Ahmedi - İskendername/301-400

301. Hem dahı oldur gevherüñ kadrin bilen
‘İzzetin yirine getüribilen

302. Bu güher bir kişiye lâyık mıdur
Kim berâberdür katında hâk ü dür

303. İşbu ‘azrâ-yı cihânda iy Hüdây
Kıl hümâyûn-fâl şöyle kim hümây

304. Fikri-y-ile ‘aklı pür-nûr eylegil
Zikri-y-ile cânı ma’mûr eylegil

305. Bunı göñüllere hem-dem eylegil
Cânları sırrına mahrem eylegil

306. Ciddine fazluñ-ıla virgil sevâb
Hezlini afv eyle vü itme hıtâb

MATLA’-I DASİTAN-I ZÜ’L-KARNEYN İSKENDER-İ RÛMÎ

307. Söylegil iy bülbül-i şîrîn-zübân
Hayfdur kim gizlü kala bu beyân

308. Kâm-ı cân lafzuñdan olsun pür-şeker
Olma pes hâmûş iy mürg-ı nagme-ger

309. Kim gele hâmuşlıġa dahı zamân
Virmedi kimseye virmez çarh emân

310. Kim başarmışdur bu tîre-hâk-ile
Kim başa çıkmış-durur eflâk-ile

311. Nûşıdârû diyü virdügi bu dehr
Bî-gümân ol nîş-i cândur belki zehr 

312. Yidi başlu ejdehâdur bu cihân
Bir nefes kimseneye virmez emân

313. Niçeler binüm diyü bu şark u garb
Ejdehâ vü dîv ile_eyledi harb

314. Niçeler binüm diyü bu bezm-gâh
İns ü cinn-ile düzetdi rezm-gâh

315. Niçeler ârâyiş itdi taht-ı âc
Niçeler yâkûtdan düzetdi tâc

316. Ol kamudan kalan uş efsânedür
Mülk Allâhuñ ki câvîdânedür

317. Mülk mi ol ki_anı koyup gideler
Ayruga kalası mülki nideler

318. Bu söz üzre bir hikâyet ideyim
Ehl-i dânişden rivâyet ideyim

ŞÜRÛ’-I BE-NAZM-I KISSA

319. Ol zamân k’İrâna Dârâb-ıdı şâh
Dilegince seyr iderdi mihr ü mâh

320. N’ireye yüz tutsa bulurdı zafer
Topraga el ursa olurdı güher

321. Kişiye çün yüz tuta ikbâl ü baht
Sehl olur ele getürmek tâc u taht

322. Kamu müşkil devlete âsân olur
Devlet oldukda gedâ sultân olur

323. Bir kıl-ıla yidilür çünkim gele
Gidicek uzar eger zencîr ola

324. Çün muzaffer gördi Dârâ devletin
Diledi k’artura câh u rütbetin

325. Nice kim artar kişide mâl u genc
Dahı artar hırs-ıla bî-hûde renc

326. Kasd itdi k’ilede Rûma sipâh
Rûmı feth idüp aña dahı_ola şâh

327. Bir çeri cem’ itdi anda şehriyâr
Kim aña yog-ıdı hadd-ile şümâr 

328. Ol aradan Rûma azm eyledi şâh
Her yañadan yüridi hayl ü sipâh

329. Rûma yüridi çeriler fevc fevc
Bahr sana-y-duñ ki gider mevc mevc

330. Yiryüzi kûs ü direfş-ile ‘alem
Tolmış-ıdı vü dahı hayl ü haşem

331. Kaysara irdi haber kim çok çeri
Rûma uş geldi vü Dârâ serveri

332. Nireye ugrasa gâretdür işi
Kanda irerse hasâretdür işi

333. Nirede ma’mûr yir bulsa yıhar
Kankı şehri kim alur-ısa yahar

334. Her ki Dârâyı göre iy şehriyâr
Sana Behmendür ü yâ İsfendiyâr

335. Leşkere çün ola Dârâ pîş-rev
İlede Destânla Rüstemden girev

336. Leşkerinüñ hod kerânı yok-durur
Her neden dirler-ise artuk-durur

337. Kim-durur Dârâya kim karşu tura
Yâ çerisinüñ hisâbın kim vire

338. Kaysara çünkim irişdi bu haber
Göñli oldı gussadan zîr ü zeber

339. Bildi kim tâli’ dönüp baht oldı şûm
Gidiser bî-şekk elinden mülk-i Rûm

340. Zîre ol pîr-idi Dârâ nev-cüvân
Ol zaîf-idi vü bu nev-pehlevân

341. Pîrden hergiz yigitlik gelmeye
Yigid-ile pîr hem-ser olmaya

DER-NASÎHAT- VE BEYÂN-I HÂL-İ PÎRÎ

342. Nev-cüvân-ıla nice ola könhe-pîr
Dâr u gîr ü devlet ü nusretde bir

343. Fark ikisi arasında bu yiter
Kim yiter pîr ü cüvân olan biter 

344. Bâgda bislenür agaç ki ola cüvân
Pîr olıcak keser anı bâgbân

345. Devlet-ile ger kişi Cimşîd ola
Pîrlikde kamudan nev-mîd ola

346. Bu yigitlik ger hevâdur u heves
Pîrlik za’f olur u hem’acz pes

347. Az yir-ise ten olur zâr u nizâr
Çok yir-ise hod düşer bîmâr u zâr

348. Şîb ecel kılıc-durur çün ire şeyb
Dahı dünyâ istemeklik ola ‘ayb

349. Gerçi Kaysar bilür-idi k’ol sipâh
İdesi-durur anuñ mülkin tebâh

350. Lîki saķladı hamiyyetle adını
Urdı hasm-ıla savaş bünyâdını

351. Kişi kim ol eyü ad-ıla ola
Yig ki yavuz ad-ıla diri kala

352. Tâc ıssına ki_ola bî-nâm u neng
Tahtdan yig tahta-i tâbût-ı teng

353. Bî-hamiyyetlerden erlik gelmeye
Bî-hamiyyetlikle dirlik olmaya

354. Bî-hamiyyet kişi server olamaz
Her ki cân u baş sever ser olamaz

355. Ur bu cân terkini kim baş olasın
Yüregine düşmenüñ baş olasın

356. Bir çeri cem’ itdi Kaysar bî-kerân
K’ide Dârâ-y-ıla bir ceng-i girân

357. Kim cihân içinde kala yâdigâr
Anı târîh ide andan rûzigâr

358. Çün ecelden kimseye yokdur güzer
Er gerek k’ölmekden itmeye hazer

359. Yokdur ölmek çünkim olmaya kazâ
Çün kazâ var dirlik olmaya revâ

360. Yüridi birbirine iki sipâh
Şöyle kim örtildi tozdan mihr ü mâh
 
361. Ugraşup birbirine_âheng itdiler
Nâm-ıçun nâmûs-ıla ceng itdiler

362. Bir neberd oldı ki hergiz rûzigâr
Görmemişdi aña beñzer kâr-zâr

363. Nireye kılsañ nazar ceyhûn-ıdı
Nicesi ceyhûn ki mevc-i hûn-ıdı

364. Cânlara mahlas yolı bârîk-idi
Kan buhârından hevâ târîk-idi

365. Şöyle ceng eylediler Rûmî-sipâh
K’âferîn itdi olara mihr ü mâh

366. Lîki Kaysar bahtı çün olmışdı şûm
Âkıbet basıldı anda hayl-i Rûm

367. Ne hazîne kaldı vü ne mülk ü mâl
Düşmene oldı ser-â-ser pâyimâl

368. Böyle-durur gerdiş-i çarh-ı bülend
Gâh şâdân ider ü geh müstemend

369. Düşdi atdan Kaysar u oldı esîr
Bahtı dönene kim ola dest-gîr

370. Kişiden çünkim yüzin döndüre baht
Nef’ itmez dahı aña tâc u taht

371. Kaysar-ıçun dikdi Dârâ anda dâr
Asdı anı kaldı ansuz kasr u dâr

372. Dünyanuñ işbudur işbu pîşesi
Vay aña kim dünyadur endîşesi

373. Dünya genci çünki degmez rencine
Ne heves itmek gerekdür gencine

374. Kaysar u Kisrîsidür ber-dâr olan
Kim-durur pes anda ber-hûrdâr olan

375. Çünki Kaysar öldi ıssuz kaldı Rûm
Oldı Dârânuñ kamu ol merzibûm

376. Diri kalan ger şerîf ü ger vazî’
Oldılar mecmû’ı Dârâya mutî’

377. Kamu anuñ hükmine râm oldılar
Cümle anuñ-ıla ârâm oldılar 

378. Öliye kimse vefâ kılmış degül
Öli-y-içün kimsene ölmiş degül

379. Dirligüñde katı şefkatlüñ saña
Varımaz öldükde sinüñden yaña

380. Rûmı Dârâ kısmet itdi şehr şehr
Kıldı herbir şehri bir kişiye behr

381. Tâ ki her kişi yirinde mâh u sâl
Oturuban virbiye Dârâya mâl

382. Virdi Yûnân illerini ser-te-ser
Feylekûs-ı Rûmiye ol tâc-ver

383. Kim bilürdi Feylekûsuñ rütbetin
‘Adl ü insâfın u rây u fikretin

384. Şeh gerek her kişinüñ hâlin bile
Terbiyet kıldukda ehline kıla

385. Âdemî çün müfsid ü nâ-ehl ola
Terbiyet itmeklik anı cehl ola

386. Terbiyetle yig olur yigden kerîm
Bed-ter olur terbiyet itseñ le’îm

387. Bisleseñ yüz yıl yılanı şehd-ile
Zehr olur u virdügi saña cehd-ile

388. Gürg-beççe bislemiş bir nâ-halef
Pençesi bitdükde anı kılmış telef

389. İtdi ta’yîn Feylekûs’a şehriyâr
Altıbiñ beyza kamu zerr-i ayâr

390. Kim vara Yûnândan İrân’a harâc
Kendü_ala bâkî ne kalsa mâl u pâc

391. Ol zamân kim beyza nakd-i mâl-ıdı
Herbirinüñ vezni yüz miskâl-ıdı

392. Pes anuñ kızın dahı kâbîn-ile
Aldı şöyle kim gerek âyîn-ile

393. Bir zamân kim oldı ol iki bile
Oldı kız Hakk emri-y-ile hâmile

394. Rûmda hâtûnı koyyup gitdi şâh
Kim Medâyindi aña ârâm-gâh 

395. Didi bundan togan olur-ısa er
Anuñ olsun Rûm mülki ser-te-ser

396. Feylekûs aña atabeglik ide
Dilese kim Rûmda beglik ide

397. Rûm cümle çünki tohdadı aña
Dönüben gitdi Medâyinden yaña

398. Vardı dâru’l-mülke vü oturdı şâd
Bâde nûş itdi vü ömre virdi dâd

399. Ömr k’ol bî-bâdedür berbâd olur
Ömr dadın virmeyen bî-dâd olur

400. Bâde_anuñ-çundur k’anı nûş ideler
Kamu kayguyı ferâmûş ideler