Yunus Əmrə - Risalətun-nushiyyə - Fi tərifil əql

Əql padişahun qədimlığı pərtovindəndür. Əql dəxi üç dürlüdür: biri əqli məaşdur; dünya tərtiblərin bildürür. Bİri de eqlı-məaddur; axiret əhvalın bildürür. Birisi də əqli-küllidür; Allahü-təala mə’rifətin bildİrür. İman padişahun hidayəti nunındandur, iman da üç dürlüdür; biri elmül-yəqindür və biri eynül-yəqindür və biri həqqül-yəqindür. Əmma ol iman kim elmül-yəqindür - əqidə yerlüdür və ol iman ki eynül-yəqindür - könüldə yerlüdür və ol iman həqqül-yəqindür - canda yerlüdür. Can ilə olan iman can ile bilə gedər. Uçmaq - padişahun fəzli pərtovindəndür. Tamu - padişahun ədli pertovindəndür. Topraq - padişahun nun pertovindəndür. Su - padişahun həyatı pərtovindəndür. Yel - ol padişahun heybəti pərtovindəndür. Od - padişahun xişmi per- tovindendür. Toprağ ilə su uçmaqda yerlüdür. Od ilə yel tamuda yerlüdür. Od ilə və yel ilə gələn toquz kişidür ki, bunlar binbaşlandur, biner ərləri vardur, kimə gəlsələr kəndü məqaminə ilətməg yarağində olurlar, Toprağ ilə suyla gələn - on üç kişidür; bunlar dəxi binbaşlandur; binər ərləri vardur. Kimə gəlsələr, uçmağa dartarlar. Can ilə gələn dəxi dört kişidür; bunlar can ile gəldi, can ile gedər. Bunlarun dəxi biner ərləri vardur. Bunlarun ilə olanlar didara müstəğrəq olası- lardur. Toprağ ilə, suylə gələn uçmaqda olasılardur. Od ilə, yel ile gələn tamuda qalasılardur. Can ilə bilə gələn — həzrətdə müstəğrəqdür. İmdi bilgil ki, qanğı bölükdənsİn, qanğıstnun sözin dutarsan, anun bö- lügindənsin; vallahu ələm.