Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/3. bölüm

Efendiler, ayın on ikinci günü hükümet-i merkeziye ile umumiyetle muhabere ve irtibat kat’ edildi. Bazı müstesna mahaller ve bu mahallerle olan münakaşatımızı ayrıca izah edeceğim. Ondan evvel müsaade buyurursanız daha mühim telâkki edilmesi lâzım gelen bir mesele hakkında arz-ı ma’lumât edeyim. Malûm-ı âlileridir ki, Ferit Paşa hükümeti mebusan intihâbı için suretâ bir emir vermişti. Fakat içinde bulunduğumuz tarihe kadar, yani Anadolu’nun İstanbul’la kat’-ı irtibat ettiği 12 Eylül gününe kadar bu emir tatbik olunmamıştı. Son vaziyet üzerine en mühim meselenin mebusan intihâbını ta’cilen temîn etmek olacağını takdir buyurursunuz. Binâenaleyh 13 Eylül’de derhal bu hususla da iştigale başlanıldı (Vesika: 86). Uzun tafsilât vermektense zikrettiğim tarihte verilen ilk umumî talimatı aynen nazar-ı ıttılâınıza vaz’ etmeği daha faydalı addederim. Tebligat şudur:

Hükümet-i merkeziyenin ittihâz ve takip etmekte olduğu meslek-i irticakârâneye ve yaşamakta olduğumuz günlerin mehâlik ve muhatarât-ı azîmesine karşı müdafaa-i hukuk ve muhafaza-i mevcudiyet için Meclis-i Millî’nin intihap ve in’ikadını temîn ve tesrî’ etmek bugünün en mühim vazifesidir.

Hükümet-i merkeziye milleti iğfal ile mebusan intihâbatını aylarca icrâ etmemiş olduğu gibi son zamanda verdiği intihap emrini de türlü esbâb ile ta’vîk ve tehir etmektedir. Ferit Paşa’nın, Toros’un ötesindeki vilâyâtımızdan feragat ettiği Sulh Konferansı’na verdiği nota ile sâbit ve Aydın vilâyetinde Yunanlılarla tahdîd-i hudûda teşebbüsü oradaki işgali emr-i vâki halinde bir ilhak olarak kabul ettiğine delil bulunmuş ve aksâm-ı meşgûle-i sâire-i memleket için de bunlara benzer gafilâne ve hainâne siyasetiyle mülk ve milleti inkısâma uğratacağı kaviyen melhûz ve Meclis-i Millî’nin in’ikadından evvel sulhnâmeyi imza ile milleti bir emr-i vâki karşısında bulundurmak niyetinde olduğu me’mûl bulunmuş olduğundan Umumî Kongre, orduyu ve milleti intıbâha davetle ber-vech-i âti hususâtın sür’at-i icrasını mesâil-i hayatiye-i milliyeden ad ve beyan eyler:

Evvelâ- İntihabat hazırlıklarının mer’î kanundaki en asgarî müddet zarfında icrâ ve ikmâli için belediyeler ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri faaliyet-i tâmme ile çalışmalıdır.

Saniyen- Sancaklardan çıkarılacak mebusların mikdar-ı nüfusuna nazaran adedi hemen tespit olunarak Heyet-i Temsiliye’ye şimdiden bildirilmelidir. Namzetler meselesi bi’l-âhire bi’l-muhabere hallolunacaktır.

Salisen- Gerek intihap hazırlıkları, gerek intihâbatın icrasında mûcib-i teehhür esbâbın şimdiden teemmül ile ref’i ve hiçbir teehhüre meydan verilmeyerek asgarî müddet zarfında intihâbatın intâcı.

İşbu kararı mıntıkamızdaki bi’l-cümle Belediye ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine tebliğ ve icabının sür’at-i ifasına muâvenet buyurmanız ricâ olunur.