Məktəblərdə şagirdləri qida zəhərlənmələrindən necə qoruyaq? – Ekspert vacib məqamları sadaladı

Aprelin 6-da Bakı şəhəri 20 nömrəli məktəb-liseydə ikisi 8-ci, dördü isə 4-cü sinif şagirdi olmaqla 6 uşaq zəhərlənib. Şagirdlərin toyuq əti yedikdən sonra özlərini pis hiss etdikləri və dərhal xəstəxanaya çatdırıldıqları bildirilib.
Bu hadisə uzun müddətdir ekspertlərin həyəcan təbili çaldığı təhsil müəssisələrində qida təminatı və bufetlərin yoxlanılması ilə bağlı mövzunu yenidən aktuallaşdırıb. Təəssüf ki, acınacaqlı vəziyyət sadəcə orta məktəblərdə deyir, ümumilikdə ölkə üzrə bütün təhsil müəssisələrini əhatə edir.

Bəs tədris ocaqlarında təhsilalanların sağlamlığına laqeyd yanaşmanın səbəbi nədir? Bunun qarşısının alınması üçün hansı işlər görülməlidir?

Təhsil müəssisələrində bufet və yeməkxanalardakı vəziyyəti Globalinfo.az-a dəyərləndirən qida texnoloqu Ağa Salamov bildirib ki, bu məsələdə ən kiçik xəta belə zəhərlənməyə səbəb ola bilər:

“Qidalar əgər məktəb daxilində hazırlanırsa, ət, balıq, yumurta, mayonez kimi məhsulların qəbulunda boşluqlar olmamalıdır. Ətin keyfiyyəti, mikrobioloji çirklənməyə məruz qalıb-qalmamasına diqqət edilməlidir. Əgər ət məhsulunun rəngində və qoxusunda bir dəyişiklik varsa, yaxud şirə salıbsa, o məhsuldan istifadə mümkün deyil. Bütün təhsil müəssisələrində, uşaq evlərində, bağçalarda xammalın qəbulu, saxlanılması, bişirilməsi və təqdimatı düzgün şərtlər altında həyata keçirilməlidir. Qida zəncirində ən kiçik qırılma zəhərlənmə ilə nəticələnək. Bu qırılma halları isə çox zaman çarpaz çirklənmə nəticəsində baş verir. Yəni qidadan, çirkli əllərdən, doğrama taxtalarından, hətta bıçaqdan qidaya çarpaz çirklənmə nəticəsində keçən patagen bakteriyaların ötürülməsi buna səbəb olur”.

A.Salamov 20 nömrəli məktəbdə baş verən zəhərlənmə hadisəsinə aydınlıq gətirərək, toyuğun riskli qida olduğunu bildirib:

“Ət və ət məhsullarının saxlanılma şəraitinə diqqət edilməsi xüsusilə vacibdir. Toyuq zəhərlənmələri də bu baxımdan ən çox rast gəldiyimiz məqamlardan biridir. Toyuğun salmonella bakteriyası var və orada stafilokoklar da mövcuddur . Hansı ki, istiyə davamlı introtoksin daşıyan bakteriyadır. Mikrobioloji çirklənməyə məruz qalmış toyuq bişən zaman həmin bakteriyalar çoxalır və nəticədə qida zəhərlənməsi baş verir. Məktəbdəki qida zəhərlənməsi də toyuq nagetsdən olub. Bu nagetslərin hazırlanmasında da yumurtadan istifadə olunur. Toyuq da, yumurta da riskli qidalardır. Ona görə də bu məhsulların necə saxlanılması ayrıca nəzarət tələb edir.

Təəssüf ki, təhsil ocaqlarımızda səriştəsiz aşpazlar fəaliyyət göstərirlər. Onların diplomlarının vəziyyəti, peşə təhsili alıb-almamaları maraqlıdır. Ümumiyyətlə təhsil müəssisələrində çalışan aşpazlar AQTA-nın nəzarətində işə qəbul edilməlidirlər. Onlar uşaqlarla çalışırlar, nəzərə alaq ki, hər təhsil ocağında yüzlərlə şagird var. Buna görə də kütləvi zəhərlənmə risklərinin qarşısını almaq üçün işçilərin peşəkarlığına diqqət edilməlidir”.

Ekspert məktəblərə qida məhsullarının verilməsində diqqət edilməli məqamları sadalayıb:

“Əgər müəssisə hansısa keytrinq şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində hazır qida məhsulları əldə edirsə, o keytrinq mütləq yoxlanılmalıdır. Həmin şirkət hansı şərtlər altında isti məhsulları məktəbə daşıyır? Həmçinin hansı məhsulları qəbul etməsi, ətlərin keyfiyyəti yoxlanılmalıdır. Eyni zamanda bişmiş ət məhsulunu lazımı dərəcədə məktəbə çatdıra bilirmi? Daşınma üçün maşınların vəziyyəti necədir? Bişmiş məhsullar otaq temperaturunda qala bilməz. Təqdimata kimi 85 dərəcə istilikdə saxlanılmalıdır. Həmçinin uşaqlara verilən mayonezli, toyuqlu, ətli və s. növ salatların daşınması soyuducusu olan maşınlarda həyata keçirilirmi? Qidaların daşınma prosesi də qırılmaya səbəb ola bilər. Bununla yanaşı qidalar müəssisəyə təhvil verildikdənm sonra uşaqlara təqdim edilənə kimi nə qədər və necə gözlədilməsinə də diqqət edilməlidir. Bütün bunlara riayət olunmayacağı təqdirdə, biz hələ zəhərlənmələrdən çox danışacağıq”.

20 nömrəli məktəb-liseydə iaşə xidmətini “Tais ikf” MMC təşkil edir. Məsələ ilə bağlı şirkətlə əlaqə saxlayıb mövqelərini öyrənməyə çalışsaq da, şirkət sorğularımızı cavabsız qoydu.

Həmçinin məktəblərdə bufet və yeməkxanalarda vəziyyət, istifadə edilən qida məhsullarının yoxlanılması və nə zaman monitorinqlərin aparılması ilə bağlı Azərbaycan Dövlət Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə sorğu ünvandıq. Agentlikdən bildirilid ki, yaxın vaxtlarda sorğunu cavablandıracaqlar.

Qeyd edək ki, zəhərlənən şagirdlərin vəziyyəti normaldır, evə buraxılıblar.