Mustafa Kemal Atatürk - Nutuk/7. bölüm

Efendiler, bu tarihlerde cenup mıntıkalarımızda da bizi ciddî bir surette meşgûl eden mühim isyanlar vukua geldi:

Milli Aşireti rüesâsı Mahmut, İsmail, Halil, Bahur, Abdurrahman Beyler cenupta düşmanlarla gizli temas ve irtibat tesis ettikten sonra, Siirt’ten, Dersim havalisine kadar, tekmil aşâirin reisi sıfatını takınarak o havaliye tahakküm ve riyâset dâiyesine kalkıştılar.

Fransızlar, 336 senesi Haziran’ının bidayetinde, Urfa’yı ikinci defa zapt etmek maksadıyla hareket ettikleri zaman Milli Aşireti de Siverek istikametinde ilerledi. Buna karşı, o havalide bulunan Beşinci Fırkamız memur edildi. Bu Fırka, o havalideki millî kuvvetlerimizle de takviye olundu. 19 Haziran 36 tarihinde, kıtaatımızın takibi altında cenub-ı şarkî istikametinde düşman mıntıkasına firâra mecbur edildi. Bu aşiret, bir müddet düşman mıntıkasında hazırlandıktan sonra, 24 Ağustos 336’da üç bin atlı ve develi ve bin kadar piyadeden ibaret bir kuvvetle tekrar arazimize geçti. Viranşehir civarına geldi. Âsiler, istimân etmek maksadıyla geldiklerini söyleyerek mahallî kumandanlarımızı iğfal ve tedbir almakta ihmale sevk ettiler. Bu sırada o civarda müteferrik bulunan müfrezelerimize hücum ederek, onları mağlûp ve 26 Ağustos 336’da Viranşehir’i işgal ettiler. Muhabere ve irtibatımıza mâni olmak üzere de o mıntıkadaki tekmil telgraf hatlarını kestiler.

Ancak, on beş gün sonra, Beşinci Fırka’nın Siverek, Urfa, Resülayn ve Diyarbekir’de bulunan kıtaattan gönderilen aksâm ve sadık aşiret kuvvetleri, âsileri mağlûp edebilmişlerdir. Takip olunan Milli Aşireti tekrar cenuba, çöle firâr eyledi.

Efendiler, cenupta Milli Aşireti isyanını itfâya çalışırken, Afyonkarahisar mıntıkasında Çopur Musa namında bir adam da başına topladığı kuvvetle askerleri firâra teşvik ve millete, askere gitmemeyi telkin ediyor. Çopur Musa 21 Haziran 336 tarihinde Çivril’i bastı. Gönderilen kuvvetler karşısında firâr ve Yunan ordusuna iltihak etti.