Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/11. bölüm

Muhterem Efendiler, İnönü muharebe meydanını, ikinci defa olarak mağlûben terk ve Bursa istikametinde eski mevzilerine ricât eden düşmanın takibinde, piyade ve süvari fırkalarımızın gösterdikleri şâyân-ı tezkâr kahramanlıkları izah etmeyeceğim. Yalnız, umumî vaziyet-i askeriyeyi itmâm için müsaade buyurursanız Cenup Cephemize ait mıntıkada cereyân etmiş olan harekâtı hulâsa edeyim.

Cenup Cephesi Kumandanı Refet Paşa’nın emrinde bulunan üç piyade fırkası, Dumlupınar’da, müstahzar bir mevzide bulunuyorlardı. Bundan başka, bir süvari fırkası ve bir de süvari livası vardı. Bu mevziin sol cenahında bulunuyordu. Cenup Cephesi Kumandanı’nın aldığı vazife, bu mevzide düşmanı tevkif etmekti. Uşak şarkındaki mevzilerinden hareket eden üç piyade fırkası ve bir kısım süvari, Dumlupınar mevaziine temas ve taarruz ettiler. 26 Mart’ta kıtaatımız, mevzilerini terke mecbur oldu. Cenup Cephesi Kumandanı, bundan sonra esaslı bir hatta kuvvetlerini tevkif ve yeniden tertibât almaya muvaffak olamayarak iki kısma ayrıldı. Bir kısmı ki (Sekizinci ve Yirmi Üçüncü Piyade Fırkalarıyla İkinci Süvari Fırkası’ndan mürekkeb idi) kendi taht-ı emrinde, Altıntaş istikametinde çekildi. Diğer kısım ki (Kolordu Kumandanı Fahrettin Paşa’nın taht-ı emrinde bulunuyordu. Elli Yedinci Piyade Fırkası’yla Dördüncü Süvari Livası’ndan ibaret idi). Düşman, bütün kuvvetiyle Fahrettin Paşa kuvvetlerine teveccüh ederek şarka yürüdü. Refet Paşa kuvvetlerine karşı, Dumlupınar’da, yalnız bir piyade alayı bıraktı. Refet Paşa, bi’l-âhire Yirmi Üçüncü Fırkayı Altıntaş üzerinden cenuba, Fahrettin Paşa emrine iade etti. Altıntaş istikametinde, düşmanın hiçbir hareketi olmadığı tahakkuk edince, Refet Paşa, yanında bulunan kuvvetlerle şimale celp olundu.

Şark istikametinde ilerleyen düşmana karşı, Fahrettin Paşa kuvvetleri, muhtelif mevâkide muharebeler vererek Afyon şarkına çekildi. Düşman, Afyonkarahisarı’nı işgal ettikten sonra, Çay-Bolvadin hattına kadar ilerledi ve orada tevakkuf etti. Bu düşman karşısında, Fahrettin Paşa, Elli Yedinci, Yirmi Üçüncü Fırkalarla beraber, cenuptan Adana mıntıkasından gelen Kırk Birinci Fırka’yı da alarak, mukabil bir hat vücuda getirdi.