Məhəmməd Füzuli - Bir gün ki, dey əlamətin etmişdi aşikar

Bir gün ki, dey əlamətin etmişdi aşikar,
Tutmuşdu üz füsürdəligə təbi-ruzigar.

Badi-xəzan yetib hərəkati-şəni ilə,
Hər yan dirəxt rəxtini etmişdi tarimar.

Sərsər hücumi qarəti-bustanə əzm edib,
Əslilə qoymamışdı ağaclarda bərgü bar.

Bərgini şaxi-gül yelə vermişdi sərbəsər,
Yəni təcəmmülünə cahanın nə etibar?!

Təyy qılmış idi səbzə bisatını busitan,
Yəni ki, mötəbər degil əsbabi-müstəar.

El böylə fəsillərdə təmənnayi-künc edər,
Mən eylədim səba kimi gülşən yana güzar.

Bir bağə düşdü rəhgüzərim gördüm onda cəm,
Tərtibi-eyş qılmağa əsbab hər nə var.

Dolmuş qədəh şərab ilə gəlmiş araya kim,
Gər lalə getdi isə, mənəm şəmi-laləzar.

Minayi-səbz lütflə durmuş əyağə kim,
Gər qönçə fani oldu, mənə ömri-payidar.

Gəlmiş kəbab dövrə və söylər ki, ey qədəh,
Hərgiz tutarmı xidməti-yaran edən qərar?

Hər türfə nəxt bərgi-xəzan ilə bağlamış,
Meyli-imarət eyləyibən taqi-zərnigar.

Yığmış fəzayi-bağə xəzan bərgi xiştlər,
Guya həva hücuminə tutmaq dilər həsar.

Əlqissə, ol bisatidə mən gərmi-şövq olub,
Aldım mətai-zövq, verib nəqdi-ixtiyar.

Oldum təmam qərqeyi-dəryayi-şövqü zövq,
Dutdum təriqi-rabiteyi-əqldən kənar.

Hər dəm bir iltifatə fəda eylədim xirəd,
Hər ləhzə bir həvəsdə nisar eylədim vüqar.

Hər kim əyağ sundu mənə, mən ayağına
Cinsi-həvasü nəqdi-xirəd eylədim nisar.

Ərvahi-qüds bəzmi imiş, onu bilmədim,
Mən məstü bixud oldum, olar qaldı huşiyar.

Bihuş düşmüşəm mütəğəyyir mizaj ilə,
Qafil ki, leyldirmi keçən dövr, ya nəhar.

Olmuş hücumi-hadisədən huş münhəzim,
Qılmış səfayi-əql meyi-tirədən firar.

Bir ləhzeyi ki, seyqəli-idraki-müstəqim,
Nagəh götürdü ayineyi-təbdən ğübar.

Açdım gözümü görmədim ol bəzmdən əsər,
Həqqa budur təbiəti-dünyayi-bimədar.

Qılmaz qamu qəziyyədə əmrinə müstədam,
Olmaz cəmi-əmrdə bünyadi üstivar.

Gördüm yerim fəzayi-bisati-sürur ikən,
Olmuş məziqi-məzbəleyi-əczü inkisar.

Həmsöhbətim cəmaəti-əhli-qəbul ikən,
Olmuş nədimü həmnəfəsim neçə murü mar.

Cismim cəfayi-şiddəti-bərd ilə natəvan,
Başım bəlayi-hadisə daşiylə səngsar.

Əhli-cəfa tənimdə olan kisvətim alıb,
Qoymuş məni bürəhnəvü lərzanü xarü zar.

Nə bir rəfiq kim, ola ol dəmdə dəstgir,
Nə bir ənis kim, ola ol qəmdə qəmgüsar.

İyzəd üzümə bağlamış əbvabi-rəhmətin,
Yəni budur nəhayəti-üsyani-badəxar.

Çox badə bəzmi-dövrdə nuş etmişəm, vəli,
Mən hiç meydə görməmişəm bu sifət xumar.

Həm zillət ilə dərgəhi-xaliqdə münfəil,
Həm heyrət ilə xəlq arasında şərmsar.

Dövranə eylədim bu müsibətdə etiraz:
- Key çərxi-bimürüvvətü bəd əhdi-nabəkar.

Bir ömrdür ki, məcməi-əhli-kəmaldə,
Eyşü nişat ilə içirəm cami-xoşgüvar.

Hərgiz özümü görməmişəm böylə bişüur,
Hərgiz özümü görməmişəm böylə xakisar.

Meyxanələr mücaləsətindən alıb sürur,
Mey təbimə olurdu fərəhbəxşü sazigar.

Hala nə vaqe oldu ki, verdin bu gün mənə,
Nöqsani-irzü malü şikəsti-təni-fikar?

Dövran cəvab verdi məni-natəvanə kim:
- Ey xəstə! Bu müsibətə səbr eyləgil şüar!

İyzai-cismü can nəsihətdürür sənə,
İdrak əhlisən, bu nəsihətdən etmə ar!

Aldanma mey nişatinə vü demə dəmbədəm
Kim, nişə böylə onu həram etdi girdkar?

Hər əmrü nəhyə ibrət ilən etibar qıl,
Hər işdə etibari şüar eylə zinhar!

Dəf oldu ol müsibətü ondan əyan olan,
Təhqiqi-sirri-hikməti-həq qıldı payidar.

Gər getdi rəxt, nəxl kimi qılma iztirab,
Səbr et kim, küdurətə həm yoxdur etibar.

Bu rəsmdir, bürəhnə olub qışda hər dirəxt,
Təcdidi-kisvət eyləmək əyyami-növbəhar.

Sən həm nihali-növrəsi-gülzari-eşqsən,
Gər getdi bərg, xatirinə yetməsin qübar.

Kəsmə bəhari-lütfü kərəmdən ümidini,
Təcdidi-rəxti-tazəyə olgil ümidvar.

Cüzi xəsarət ilə məlul olma, şükr qıl,
Bəg xaki-dərgəhinə fəda böylə səd həzar.

Bu bəhri-niylgun min mövc hər saət əyan eylər,
Ülül-əbsarə bir-bir kəşfi-əsrari-nəhan eylər.

Nişani-kəsrəti-əşya dəmadəm əhli-təqlidə
Rümuzi-nükteyi-tövhidi-həq xatirnişan eylər.

Bəyani-macərayi-masələf hal əhlinə bir-bir
Zəbani-halilən keyfiyyəti-qüdrət bəyan eylər.

Tənəümdə qürurü fəqrdə hirman şüar etmə
Ki, hikmət bu iki halətdə xəlqi imtəhan eylər.

Verür fəqr içrə şükr əhlinə qədri-Musiyi-İmran
Tənəüm içrə tərk əhlin Süleymani-zaman eylər.

Xoşa ol kim, bilib fəqri tənəüm, mülki-dünyanın
Yoxun eylər təsəvvür var, varın yox güman eylər.

Ziyanü sudini dəhrin fəna fəhm eyləyən arif,
Həyatın syd sövdasilə sərf etsə, ziyan eylər.

Yamanlıq, yaxşılıq keyfiyyətin məlum edən aqil,
Yamanlıq edənə yaxşılıq etməzsə, yaman eylər.

Fələk gyya dəgil əhli-fərasət kim, fəna əhli
Cəfasından onun peyvəstə fəryadü fəğan eylər.

Mən ondan istərəm təzimü təkrimü təvanalığ,
Məni gün-gündən ol zarü zəifü natəvan eylər.

Tənimdə zəfdən bir üstüxan qalmış durur, gərdun
Müdam ol üstüxani qəm xədənginə nişan eylər.

Nəçün kim xakidani-aləmi-süflidə adətdir,
Kəmandar ox atan saət nişanın üstüxan eylər.

İrişməz kimsədən əhvalimə feyzi-nəzər, bəs kim
Məni zəfi-bədən daim nəzərlərdən nihan eylər.

Könül viranəsin məmur qılmaq qəsdinə çeşmim,
Üzarim üstünə cədvəl çəkib, sular rəvan eylər.

Bieyni eylə kim, cədvəl çəkib sular qılıb cari,
Əmiri-kamiran viranə yerlər abadan eylər.

Məhi-ovçi-səxa Əlvənd bəg, kol mədələt pişə
Ki, ədli hər zaman ruhi-rəsuli şadman eylər.

Zəhi saleh ki, daim iqtidayi-əmri-mərufun
İtaət əhlini asibi-duzəxdən zəman eylər.

Ona qılsın itaət buyruğıylən eyləsin taət.
Qiyamət vəqti hər kim meyli-gülzari-cinan eylər.

Verir Quran yerinə sihhəti-taət əgər zahid,
Namaz içrə duayi-dövləti virdi-zəban eylər.

Əgər təlim versə surəti-divarə əhli-dil,
Qılıb kamil qamu mənidən onu nüktədan eylər.

Əya pakizə əxlaqü fələkqədrü mələksiyrət
Ki, hər nakamə yetsə, iltifatın kamiran eylər.

Bahar əyyaminə gər feyzi-əxlaqın əsər salsa,
Havasini qılır canbəxşü əbrin dürfəşan eylər.

Xəzan fəslini gər təbi-lətifin tərbiyət qılsa,
Tökər altun vərəqlər adını bərgi-xəzan eylər.

Kəmali-himmətin çün mülk təmirinədir sai,
Qamu səhraləri, əlbəttə, bağü busitan eylər.

Bu gündən sonra qalmaz hiç viran mülk, heyranəm
Ki, ciğd abad yerdən qaçsa xanda aşiyan eylər.

Bu gündən sonra səhralər olur mərdümnişin, yarəb,
Əgər vəhşi gəlib ram olmasa, qanda məkan eylər?

Verir təmir mülki-bayirə barani-ehsanin,
Nəçük kim, abi-Xizr əmvati həyyi-cavidan eylər.

Sənə taət yetər ancaq bu kim, daim həvadisdən
Xəlayiq hifzini məhruseyi-əmnü əman eylər.

Xudavənda, sənə mənsubdur əhkami-şəriyyə
Nəçük gərdun mənə dövründə cövri-bigəran eylər.

Nə heyf etdim ona kim, dönə-dönə heyf alır məndən,
Nəsin öldürmüşəm kim, ləhzə-ləhzə qəsdi-can eylər?

Günahsız bağrımı qan eylədi, caizmidir beylə
Rizayi-həqq üçün bir sor ki, nahəqq nişə qan eylər.

Füzulidən götürmə sayeyi-əltafü ehsanın,
Kəməli-ədlini zikr ilə məşhuri-cahan eylər.

Ümidim var kim, ta asimandır dövrlən dair,
Sənin rəyincə olsun dövrlər kim, asiman eylər.