Doğalgaz ve elektrik zamları tasarrufu artırdı! Kimse açmıyor

Türkiye Toplumu’nun Enerji Tercihleri’ başlıklı rapor Kadir Has Üniversitesi tarafından kamuoyuyla paylaşıldı. Buna göre toplumun çoğunluğunun enerji politikalarında en çok şikâyetçi olduğu konu enerjinin fiyatı oldu. Geniş kesimlerin doğalgazla ısındığı fakat elektrikli ev aletlerinin de gelişmesiyle beraber hane içindeki elektrik tüketiminin de arttığı senelerde, enerjinin aile içinde finansmanı gittikçe zorlaşıyor. En düşük gelirli kesimlerde ise odunla ısınma hâlâ doğalgazdan daha yaygın.

Çalışma, Türkiye toplumunun küçük bir örneğini yaratan bin 215 kişi ile yüz yüze yapılan görüşmeler neticesinde raporlandı.

Doğalgaz fiyatlarının artması geniş halk kesimleri için kış aylarını sanki karabasana çevirmiş vaziyette. Ankete katılanlara sorulan “Enerji tüketiminiz düşünüldüğünde hangisine daha fazla para harcıyorsunuz” sorusuna ezici çoğunlukla ‘ısınma’ yanıtı verildi. Ankete katılan her 100 kişiden 69’u en çok parayı ısınmaya, 25’i aydınlatma ve ev aletlerine, 2’si soğutmaya, 2’si sıcak suya, 1’i ise pişirmeye ayırıyor. Buna karşılık halkın yüzde 55’i ise doğalgazla ısınıyor ve yüzde 56’sı sıcak su ihtiyacını doğalgazla karşılıyor.

GELİR ARTTIKÇA PAY DA ARTIYOR

Türkiye’ye ilk geldiğinde ‘ucuz ve temiz enerji’ olarak anlatılan doğalgaz, 2020’li senelerin Türkiye’sinde yüksek gelirli toplumsal kesimlerin daha fazla kullandığı bir enerjiye dönüştü. Geliri sıfır ile 900 TL arasında değişen hanelerde evin ısınması yüzde 34 oranında odunla gerçekleşirken, doğalgazın bu gelir grubu içinde ısınmada kullanılma oranı yüzde 25’le odunun altında kaldı. Buna karşılık geliri 2 bin 700 ile 3 bin 600 TL arasındakilerde doğalgazla ısınanların oranı yüzde 51’e, 3 bin 600 TL’den daha çok geliri olanlar içinse doğalgazla ısınma oranı yüzde 79’a çıkıyor.

AYLIK 500 TL’DEN FAZLA GİDİYOR

Ankete katılanlara sorulan “enerji tüketiminizi düşündüğünüzde enerjiye aylık ne kadar harcıyorsunuz” sorusuna en çok 500 TL ve üstü yanıtı geldi. Ankete katılan her 100 kişiden 17’si enerji ihtiyacı için 500 TL’den fazla para harcıyor. En popüler ikinci ise yüzde 15’le 250 ile 300 lira arasında yanıtı oldu. Ayrıca enerjiye 500 TL’den fazla para harcayanların oranı 2019’da sert artış gösterdi. Bu tutarı harcayanlar 2017’de 100 kişiden 7’si, 2018’de 100 kişiden 8’i olmuştu. 2019’da ise sayı 17’ye yükseldi.

ISINMADA KOMBİYİ KISMA DEVRİ

Özellikle doğalgaz fiyatlarındaki pahalılık işsizlik ve borçla birleşince halkın taktiği kombiyi kısmak oluyor. Ankete katılanlara “geçen 1 senede, gelirinizin yetersiz kalması nedeniyle, toplam enerji tüketiminde kısıntıya gittiğiniz oldu mu” diyerek soruldu. 2018’de katılan her 100 kişiden 4’ü ‘çok büyük oranda kısıntıya gittik’ derken, 2019’da bu sayı 3 katına çıkarak her 100 kişiden 12’sine yükseldi. 2018’de her 100 kişiden 16’sı aynı soruya ‘ciddi oranda kıstık’ yanıtını vermişti. 2019’da bu sayı her 100 kişiden 22’ye yükseldi.

Ankete katılanlara elektrik fiyatlarıyla alakalı düşüncesi de soruldu. ‘Elektrik fiyatlarını nasıl buluyorsunuz’ sorusuna ankete katılan her 100 kişiden 85’i ‘yüksek’, 10’u ‘normal’, 5’i ise ‘düşük’ yanıtını verdi. Ayrıca bu yanıtların kişilerin partilerine göre de ayrımı yapıldı. Buna göre AKP seçmenlerinin yüzde 79’u elektrik fiyatlarını pahalı bulurken, CHP seçmenlerinin yüzde 91’i, HDP seçmenlerinin yüzde 94’ü, MHP seçmenlerinin ise yüzde 84’ü elektrik fiyatlarını pahalı bulduğunu belirtti. Çalışmada öbür partilere yer verilmedi.

Araştırmaya göre geliri yetmediği için enerji tüketiminde kısıntıya gidenlerin sayısı 2019’da önceki seneye göre 3 katına çıktı. Aylık faturalar 500 liranın üstünde. Zamanında ‘ucuz enerji’ denilen doğalgaz ise artık lüks.

BU DURUMUN SEBEBİ ENERJİ İHALELERİ

Enerji fiyatlarının yurttaşın en temel problemlerinden bir haline gelmesiyle gözler enerjinin finansmanına çevrildi. Konuyu Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz BirGün’e değerlendirdi. Türkyılmaz özellikle Rusya’yla yapılan doğalgaz alım ihalelerinin uzun vadeli yapıldığını, Türkiye’nin bu ihalelerle yüksek taahhüt altına girdiğini aktardı. Enerji uzmanı Türkyılmaz şunları kaydetti; Gaz alım anlaşmalarında baştan sıkıntı var. Uzun süreli 10-15 senelik ihalelerle ülkeyi taahhüt altına sokuyorsunuz. Bu taahhütler dış politikada manevra yaparken devamlı önümüze konuyor. İhaleler uzun süreli olduğu için Türkiye aleyhine bağımlılık ilişkisi doğuyor. Petrol ve doğalgaz fiyatlarında düşüş meydana geldiği zaman enerji ihracatçılarıyla bağımlılık ilişkisi olmayan ülkeler indirim alabilirken, Türkiye’ye bu indirimi yapmıyorlar. Çünkü hem dış politikada, hem de enerji ihalelerinde atılan yanlış adımlar sebebiyle Rusya’ya bağımlılığımız arttı. Bunun neticesi biz doğalgazın metreküpünü 230-250 dolar arasında alırken Yunanistan 130-140 dolar arasında alabiliyor.

Elektrik fiyatlarında ise esas sorumluluk özelleştirme politikalarında. Elektrik imalatında ve dağıtımında bir grup firma kollanıyor. Özelleştirme sürecindeki hiçbir vaat de gerçekleşebilmiş değil. Elektrik ucuzlayacak, kayıp kaçak oranı azalacak denildi. Fakat elektrik ucuzlamadı, kayıp kaçak bedelleri ise faturalara yansıtıldı. 2 senede asgari ücrete yüzde 45 zam yapılırken elektriğe gelen zam yüzde 60. Hal bu iken elektrik firmalarına verilen teşvikler milyarları buluyor.

kaynak: haber.com