II. Abdülhamid - Adana Katliamı/Adana'ya sevk edilen askeri birliklerin son durumu (Tahriklerin önlenmesi için toplum önderlerinin uyarılması)

Umum Erkân-ı Harbiye Dairesi
Üçüncü Şubesi
466

Hulâsa: Adana'da yeniden ihlâl olunan asayişin tekrar iade edildiğine dair

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki

Şeref-vârid olan 15 Nisan sene [1]325 tarihli tezkire-i sâmiye-i Sadâret-penâhîleri cevabıdır. İkinci Ordu'dan sevk olunan dört nizâmiye taburundan birinin Dörtyol ve civarının te’min-i asayişi için İskenderun'a üçünün de Adana'ya ikame ve Feke, Misis Redîf Taburlarının Haçin'e muvâsalat ve Yafa'dan gelen iki bölük nizâmiyenin Kozan'a ve Silifke Taburu'nun Tarsus'a ve Anamur Taburu'nun dahi Kars ve Osmaniye'ye i‘zâm kılınmak üzere Adana'ya tahrik edildiği ve Adana'da bir müddetden beri sükûn hâsıl olmuş iken

12 Nisan sene [1]325 akşamı saat on râddelerinde Ermenilerin ansızın karakol efrâdına ateş etmeleriyle bir çavuş ve iki neferi şehid etdikleri ve bu suretle muhtel olan sükûnun ittihâz kılınan tedâbîr-i şedîde-i askeriye sayesinde ferdâsı günü yeniden iade edildiği ve iki günden beri sükûn ber-devam olup her tarafda asayişin te’min ve istikrarı zımnında hiçbir zaman sarf-ı mesâîden geri durulmadığı Adana Fırkası Kumandanlığı'ndan alınan 15 Nisan sene [1]325 tarihli telgrafnâmede iş‘âr ve Haçin'deki katagosun^[1] bir tarafdan şikâyet ve diğer tarafdan cemaati tehyîc ve teşvik etmekde olduğu da ilâveten izbâr kılınmış olmakla kendilerini muhafaza için nevbet beklemekde olan efrâd-ı askeriye üzerine bilâ-sebeb ateş etmek ve bu yüzden nâire-i fesad ve şûrişi tekrar îkâda çalışmak gibi netâyic-i vahîme tevlîdine sebebiyet verebileceği anlaşılan tahrikât-ı vâkı‘anın men‘i ve esasen bir eser-i iğfal ve teşvik olan hâdisât-ı müessife-i mezkûrenin bütün bütün izâlesiyle anâsır-ı muhtelifeye mensub olan bilumum evlâd-ı vatan arasında te’sis-i vidd ü muhâlasata hâssaten mahalleri memurîn-i ruhâniyesi tarafından da sarf-ı mesâî ve ikdâmât olunması vesâilinin istikmâli menût-ı müsaade-i sâmiye-i fahîmâneleridir. Ol bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 12 Rebîülâhir sene 1327 - Fî 19 Nisan sene [1]325

Harbiye Nâzırı
Salih Hulusi

Sadâret-i Uzmâ
Mektubî Kalemi
Numara: 449
Tarih: 14 Rebîülâhire sene [1]327 - 21 Nisan sene [1]325

Telgraf

Adana Vilâyeti'ne

Muhafaza-i asayiş ve inzibât için nevbet beklemekde olan efrâd-ı askeriye üzerine ateş etmek ve bu yüzden nâire-i fesad ve şûrişi tekrar îkâda çalışmak gibi netâyic-i vahîme tevlîdine sebeb vereceği anlaşılan tahrikâtın men‘iyle anâsır-ı muhtelifeye mensub bilumum evlâd-ı vatan arasında te’sis-i vidd ü muhâlasata mahalleri memurîn-i ruhâniyesi tarafından da sarf-ı mesâî ve ikdâmât olunması lüzumu Harbiye Nezâreti'nden bildirilmiş olmakla ulema- yı mahalliye ve rüesâ-yı ruhâniye ile icab edenlere vesâyâ ve tenbihât-ı lâzıme ifasıyla her ne suretle olursa olsun tekerrür-i vukuâta zinhâr imkân bırakılmaması ve tahrikât ve ifsâdâta tasaddî edenler bulunursa hemen derdest ile haklarında mücâzât-ı şedîde tertib ve icrası lüzumu tekrar olunur.

1. ↑ Doğrusu "katogikosun" olmalıdır.