II. Abdülhamid - Adana Katliamı/Adana merkezinde yeniden olay çıkması ve taşradaki bazı bölgelerin asayiş durumu

Telgrafnâme
Mahrec Merkezi: Adana
Mahalli Numarası: 2333

Sadâret-penâhî'ye

Merkez-i vilâyetde Nisan'ın birinci günü İslâmlarla Ermeniler arasında zuhur eden iğtişâş üç gün devam ederek ol vakit elindeki kuvve-i cüz’iye-i askeriye ile ve pek çok müşkilât çekilerek kumandan paşa ile birlikde gece gündüz çalışarak teskin edilmiş ve dünkü güne kadar sükûn ve istirahat devam etmekde bulunmuşdu. Dün vakt-i asrda Ermeni mahallesinde yine silah sesleri işidilmeğe başlamış ve ahali-i İslâmiye büyük bir heyecan ve galeyan ile hükûmete koşuşmalarıyla hemen kuvve-i askeriye çıkarılarak silah atılan mahaller taht-ı takayyüd ve tahaffuza aldırılmış ve vak‘aya sebebiyet veren birkaç Ermeni fedaisi olduğu mevsûkan haber alınmışdır. Geceleyin şehrin iki yerinde yangın zuhur etmesiyle bir tarafdan da bu yangınların itfâsına çalışılmış ise de eldeki vesâit-i itfâiyenin gayr-ı kâfi bulunması ve adem-i intizamı yangının külliyyen itfâsı imkânını takib^[1]eylemekde bulunmuşdur. Ancak dün sabah vürûd edebilen birkaç nizâmiye taburu kollara taksim edilerek ve her türlü tedâbîr-i askeriyeye müracaat olunarak şimdilik yine teskin-i ahvâl edilebilmiş ve ahali ve mahallât ve müessesât ve emâkin-i ecnebiye taht-ı muhafazaya aldırılmışdır. Mülhakâtın bazı mahallerinde ve Haçin'de heyecan ber-devam ise de Haçin'e de iki gün evvel Misis Redîf Taburu dahi seyr-i serî‘ ile sevk edilerek ve Hey’et-i Nâsıha gönderilerek şu bir-iki gün zarfında orada da sükûnun iadesi me’mûldür. Cebel-i Bereket Sancağı'nın Dörtyol nâm mevkiindeki heyecanın teskini için oraya bir nizâmiye taburu gönderilmiş idi ki bu askerle gerek orasının gerek Hassa ve İslahiye cihetlerinin de teskini derkâr bulunmakla beraber icab edenlere bu bâbda tedarikât-ı şedîde icra edilmişdir. Ahvâl-i müessifenin pek büyük bir heyecan ve hararetle başlamış olması ve bidâyet-i zuhurunda da elde ancak üç yüz küsûr mevcudlu bir nizâmiye taburunun bulunması ve taht-ı silaha alınan birkaç redîf taburunun da yerli olmaları ve gayr-ı muntazam ve elbisesiz bulunmaları tedâbîr-i icraiyece müşkilât-ı azîme tevlîd etmişdir. Bidâyeten tedâbîr-i askeriyeye müracaatla hilâf vâkı‘a her ne tarafdan vuku bulursa bulsun askere silah isti‘mâli suretiyle ve bir tarafdan Hey’et-i Nâsıha çıkarılmak gibi tedâbîr-i müttehaze semeresiyle tedâfü‘î ve taarruzî bir hâlde birbirine giren elli-altmış bin nüfusdan ibaret olan bir memleket harîkının sâlifü'l-arz bidâyeten üç gün içinde teskine muvaffakiyet elvermiş olması tedâbîr-i askeriye ve müttehaze semeresinden başka bir şey olmayıp ibtidâ-yı vak‘ada defaâtle istenilen kuvve-i askeriye elde bulunmuş olmak lâzım gelseydi daha evvel te’min-i sükûna imkân bulunabileceği derkâr idi. Binâenaleyh bu bâbda peyderpey arz-ı malumât olunacağı ma‘rûzdur.

Fî 13 Nisan sene 325

Adana Valisi
Cevad

1. ↑ Doğrusu "tas'îb" olmalıdır.