Biz niyə soyuyuruq: insan temperaturu 200 il ərzində aşağı düşüb

Ens.az xəbər verir ki, Amerikalı tədqiqatçılar son 200 ildə insan bədəninin temperaturunun azaldığını söyləyib. 1800-cü illərdə o, 37°C təşkil edirdi. Ehtimal ki, buna uzunmüddətli və xroniki xəstəliklər səbəb olub. Bu gün insanlar daha sağlamdır və daha çox "sərindir".

Sağlam bir insanın bədən temperaturu gün ərzində 35.5-37.2°C arasında dəyişir. Bu temperatur daxili orqanların normal işləməsini və biokimyəvi reaksiyaların yaranmasını təmin etmək üçün optimal hesab olunur, həmçinin göbələk infeksiyalarının qarşısını alır.

XIX əsrdən bəri ortalama temperaturun 37°C olduğu düşünülsə də bu gün yüksəlmiş sayılır və bir çoxları bu göstərici ilə xəstələnirlər. Əvvəllər bu, keçmişdə temperatur ölçmələrinin qeyri-dəqiqliyinə aid idi, amma indi məlum oldu ki, XIX əsrdən bəri insanlar həqiqətən "soyuyub".

Həqiqətən nə baş verdiyini öyrənmək üçün professor Culi Parsonnet və komandası üç məlumat dəstini birləşdirdi. Onlardan birincisi, ABŞ-dakı vətəndaş müharibəsi illərində Birlik Ordusunun təxminən 24 min qazisini əhatə etdi, hansı ki, temperatur 1860-1940-cı illər arasında ölçüldü.

Parsonnet, "Mənə XIX əsrdən bəri bədən istiliyinə dair məlumatların tapılması üçün çox vaxt lazım oldu" dedi.

Qalan məlumatlar toplusu 1971-1975 və 2007-ci ildən 2017-ci ilə qədər olan dövrü əhatə etdi. Ümumilikdə, komanda 677,5 min insanın bədən temperaturunun ölçmələrini təhlil etdi.

İnsanların bədən istiliyi orta hesabla on ildə 0.03°C azalıb. XIX əsrin əvvəllərində doğulmuş kişilərdə bədən temperaturu bu günkü kişilərə nisbətən 0,59°C yüksək idi. Qadınlar haqqında məlumatlar bir az sonra toplanmağa başladı. Məlum olub ki, 1890-cı illərdən bəri onların bədən istiliyi 0,32°C azalıb.

Bu gün bədənin orta temperaturu təxminən 36,6°C təşkil edir.

Parsonnett köhnə termometrlərin etibarsızlığı deyil, bədən istiliyinin aşağı düşməsi ilə əlaqəli iki dəlil təqdim edir. Əvvəlcə bədən istiliyinin azalmasına meyl daha dəqiq termometrlərin istifadə edildiyi sonrakı tədqiqatlarda da özünü göstərir.

Parsonnet deyir: "1860-1960-cı illərdə baş verən dəyişiklikləri 1960-cı illər dövrü bu gün də müşahidə edirik. 1960-cı illər və müasir arasında termometrlərdə böyük bir fərq olmadığını düşünürəm."

İkincisi, yaşlı insanlarda bədən istiliyi həmin ildəki gənc insanlarda ölçüldüyündən daha yüksək idi və ilindən asılı olmayaraq fərq təxminən eyni idi. Həmçinin, bir neçə qrupu yaşa görə müqayisə edən tədqiqatçılar, istər gənc, istərsə yaşlı insanlarda bədən temperaturunun eyni dərəcədə azaldığını tapdılar. Parsonnet hesab edir ki, problem termometrlərdə olsaydı, bu cür dəqiq fərqləri tapmaq çətin olardı.

O qeyd edib ki, 1800-cü illərdə insanlar malyariya, vərəm, dizenteriya, ağız xəstəlikləri və digər uzunmüddətli və ya xroniki xəstəliklərdən əziyyət çəkirdilər. İndi bədən istiliyinin azalmasına təsir göstərə biləcək əksər xəstəliklərin öhdəsindən gələ bildik: bədən artıq infeksiyaya qarşı davamlı mübarizə aparmağa ehtiyac duymur.

"Fikrimcə, həqiqət budur ki, mikrobioloji baxımdan biz keçmiş insanlardan çox fərqlənirik - Parsonnet deyir - Müasir insanların vaksinlər və antibiotiklər sayəsində infeksiyası azdır, buna görə immunitet sistemimiz o qədər də aktiv deyil, bədən toxumaları isə daha az iltihablanır.Belə olan təqdirdə, insanların sağlamlığının yaxşılaşdığı digər ölkələrdə bədən temperaturu aşağı düşməli idi."

Parsonnetin fikrincə, yaxın gələcəkdə insan bədəninin temperaturunun nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı düşəcəyi ehtimalı azdır.

"Biz sıfıra qədər soyumayacağıq” - deyə zarafat etdi.  “Bir məhdudiyyət var, sadəcə onun harada olduğunu hələ ki, bilmirəm."

Əksər ölkələrdə insan bədəninin temperaturunun necə dəyişdiyini öyrənmək qalır. Ancaq, məsələn, 2017-ci il ingilis araşdırmasının nəticələri Parsonnetin nəticələrini əks etdirir. 35,5 min sağlam britaniyalıların bədən temperaturunu ölçərək tədqiqatçılar orta hesabla 36,6°C olduğunu müəyyən etdi. Ancaq, yaşlı britaniyalılar, amerikalılardan fərqli olaraq, gənclərdən daha “soyuq” idilər. Temperatur da etnik mənsubiyyətdən asılı idi: qara dərili iştirakçılar "daha isti" idilər.