Əhməd Cavad - Kür

(İxtisarla)
“Mərcan suyu” qaynağın,
Ellər sənin oylağın,
Nə gözəldir yaylağın,
Gəlin kimi baxan Kür!
Dünyanın ilk çağından,
Ərdəhanın dağından,
Əski bürcün sağından 
Çıxıb keçən, axan Kür!
“Alagöz”dən bu yana,
“Ağbaba”dan o yana,
Hey dayana-dayana 
Gəzintiyə çıxan Kür!
Gürcücə “Matkovari”,
Türklərin qədim yan,
Gəzib bir çox diyan,
Aşiqləri yaxan Kür!
Dinləyib hay-huyunu,
Çox içmişəm suyunu,
Beş vilayət boyunu 
Əndamına taxan Kür!
“Araqva”nı al yoldaş,
“Alazan”la qucaqlaş,
“Arazı” götür birbaş 
Get Xəzərdə yıxan, Kür!
Get sallana-sallana,
Suyunda çimsin sona.
Girmə Tiflisdə qana,
Nə bir ləkə, nə qan Kür!
Məğrur olma çox ele,
Ellərə bir şey söylə.
Ceyran çölündən belə, 
Qıvrılaraq çıxan Kür!
Gürcü, ləzgi, moğoldan, 
Güc yığıb sağdan, soldan, 
Sonra çıxınca yoldan 
Şimşək olub çaxan Kür!
Çatıb bəzən qaşını, 
Bulayırsan başım,
Yığıb çölün daşını 
Ölüm, barıt qoxan Kür!
“Qaraoğlan” düzündə 
Şimşək çaxar gözündə,
Nə duyulmaz sözündə,
Hey canından doyan Kür!
Hərdən çıxıb Muğana, 
Başlayırsan talana. 
Doydurdun bizi cana; 
Ölməzdi hər yıxan Kür!
Gəl başını bulama,
Get yolunla dolama, 
Pambıqları bulama,
Çox kirlidir çuxan, Kür!
Öt çəkinə, çəkinə,
Dəymə bostan ləkinə, 
Girmə belə əkinə,
Əldə qalar yaxan, Kür!
Kür!
Bir az dur!
Bu doğrudur!

Bir səs duydum dərindən 
Çıxdım Qaf yoxuşunu; 
Zalımların əlindən 
Qapdım dövlət quşunu.
Qumram yeni həyat, 
Mən hara, durmaq hara? 
Quşlardan aldım qanad- 
Dırmandım buludlara.
Qorxunu mən qaldırdım 
Dövranın gərdişindən.
Çox qurbanlar saldırdım 
Aslanların dişindən.
“Məndədir qüwət” deyə 
Mən söylədim ucadan;
Mən bağırdım fələyə:
“Buyur, bu top, bu meydan”.
Kür,
Bu gün dünya qovuşmuş haq bağıran səsimden, 
Cahanın məzlumları feyz alır nəfesimden. 
Möcüzələr yaradır alnımdakı qan-tərim, 
Dünyanın hər yerində söylənməkdə hünərim. 
Mən tərənnüm etdiyim əmək qəsidəsindən, 
İdrakımla vurduğum çəkicimin səsindən 
Çatlayır divarlan qaranlıq zindanların,
Mənədir hər ümidi əzilmiş insanların.
Mən oldum ilkin quran dünyada düzgün əsas; 
Mən yıxdım, mən devirdim, mən aldım gücdən qisas.
Mən artıq tək Kür deyil,
Dənizləri boğaram.
Məğrur olma çox, əyil;
Qudurdunmu, qovaram.
Qul olarsan istəsəm,
Dırmaşarsan dağlara;
Gəzməzsən belə sərsəm,
Can verərsən bağlara.
Tutaraq cilovundan 
Azdıra da bilərəm.
Bu gün qətlinə fərman- 
Yazdıra da bilərəm.
Əlimdədir cilovun,
Sıxaram çıxar suyun;
Sönər odun, alovun,
Qısalar uzun boyun.
Hər şeyini soyaraq 
Püflərəm çırağını.
Məngənəyə qoyaraq 
Çıxararam yağını.
Güvənmə çox qoluna,
Düş doğruca yoluna.
Sərsəm gəzmək yaramaz 
Peyin daşı, tarla qaz.
Çevir dəyirmanımı,
Çalıb döy xırmanımı 
Qırxaraq qoyunumu,
Əyir, dara yunumu.
Dolaşıb dağı, daşı,
Qatırım ol, yük daşı.
Əyil Kürüm, əyil keç!
Meydan sənin deyil, keç!
18 aprel, 1930.