Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/1. bölüm/Ordumuzun vaziyeti

Vaziyet-i umumiyeyi tespit için ordu cüz’-i tâmlarının nerelerde ve ne halde olduğunu tasrih etmek isterim. Anadolu’da, başlıca iki ordu müfettişliği tesis olunmuştu. Mütarekeye dahil olur olmaz, kıtaatın muharip efrâdı terhîs olunmuş, silâh ve cephanesi elinden alınmış, kıymet-i harbiyeden mahrum bir takım kadrolar hâline getirilmişti.

Merkezi, Konya’da bulunan İkinci Ordu Müfettişliği’ne mensup kıtaatın vaziyeti şöyle idi:

Bir fırkası (41. Fırka) Konya’da ve bir fırkası (23. Fırka) Afyonkarahisarı’nda bulunan 12. Kolordu, karargâhıyla Konya’da bulunuyordu. İzmir’de esir olan 17. Kolordu’nun, Denizli’de bulunan 57. fırkası da bu kolorduya ilhak edilmişti.

Bir fırkası (24. Fırka) Ankara’da ve bir fırkası (11. Fırka) Niğde’de bulunan 20. Kolordu, karargâhıyla Ankara’da.

İzmit’te bulunan 1. Fırka, İstanbul’daki 25. Kolordu’ya raptedilmişti. İstanbul’da da 10. Kafkas Fırkası vardı.

Balıkesir ve Bursa havalisinde bulunan, 61. ve 56. Fırkalar, karargâhı Bandırma’da bulunan İstanbul’a merbût 14. Kolordu’yu teşkil ediyorlardı. Bu kolordunun kumandanı Meclis’ in küşâdına kadar, merhum Yusuf İzzet Paşa idi.

3. Ordu Müfettişliği ki müfettişi ben idim, karargâhımla Samsun’a çıkmış bulunuyorum. Doğrudan doğruya taht-ı emrimde iki kolordu bulunacaktı. Biri, merkezi Sivas’ta bulunan 3. Kolordu (kumandanı beraberimde getirdiğim Miralay Refet Bey). Bu kolorduya mensup bir fırkanın (5. Kafkas Fırkası) merkezi Amasya’da, diğer fırkasının (15. Fırka) merkezi Samsun’da idi. Diğeri, merkezi Erzurum’da bulunan 15. Kolordu idi. Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa idi. Fırkalarından birinin (9. Fırka) merkezi Erzurum’da, kumandanı Rüştü Bey. Diğerinin (3. Fırka) merkezi Trabzon’da idi. Kumandanı Kaymakam Halit Bey idi. Halit Bey İstanbul’a davet edilmiş olduğundan, kumandadan çekilerek Bayburt’ta ihtifâ etmiş, fırka vekâletle idâre olunuyor. Kolordunun diğer iki fırkasından 12. Fırka Hasankale şarkında hudutta, 11. Fırka Beyazıt’ta bulunuyordu.

Diyarbekir havalisinde bulunan, iki fırkalı, 13. Kolordu, müstakil idi, İstanbul’a tâbi bulunuyordu. Bir fırkası (2. Fırka) Siirt’te, diğer fırkası (5. Fırka) Mardin’de idi.