Bir Halk Sağlığı Sorunu: Madde bağımlılığı
Günümüzde en ciddi sorulardan biri elbette ki madde bağımlılığıdır. Başta maddeyi kullanan olmak üzere aile ve kişinin sosyal çevresi bu olumsuzlukla mücadele etmek zorunda kalmaktadır. Örneğin okuldan uzaklaşma, ailenin yıpranması, kişiyi yoksun ve çaresiz bırakma, şiddete ve suça yönelme maddenin insan hayatı üzerindeki yıpratıcı yansımalarıdır.
Dr. Öğretim Üyesi Cihan Önen hocamızın halk sağlığı açısından gençlerin madde kullanımı konusundaki değerli görüşlerini sizlerle paylaşmak istiyorum.
Acısıyla tatlısıyla bizim gençlerimiz…
Konuyu gençler açısından yaklaşmak istiyorum. Madde tacirleri kurbanlarını genellikle ergenler ve gençler, aile problemi yaşayanlar, ruhsal çıkış arayanlar, suça karışmış insanlar, kişisel gelişim olgunluğunu tamamlayamamış ve sosyal ilişkileri zayıf olan kişiler arasından seçmektedir. Gençlerin bu tuzaklara karşı psikolojik ve sosyal yönden güçlü kılınmasında profesyonellere önemli iş yükü düşmektedir. Gençlerin sanatta, sporda ve kültürel faaliyetlerde yetenekli kılınarak enerjilerini doğru yönde kullanmalarının sağlanması, maddeye kullanmaya başlamadan önce sağlık eğitimi verilerek birçok açıdan korunaklı ve güçlü bir yapıya kavuşturulması bu konuda atılacak önemli sağlık girişimleridir. Gençlik merkezleri, gençlere dair hizmet veren sivil toplum örgütleri, okullardaki öğrenci toplulukları gençleri güçlendirmeye dair önemli girişimlerine tanık olmaktayız.
Madde bağımlılığının sebepleri
Kişinin madde bağımlısı olmasına etki eden birçok faktör bulunmaktadır. "Bir kereden bir şey olmaz." diyen arkadaş çevresi, ailenin baskıcı olması, bireyin sorunlarıyla başa çıkacağına dair inancının olmaması, aile içi ilişkilerin bozuk olması ve maddenin ruh sağlığına iyi geleceğine dair yanlış inançların olması kişiyi madde bağlılığına iten nedenlerdir. Kişilik yapısı da madde kullanımına yatkınlığı artıran sebeplerden biridir. Kişilik bozukluğu, depresyon ve anksiyetesi olan bireyler madde kullanımına daha yatkındır.
Bir halk sağlığı sorunu olan bu konunun, halk sağlığı dersini alan genç arkadaşlarımızdan dinlemek doğru bir yaklaşım olacaktır.
Bu konuda Hemşirelik son sınıf öğrencisi Mehmet Yağan bizi kısaca bilgilendiriyor.
Mehmet Yağan: Sigara ve alkol toplumda ciddi sorunlar yaratan maddelerden sadece birkaçı. Toplumumuzda bunların yaygın olmasının sebebi ise bilgisizlik, arkadaş çevresinden görerek merak etme, bastırılmış duygular, aile baskısı olarak sayılabilir. Alkol ve sigara gibi bağımlılık yapan maddelerin kullanımının önlenmesi için gerekli olan önlemlerin başında toplumun bilgilendirilmesi, anketler yapılarak durumun değerlendirilmesi, baş etme gibi metotlar ile toplumun refahının yükseltilmesi gerekmektedir.
DSM-5' e göre kişinin madde bağımlısı olduğunu gösteren bazı belirtiler:
- Maddeyi bulmak için çok zaman harcama,
- İstenilen etkiyi sağlamak için maddenin dozunu giderek artırması,
- Toplumla ve ailesiyle sıkıntılar yaşamasına rağmen madde kullanımını sürdürmeye devam etmesi,
- Madde kullanımı için büyük bir istek duymak,
- Maddeyi bırakmak ya da kullanımını azaltmak için sonuç vermeyen çabalar gösterme,
- Rol ve sorumluluklarını yerine getirememe,
- Maddeye karşı tolerans gelişmesi,
- Yoksunluk belirtileri (sinirlilik, saldırganlık, bulantı, kusma, bunaltı vb.)
Dünyada madde kullanımı
Yeşilay'ın da belirttiği gibi BM’nin 2018 Dünya Uyuşturucu Raporuna göre dünya üzerinde 31 milyon uyuşturucu bağımlısı bulunmaktadır. Bu oranın arttığını 2016 BM raporunu inceleyerek görebilmekteyiz. BM raporunun açıkladığı diğer bir bilgi ise 6 kişiden sadece 1 kişinin tedavi olduğu yönündedir. (Yesilay.org)
Madde kullanımında Ailenin rolü
Madde kullanımında bireyin yetiştiği ortamın elbetteki önemli bir rolü vardır. Ailesinde madde kullanan birinin olması, bireyin de madde kullanmaya başlamasında etkili olabilmektedir. Ailenin baskıcı olması, anne babanın boşanması çocukların maddeye başlamasında etkili olan faktörlerdir.
Peki bu konuda aileler nasıl davranmalı? Bu konu hakkında Hemşirelik son sınıf öğrencisi Nuran Kartal'ın önerilerini paylaşmak istiyorum.
Nuran Kartal: Madde kullanımının nedeni ve maddeye teşvik eden neden araştırılmalı ve nedenler değerlendirilmeli. Birey ayrıca Psiko-sosyal yönden de değerlendirilmeli. Bu konuda ailelere önemli görev düşüyor. Aile çocuğunu iyi tanımalı, baskıcı ve sıkıcı olmamalı. Aile çocuğu zevklerine ve yeteneklerine göre yönlendirmeli. Çocugun istek ve yeteneklerine önem vermeli, çocuğu dinlemeli ve çocuğun fikirlerini benimsediğini hissetirmelidir.
Madde bağımlılığına genel bakış
Madde bağımlılığı hakkında genel bir çerçeveyle Hemşirelik son sınıf öğrencisi Hüseyin Öflas arkadaşımız güzel bir anlatımla bizi aydınlatıyor.
Hüseyin Öflas: Madde bağımlılığı başlangıç yaşı olarak ergenlik döneminde daha çok karşılaşılan bir sorundur. Bireyin aile içindeki sorunları, derslerdeki başarısızlığı, yalnızlık hissi, anne babanın boşanmış olması, psikolojik sorunlar bireyi madde bağımlılığına götüren sorunlardan bazılarıdır. Madde bağımlısı kişilerin büyük çoğunluğu kötü arkadaş çevresinde ilk deneyimlerini yaşamışlardır ve birer madde bağımlısı olmuşlardır. Bunun yanı sıra madde bulmada kolaylığın olması, gereken tedbirlerin yeterince alınamaması ve madde satıcılığının okul çevrelerine kadar yayılmış olması madde bağımlısı bir toplumu da beraberinde getiriyor. Madde bağımlısı olan bireylerin tedavisinin yanı sıra koruyucu önlemler alınması öncelik olmalıdır. Ailelerin, öğretmenlerin, sağlıkçıların, yöneticilerin ve toplumun bu konuda koruyucu önlemler alması ve erken teşhis etmesi oldukça önemlidir. Kamu spotları, sempozyumlarla, topluma eğitim vererek madde bağımlılığının önüne geçilmeli. Madde bağımlısı olan bireylerin vakit kaybetmeden tedaviye başlaması gerekmektedir. Hastalara ilaç tedavisinin yanı sıra psikolojik destek, aile terapileri, grup terapileri yapılması gerekir. Bireyi madde bağımlılığına iten sebepler tespit edilip sorunları ortadan kaldırmak için çözümler üretilmelidir. Bireye psikolojik, sosyal,ekonomik yönden destek verilmesi, ilgili birimlerle işbirliği yapılması gerekir.
Madde kullanımında Halk sağlığı hizmetlerinin önemi
Birey ve toplumun yaşamının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi hususunda halk sağlığının önemi tartışılmaz. Madde kullanımı için yapılan sempozyumlar verilen eğitimler halk sağlığı kapsamında önemli çalışmalardır.
Asiye Yıldızsoy: Halk sağlığınca verilen hizmetler, birey, aile ve toplumun ihtiyaçlarının belirlenmesi, sağlığı olumsuz etkileyecek fiziki, sosyal ve biyolojik çevresel etkenlerin en aza indirilmesi, toplumun refah seviyesini ve yaşam kalitesini artırması açısından oldukça önemlidir.
Kaynak : İstanbul İşletme Ensitüsü
Yorumlar
Yorumları Göster Yorumları Gizle