Dünyanın sınıfta kaldığı bir başka kriz: İşkence

İnsan hakları örgütleri ve uluslararası kuruluşların, pek çok ülkede sistematik işkenceye ilişkin ortaya koyduğu raporlar, dünya genelinde işkencenin önlenemediğini gözler önüne seriyor.

Bireylere yönelik fiziksel ve psikolojik saldırıların tamamını kapsayan işkence, mağdurlarını güçsüz kılmak, onuruna ve saygınlığına zarar vermek amacıyla başvurulan en acımasız yöntemlerden biri olarak nitelendiriliyor.

BM'nin, 1984'te kabul ettiği "İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezaya Karşı Sözleşme"si, yeterli sayıda devlet tarafından imzalanmasının ardından 26 Haziran 1987'te yürürlüğe girdi.

BM Genel Kurulu, bu tarihten 10 yıl sonra işkencenin tamamen ortadan kaldırılması ve işkence mağdurlarına destek amacıyla 1997'de 26 Haziran'ı "İşkence Mağdurlarıyla Uluslararası Dayanışma Günü" ilan etti.

BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 5'inci ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3'üncü maddesi işkenceyi yasaklamasına rağmen, bir insana karşı işlenebilecek en acımasız suçlardan olan işkence ne yazık ki dünya genelinde engellenemiyor.

Suriye'de yüzbinler rejimin işkence yuvalarında

İç savaşın sekizinci yılına girdiği Suriye'de rejimin gizli hapishanelerinde tutukluların maruz kaldığı işkenceler, 2011'den bu yana dünya kamuoyunun gündeminde yer almayı sürdürüyor.

Esed rejimi, Suriye'de kontrol ettiği alanlarda 7 ana cezaevi ve 18 sorgu merkezinde yaklaşık 500 bin kişiyi alıkoyarak, sistematik işkence uyguluyor.

Suriye İnsan Hakları Ağı'nın verilerine göre, Suriye'de sadece 128 bininin kimliği tespit edilebilen en az 500 bin kişi, Beşşar Esed rejiminin işkence yuvalarında alıkonuluyor.

Uluslararası Af Örgütü Myanmar ordusunu savaş suçuyla itham etti

Yıllardır etnik temizlikle karşı karşıya kalan ve Myanmar'dan kaçmak zorunda bırakılan Arakanlı Müslümanlar, uluslararası toplumun Myanmar'a yaptığı baskılara rağmen, işkenceye ve zulme maruz kalmaya devam ediyor.

Sistematik insan hakları ihlalinin kurbanı olan Arakanlı Müslümanların yaşadığı zulüm, zaman zaman çeşitli uluslararası insan hakları örgütlerinin raporlarına da yansıyor.

Son olarak Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), yayınladığı raporda, Myanmar ordusunu, Arakan eyaletinde düzenlediği yeni askeri operasyonlarla savaş suçları ve insan hakları ihlalleriyle itham etti.

Örgüt raporunda, Myanmar ordusunun, eyalette özerklik talebiyle silahlı eylemler düzenleyen Budist Arakan Ordusu örgütüyle mücadelede, ocak ayından bu yana ayrım gözetmeksizin devam eden saldırılarda sivilleri öldürdüğü ve yaraladığı ifade edildi.

Raporda, Myanmar ordusu, "yargısız infazlar, keyfi tutuklamalar ve işkence" yapmakla suçlandı.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres de geçen yıl Bangladeş’teki Arakan mülteci kamplarını ziyaretinin ardından bir gazeteye yazdığı yazısında, "Küçük çocuklar ailelerinin gözü önünde katledildi. Aile üyeleri işkence görüp öldürülürken, köyler yakılıp kul oldu." ifadelerini kullanmıştı.

Filistinlilerin çoğu gözaltında işkenceye maruz kalıyor

İsrail devletinin kuruluşundan bu yana Filistin halkına yönelik yürütülen sistematik baskı, zulüm ve insan hakları ihlalleri her geçen gün daha karamsar bir tablo çiziyor.

Filistinli Mahkumlar Araştırma Merkezi verilerine göre, bu yılın ilk çeyreğinde 230'u çocuk, 40'ı kadın olmak üzere bin 600 Filistinli İsrail güçleri tarafından gözaltına alındı.

Merkez, Filistinli tutukluların durumunun geçen yıla göre çok daha kötü olduğunu ve cezaevlerinde insanlık onurunu zedeleyen sistematik baskı politikalarına maruz kaldıklarını aktardı.

Bu politikanın fiziksel ve psikolojik işkence yöntemleriyle sorgu merkezinde başladığı kaydedilirken, gözaltı sırasında Filistinlilerin yüzde 95'ine işkence uygulandığı belirtildi.

Mısır'ın gizli hapishanelerinde işkenceye maruz kalıyorlar

Uluslararası insan hakları örgütleri, Mısır'da Abdulfettah es-Sisi'nin 2013'te darbe girişimiyle yönetimi devralmasının ardından ülke genelinde ciddi oranda artan sistematik işkenceden endişe duyuyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), 2016-2018 yıllarında Sina Yarımadası'nda yaptığı araştırmalar ve röportajlara dayanarak hazırladığı raporunda, Mısır'da gerilimin arttığı 2013'ten bu yana sivillere karşı yapılan haksız tutuklamalar, kaybolan kişiler, işkenceler, yargısız infazlar ve saldırıları gözler önüne serdi.

Mısır askeri ve polis kuvvetlerinin, bu insan hakları ihlallerinin büyük çoğunluğunda başrolde olduğuna işaret edilen raporda, askerlerin birçok mahkuma dayak ya da elektrik şoku ile işkence ettiği belirtildi.

Raporda, Mısır'ın gizli hapishanelerinde insanların işkenceye maruz kaldığı ve insani olmayan şartlarda yaşamak zorunda bırakıldığı aktarıldı.

Öte yandan, Mısır'da demokratik seçimlerle iş başına gelmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin, 17 Haziran'da mahkeme salonunda ölmesinin ardından HRW, Mısır'da yaygın kötü muamele ve Mursi'nin de ölümünü içeren büyük çaptaki insan hakları ihlallerine ilişkin BM İnsan Hakları Konseyi'ne soruşturma açması çağrısında bulunmuştu.

Mursi'nin fiziksel durumunun açık bir şekilde kötüye gitmesi ve tedavisi için yapılan ısrarlı taleplere Mısır hükümetinin "duyarsız" kaldığını belirten HRW, "Mursi'ye yapılan kötü muamele, Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Mücadele kapsamında işkence seviyesinde olabilir." değerlendirmesinde bulunmuştu.

BAE'nin Yemen'deki gizli hapishanelerinde işkence detayları 

Yemen'de yaklaşık 5 yıldır süren savaşta Suudi Arabistan'ın başını çektiği Arap koalisyonunun en büyük askeri ortağı BAE'nin, bu ülkedeki gizli hapishanelerinde insanların işkenceye maruz kaldığı birçok kez uluslararası medyaya ve çeşitli raporlara yansıdı.

New York merkezli HRW, yayımladığı raporlarda, "BAE ve desteklediği grupların, ülke genelinde kurduğu gizli hapishanelerde Husi milislerine ve kendisine rakip gruplara yaptığı işkence, kaçırılma ve ortadan kaybolmalara" ilişkin detaylara yer verdi.

BM İnsan Hakları Konseyi'nin de Yemen'deki insan hakları ihlallerinin izlenmesi için Eylül 2017'de bir yıllığına kurulduğu uzman heyetin, 28 Ağustos'ta açıkladığı raporda, Suudi Arabistan ve BAE'nin, Yemen'de işkence, zorla kaybetme ve yaşam hakkından mahrum etme gibi savaş suçları işlemiş olabileceğine dair makul gerekçeler olduğu vurgulandı.

CIA'nın insanlık dışı sorgulama teknikleri

ABD'nin, özellikle 11 Eylül saldırılarının ardından terörle mücadele adı altında binlerce kişiyi gözaltına alarak insanlık dışı sorgulama teknikleri kullanması, hem ülke içinde hem de ülke dışında oldukça fazla eleştiri topladı.

BM İnsan Hakları Konseyi de ABD'nin, terör şüphelilerini yargılanma hakkı tanımadan tuttuğu Guantanamo Üssü ve dünyanın çeşitli bölgelerinde kurduğu gizli cezaevlerinin kapatılması gerektiğini belirtti.

ABD Senatosu'nun, 2014'te yayımladığı CIA'nın 11 Eylül saldırıları sonrası kullandığı sorgulama teknikleri anlattığı raporunda, istihbaratın yakaladığı esirlere cinsel tehditler, suda boğulma hissi, dar alanlarda uzun süre bekletme ve daha birçok rahatsız edici işkenceler yaptığını ortaya koydu.

Bu bağlamda, Washington yönetimi, ABD güçlerinin, Irak ve Afganistan'da çok sayıda sivili ayrım gözetmeden öldürüp, bu katliamları gizlemesi ve mahkumlara işkence etmesi gibi karanlık gerçekleri ifşa eden Wikileaks'in kurucusu Julian Assange'ın bu gerçekleri ortaya çıkardığı için İngiltere'den iadesini istiyor.

ABD Adalet Bakanlığı açıkladığı iddianamede, Assange, "ABD tarihindeki en büyük gizli bilgi sızdırmalarından birinde rol almakla" suçlandı.