Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/6. bölüm

Efendiler, bu nev’î vakayie bundan sonra vâsi mikyasta tesâdüf edeceğiz. Büyük Millet Meclisi’nin ictimâını ve küşâdını temîn için çalıştığımız günlerde, bizi en çok işgal eden Düzce, Hendek, Gerede gibi Bolu mıntıkasına dahil mevâkiden başlayıp, Nallıhan, Beypazarı üzerlerinden Ankara’ya takarrüb istidadını gösteren irtica ve isyan dalgaları olmuştur. Ben, bir taraftan bu dalgaların tevkifine çalışırken, bir taraftan da Ankara’da toplanmakta olan ve vaziyet-i umumiyeye henüz lâyıkıyle vâkıf bulunmayan mebusları, tedhîş edecek manzaralar karşısında bırakmamak ve bu gibi vaziyetlerin hudûsuyla Meclis’in ictimâa muvaffak olamaması gibi meşûm ihtimâlâta meydan vermemek çarelerini düşünüyordum. Bunun için, Meclis’in küşâdında pek çok istical ediyordum. Nihayet, gelebilmiş mebuslarla iktifâ ederek Meclis’in, Nisan’ın 23. Cuma günü açılmasına karar verdik. Bu karar üzerine 21 Nisan 336 tarihinde ta’mîmen yaptığım tebligat muhteviyâtı, o günün hissiyât ve telâkkiyâtına ne derece tetabuk mecburiyetinde bulunulduğunu gösterir bir vesika olmak itibarıyla, aynen nazar-ı ıttılânıza arz etmeği muvâfık görüyorum.

1– Bimennihi’l-kerim Nisanın 23. Cuma günü, Cuma namazını müteakip Ankara’da Büyük Millet Meclis’i küşâd edilecektir.

2– Vatanın istiklâli, makam-ı refî-i hilâfet ve saltanatın istihlâsı gibi en mühim ve hayatî vezâifi ifa edecek olan bu Büyük Millet Meclisi’nin yevm-i küşâdını Cuma’ya tesâdüf ettirmekle yevm-i mezkûrun mebrûkiyetinden istifade ve kable’l-küşâd bi’l-umûm mebusîn-i kiram hazaratı ile Hacıbayram-ı Veli Cami-i Şerif’inde Cuma namazı eda olunarak envâr-ı Kur’ân ve salâttan da istifâza olunacaktır. Bade’s-salât lihye-i saadet ve sancak-ı şerifi hâmilen daire-i mahsusaya gidilecektir. Daire-i mahsusaya dahil olmazdan evvel bir dua kıraatıyla kurbanlar zebh olunacaktır. İşbu merasimde Cami-i Şerif’ten bed’ ile daire-i mahsusaya kadar Kolordu Kumandanlığı’nca kıtaat-ı askeriye ile tertibât-ı mahsusa alınacaktır.

3– Yevm-i mezkûrun teyid-i kudsiyeti için bugünden itibaren merkez-i vilâyette Vali Beyefendi Hazretlerinin tertibiyle hatim ve Buhari-i şerif tilâvetine bed’ olunacak ve hatm-i şerifin son aksâmı teberrüken Cuma günü namazdan sonra daire-i mahsusa önünde ikmâl edilecektir.

4– Mukaddes ve mecruh vatanımızın her köşesinde aynı suretle bugünden itibaren Buhari ve hatemât-i şerife kıraatine şurû edilerek Cuma günü ezandan evvel minarelerde salâvât-ı şerife okunacak ve esnâ-yı hutbede hilâfet-meâbımız Pâdişâhımız Efendimiz Hazretlerinin nâm-ı nâmi-i hümâyûnu zikredilirken zât-ı şevket-simât-ı pâdişâhîlerinin ve memâlik-i şâhâneleriyle bi’l-umûm tebaa-i mülûkânelerinin bir an evvel nâil-i halâs ve saadet olmaları duası ilâveten tezkâr olunacak ve Cuma namazının edasından sonra da ikmâl-i hatmedilerek makam-ı muallâ-yı hilâfet ve saltanatın ve bi’l-cümle aksâm-ı vatanın halâsı maksadıyla vuku bulan mesâi-i milliyenin ehemmiyet ve kudsiyeti ve her ferd-i milletin kendi vekillerinden mürekkeb olan bu Büyük Millet Meclisi’nin tevdî eyleyeceği vezâif-i vataniyeyi ifaya mecburiyeti hakkında mevizeler îrâd olunacaktır. Ba’dehu Halife ve Pâdişâhımızın, din ve devletimizin, vatan ve milletimizin halâsı, selâmeti ve istiklâli için dua edilecektir. Bu merasim-i diniye ve vataniyenin ifasından ve camilerden çıkıldıktan sonra bilâd-ı Osmaniye’nin her tarafında, makam-ı hükümete gelinerek Meclis’in küşâdından dolayı resmen tebrikât icrâ edilecektir. Her tarafta Cuma namazından evvel münasip surette mevlid-i şerif okunacaktır.

5– İşbu tebliğin hemen neşr ü ta’mîmi için her vasıtaya mürâcaat olunacak ve serian en ücra köylere, en küçük kıtaat-ı askeriyeye, memleketin bi’l-umûm teşkilât ve müessesatına iblâğı temîn edilecektir. Ayrıca, büyük levhalar halinde her tarafa ta’lîk ve mümkün olan mahallerde tab’ ve teksir ve meccânen tevzi edilecektir.

6– Cenâb-ı Hak’tan muvaffakiyet-i kâmile tazarru olunur.

22 Nisan 336 tarihinde de şu küçük tebliği ta’mîm ettim:

Bimennihi’l-kerim Nisan’ın 23. Cuma günü Büyük Millet Meclisi küşâd edilerek ifâ-yı vazifeye mübaşeret eyleyeceğinden, yevm-i mezkûrdan itibaren bi’l-umûm makamât-ı mülkiye ve askeriyenin ve umum milletin mercii meclis-i mezkûr olacağı ta’mîmen arz olunur.

Muhterem Efendiler;

Şimdiye kadar, vuku bulan ma’rûzâtım, şahsen ve Heyet-i Temsiliye namına, temas ettiğim vakayi ve hâdisâtın izahına ma’tûf idi. Bundan sonraki beyânâtım, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin küşâdından ve ale’l-usul hükümet teşekkül ettikten bugüne kadar, vukua gelmiş olan hâdisât ve inkılâbâta şâmil olacaktır. Bu beyânâtım, esasen herkesçe vâzıhan ma’lûm olan veyahut sühûletle ma’lûm olması mümkün bulunan vakayi safhalarına aittir. Fi’l-hakika, Meclis’in zabıtnamelerinde, vekâletlerin dosyalarında, matbûat koleksiyonlarında, bu vakayi ve hâdisâtın vesâiki mazbût ve mahfûz bulunmaktadır. Binâenaleyh ben, bütün bu vakayiin yalnız istikamet-i umumiyesini işaret ve tespit etmekle iktifâ edeceğim. Maksadım, inkılâbımızın tetkikinde, tarihe medâr-ı sühûlet olmaktır. Bütün bu vakayi ve hâdisâtın cereyânında, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Hükümeti Reisi, Başkumandan ve Reisicumhur sıfatlarını hâiz bulunmuş olmaktan ziyade, teşkilâtımızın Reis-i Umumîsi sıfatıyla bu vazifeyi ifaya kendimi mecbur addederim.