabağında. İ b n-S ә l a m qapı ağzında oturur. Musiqi "osmanlı" havasını çalır. Pәrdә qalxdıqda L e y l i içәridәn çıxıb gәlir vә İ b n-S ә l a m ı n qabağında oturur. L e y l i xәstәdir.
 
İ b n-S ә l a m (osmanlı üstә)--
 
Pәrişan-halın oldum, sormadın hali-pәrişanım,
Qәmindәn dәrdә düşdüm, qılmadın tәdbiri-dәrmanım.
Nә dersәn, ruzigarım böylәmi keçsin, gözәl yarım!
Gözüm, canım, әfәndim, sevdiyim, dövlәtli sultanım!
 
(M u s i q i)
 
Әsiri-dami-eşqin olalı sәndәn vәfa görmәm,
Sәni hәr anda görsәm, әhli-dәrdә aşina görmәm.
Vәfayi-aşinalıq rәsmini sәnә rәva görmәm,
Gözüm, canım, әfәndim, sevdiyim, dövlәtli sultanım!
 
L e y l i (tәsnif üstә)--
 
Ey mәnә qәmxar olan, görmürsәnmi әhvalımı?
Dәrdә düşmüş cismimi, oda alışmış canımı?
Daim pәrişan halımı.
 
(M u s i q i)
 
İ b n-S ә l a m--
 
Ey gözüm, guş etmәdin pәndü nәsihәtimi sәn,
Bir cünunә mehrini saldın, etdin özünü sәn,
Xәstәvü naçar olmusan.
 
L e y l i--
 
Söylә bir, İbn-Sәlam, gәr aşiqi hәqiqisәn,
Eşq odu düşsә әgәr, dәfi onun qabildirmi?
Söndürmәsi mümkündürmi?
 
(L e y l i vә İ b n-S ә l a m evә daxil olurlar. Z e y d M ә c n u n u zәncirә bağlı L e y l i n i n qapısına gәtirir.)
 
(M u s i q i)
 
M ә c n u n--
 
Leyli, ey bivәfa Leyli!
Özgәyә saldın sәn meyli!
Elәdin mәni divanә,
Sözümü saldın hәr yanә, ey zalım! (2 dәfә)
 
(M u s i q i)
 
Yaxıldı canım eşqindәn,
Titrәdi dağlar ahimdәn.
Niyә sәn bәs, ey bivәfa!
Belә üz döndәrdin mәndәn, ey zalım! (2 dәfә)
 
(M u s i q i)
 
Nә qәdәr tәndә var canım,
Yanaram atәşi-eşqә,
Çәkәrәm fәqan-ahim,
Yandıraram dağı, daşı, ey zalım (2 dәfә)
 
(Bu halda L e y l i evdәn çıxıb,oxuya-oxuya yüyürür M ә c n u n u n üstә)
 
L e y l i--
 
Gәl, ey Mәcnun, Leylinәm, al canımı!
Vәfasız olmuşam, billah, tök qanımı!
 
(M ә c n u n L e y l i n i görcәk zәncirini qırıb, geri çәkilib oxuyur.)
 
M ә c n u n--
 
Sәn Leyli deyilsәn, ey pәrizad!
Qaç, qәlbimi xunla etmә bәrbad.
Aldatma mәni, cünun deyib qaç,
Qaç, eylәmә gül üzünlә Leylini yad.
 
(Qaçır. Z e y d dә onun dalınca gedir, L e y l i tәk qalıb oxuyur.)
 
L e y l I (segah üstә)--
 
Xoşdur nә qәdr eylәsә yarım cәfa mәnә,
Ta kim, rәqib söylәmәsin bivәfa mәnә.
Sәnsiz diyari-hicrdә sәrgәştә qalmışam,
Vәslin ümidi, billah, olur rәhnüma mәnә.
Rәna qәsәd qalıbdı belә xürdi-xabidәn
Xuni-dilim olubdur, әzizim, qәza mәnә.
Qan bәstәrindә qoyma mәni zar-mübtәla,
Ver şәrbәti-vüsaldәn, ey meh, şәfa mәnә.
 
(L e y l i yerә yıxılıb ölür. Bu halda xor daxil olub oxuyur.)
 
(M u s i q i)
 
Xor--
 
Rәhmәt olsun sәnә, Leyli! (2 dәfә)
Bu dünyada kam almadın,
O dünyada kam alarsan, ey aşiq! (2 dәfә)
 
PӘRDӘ
 
 

Vaqe olur q ә b r i s t a n d a. Bir tәrәfdә L e y l i n i n qәbri görünür.
 
(M u s i q i)
 
M ә c n u n (bayatı-kürd üstә)--
 
Sındırdı çәrx zülm ilә balu pәrim, haray!
Döndәrdi tez xәzanә fәlәk güllәrim, haray!
Ey ruzigar, nә eylәmişәm bilmәm sәnә,
Ümmanә döndü qan ilә çeşmü tәrim, haray!
 
(Bu halda Z e y d bir әrәblә daxil olur.)
 
Z e y d--
 
Ey şifteyi-şikәstәtale!
Әfsus ki, sәyin oldu zaye!
Leyli sәnә verdi zindәgani,
Sәn ol baqi, ol oldu fani!
Sәn sәdqәsi olduğun pәrivәş
Sәdqә sәnә oldu, ey bәlakәş!
Әzmi-rәhi-cәnnәt etdi ol hur,
Firdovs mәqamın etdi mәmur.
 
M ә c n u n--
 
Netdim sәnә, qәsdi-canım etdin?!
Qәsdi-dili-natәvanım etdin?!
Eylәt mәni yar olan diyarә,
Şәm eylә mәni mәzari-yarә!
 
(M ә c n u n u L e y l i n i n qәbri üstünә aparırlar. M ә c n u n qәbri qucaqlayıb oxuyur).
 
M ә c n u n (bayatı-qacar üstә)--
 
Aşiq oldur kim, qılır canın fәda cananına,
Meyli-canan etmәsin hәr kim ki, qıymaz canına.
Canını canana vermәkdir kәmali aşiqin,
Vermәyәn can etiraf etmәk gәrәk nöqsanına.
 
(Deyir, ölür. Bu halda ә r ә b l ә r yığılıb oxuyurlar.)
 
(M u s i q i)
 
X o r vә ә r ә b l ә r--
 
Ey bikәs, biçarә qalan aşiq, sadiq Mәcnun!(2 dәfә)
Sәd heyf ki, ahu qәmin oldu belә zaye!
Axı eşq, eşq, eşq bәladır, bәladır,
Aşiqlik edәn dәrdә mübtәladır!(2 dәfә)
 
(M u s i q i)
 
Olmadın nail Leyliyә sәn bәs bu dünyada, Mәcnun! (2 dәfә)
Bari o dünyada olasan vәslinә nail.
Axı eşq, eşq, eşq bәladır, bәladır,
Aşiqlik edәn dәrdә mübtәladır! (2 dәfә)
 
PӘRDӘ