II. Abdülhamid - Adana Katliamı/Ermeni Patrikhanesi'nin olaylardan zarar görenler için yardım talebi (Adana olaylarının Meclis-i Mebusan'da görüşülmesi)

Bâb-ı Âlî
Daire-i Umûr-ı Dahiliye
Mektubî Kalemi
Aded: 378

Huzur-ı Âlî-i Hazret-i Sadâret-penâhî'ye

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki

Adana ve havalisinde zuhur eden iğtişâşâtdan nâşi binlerce efrâd-ı ahali hasarât-ı mühimme-i maddiyeye dûçâr olduklarından ve meydan-ı sefaletde kalanlar me’kûlâta ve sair havâyic-i zaruriyeye muhtac bulunduklarından bahs ile dûçâr-ı hasar olanlara muâvenet ifası Ermeni Patrikliği'nden verilen takrîrde iltimas edilmiş olmakla iktizâsının ifası menût-ı müsaade-i aliyye-i Sadâret-penâhîleridir. Ol bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî Gurre-i Rebîülâhir sene 327 ve fî 9 Nisan sene 325

Dahiliye Nâzırı
Rauf

Bâb-ı Âlî
Daire-i Umûr-ı Dahiliye
Mektubî Kalemi
Aded: 407

Müsta‘cel

Huzur-ı Âlî-i Hazret-i Sadâret-penâhî'ye

Ma‘rûz-ı çâker-i kemîneleridir ki

Dünkü Cumartesi günü Adana Hâdisesi'nden dolayı Meclis-i Mebûsân'da vâki olan sual üzerine verilen izahât neticesinde iğtişâşât-ı vâkı‘adan mutazarrır olanlara tevzî‘ ile ihtiyacları tehvîn edilmek üzere mukaddeme-i muâvenet olarak Hazine-i Maliye'den yirmi bin liranın mahalline gönderilmesinin âcilen teklif edilmesi ve gerek kasden gerek müsâmahaten şu felâkete sebeb vermiş olan büyük küçük memurîn ile ahalinin taht-ı muhakemeye aldırılmasını müstelzim delâilin istihsâlinde ve te’dîblerinde şiddet ve müsâra‘at irâesi ve her tarafda iade-i asayiş için yeniden kuvve-i kâfiye gönderilmekle beraber tedâbîr-i sairenin de ittihâzı ve teşekkül edecek Divan-ı Harb Hey’eti'nin sür‘at-i irsâli hususât-ı mühimmesinin hükûmetçe serî‘an icra-yı muktezayâtı şartıyla verilen izahât kâfi addedilmiş olduğundan Adana ve Haleb Vilâyetleri dahilinde iğtişâşâtdan musâb olan ve Lazkiye'ye iltica eden ahaliden muhtac olanların ibâte ve iâşe ve iksâ ve tedavisi için icabı vechile sarf olunmak üzere şimdilik yirmi bin liranın tahsisi ve sarfı zımnında bugün bir madde-i kanuniye tanzim edilerek Meclis-i Mebûsân'a hemen tevdî‘i ve Divan-ı Harb Hey’eti'nin bir gün evvel i‘zâmıyla tahkikât ve takibât-ı kanuniyeye bir dakika evvel mübâşeret ve taleb olunan kuvve-i munzamma-i askeriyenin de mahâll-i karîbeden sevkine müsâra‘at olunmasının Harbiye Nezâret-i Aliyyesi'ne tebliği ve taraf-ı acizâneme de malumât i‘tâsı menût-ı müsaade-i aliyye-i Sadâret-penâhîleridir. Ol bâbda emr u fermân hazret-i veliyyü'l-emrindir.

Fî 11 Rebîülâhir sene 327 ve fî 19 Nisan sene 325

Dahiliye Nâzırı nâmına Müsteşar
Adil

Bâb-ı Âlî
Meclis-i Mahsus
Fî 12 Rebîülâhir sene 327 - fî 19 Nisan sene 325

Pek müsta‘celdir.

Zabıtnâme suretidir.

Adana'da vuku bulan iğtişâş esnasında mutazarrır olanlara tevzî‘ ile ihtiyacları tehvîn edilmek üzere Hazine-i Maliye'den şimdilik yirmi bin liranın tahsis ve sarfı zımnında bir madde-i kanuniye tanzim olunarak Meclis-i Mebûsân'a tevdî‘i ve gerek kasden gerek müsâmahaten şu felâkete sebeb olanların icra-yı muhakemesi için iktizâ eden Divan-ı Harb Hey’eti'nin hemen i‘zâmıyla tahkikât ve takibât-ı kanuniyeye bir an evvel mübâşeret olunması ve yeniden kuvve-i kâfiye-i askeriyenin de mahâll-i karîbeden sevki hakkında Dahiliye Nezâreti'nin 11 Rebîülevvel sene [1]327 tarihli ve 407 numaralı tezkiresi kırâet olundu.

Siyâk-ı iş‘âra göre iğtişâşdan mutazarrır olanların mikdarı ziyadece olduğu anlaşıldığından icabı vechile sarfına Maliye ve Dahiliye Nezâretleri me’zûn olmak üzere kaleme alınan ve zîrde muharrer bulunan Madde-i Nizâmiye'nin leffiyle Meclis-i Mebûsân Riyâseti'ne tezkire tastîri ve ahîren ve evvelce sevk olunan kuvvete zamîmeten dört taburun daha i‘zâm olunmakda bulunduğu Harbiye Nezâreti'nden ifade kılındığından bu taburların ve Divan-ı Harb Hey’eti'nin bir an evvel yetişdirilmesi zımnında iktizâ-yı hâlin ifası hususunun Harbiye ve Bahriye Nezâretlerine iş‘ârı ve Dahiliye Nezâreti'ne de cevaben malumât i‘tâsı tezekkür kılındı.

Madde-i Nizâmiye Lâyihası

Adana'da vuku‘a gelen iğtişâşdan mutazarrır oldukları tahakkuk edenlerin ve Lazkiye'ye iltica eden ahaliden muhtac olanların ibâte ve iâşe ve iksâ ve tedavisi için sene-i hâliye Masârıf-ı Adiye Büdcesi'ne ilâveten otuz bin liranın sarfına Dahiliye ve Maliye Nezâretleri me’zûndur.

İmzalı aslına mutabıkdır.
(Mühür)
Âmedî-i Divan-ı Hümâyûn

Sadâret
Mektubî Kalemi
Numara: 407
Tarih: 13 Rebîülâhir sene 327 - 20 Nisan sene 325

Elden

Meclis-i Mebûsân Riyâseti Cânib-i Âlîsi'ne ve Harbiye ve Bahriye ve Maliye Nezâret-i Aliyyeleriyle Dahiliye Nezâret-i Celîlesi Cânib-i Âlîsi'ne

Adana'da vuku bulan iğtişâş esnasında mutazarrır olanlara tevzî‘ ile ihtiyacları tehvîn edilmek üzere Hazine-i Maliye'den şimdilik yirmi bin liranın tahsisi ve sarfı zımnında bir madde-i kanuniye tanzim olunarak Meclis-i Mebûsân'a tevdî‘i ve gerek kasden gerek müsâmahaten şu felâkete sebeb olanların icra-yı muhakemesi için iktizâ eden Divan-ı Harb Hey’eti'nin hemen i‘zâmıyla tahkikât ve takibât-ı kanuniyeye bir an evvel mübâşeret olunması ve yeniden kuvve-i kâfiye-i askeriyenin de mahâll-i karîbeden sevki hakkında^[1] //Dahiliye Nezâret-i Celîlesi makamının Meclis-i Mahsus-ı Vükelâ'da mütâlaa kılınan tezkiresi mündericâtına göre// iğtişâşdan mutazarrır olanların mikdarı ziyadece olduğu anlaşıldığından icab-ı vechile sarfına^[2] //Maliye ve Dahiliye Nezâretleri// me’zûn olmak üzere otuz bin liranın sarfı hakkında kaleme alınan Madde-i Nizâmiye suretinin savb-ı âlîlerine irsâli ve sevk olunan kuvvete zamîmeten dört taburun daha i‘zâm olunmakda bulunduğu Harbiye Nezâreti'nden ifade kılındığından bu taburların ve Divan-ı Harb Hey’eti'nin bir an evvel yetişdirilmesi zımnında iktizâ-yı hâlin ifası hususunun da Harbiye ve Bahriye Nezâret-i Aliyyelerine iş‘ârıyla Dahiliye Nezâret-i Celîlesi'ne dahi ilâveten malumât i‘tâsı tezekkür olunarak icabı icra^[3] //kılınmış ve mezkûr Madde-i Nizâmiye lâyihası sureti leffen takdim edilmiş olduğu beyânıyla tezkire.//

1. ↑ Dahiliye'ye: " ... makam-ı âlî-i âsafânelerinin Meclis-i Mahsus-ı Vükelâ'da mütâlaa kılınan 19 Nisan sene 325 tarihli tezkiresi mündericâtına nazaran ... "
2. ↑ Dahiliye: " ... nezâret-i celîle-i dâverîleriyle Maliye Nezâreti ... "
3. ↑ Harbiye ve Bahriye ve Dahiliye'ye: "... edilmiş olmakla nezâret-i aliyyelerince de ifa-yı muktezâsına himmet."