Təyyarədə koronavirusa tutulmaq mümkündürmü?

Alman alimləri, təyyarədə uçarkən COVID-19-a yoluxma riskinin şişirdilə biləcəyini söyləyirlər. Lakin bütün mütəxəssislər onlarla eyni fikirdə deyil.

Koronavirus pandemiyası zamanı təyyarə ilə uçmaq o qədər də təhlükəli olmaya bilər, deyə Frankfurtdakı İohann Volfqanq Göte Universitetindən olan alman alimləri bildiriblər. Ens.az bildirir ki, JAMA Network Open jurnalındakı bir məqalədə, infeksiyanın ötürüldüyü uçuşlardan birini təsvir olunub - və ötürülmə miqyası əvvəlcədən düşünülən qədər təhlükəli olmayıb. Bununla belə, bir çox mütəxəssis riskləri azaldılmasına şübhə ilə yanaşır və göyərtədə qoruyucu tədbirləri unutmamağı tövsiyə edir.

Pandemiya zamanı təyyarədə uçmaq riskli iş sayılır - bir neçə saat ərzində aralarında xəstələrin də  ola biləcəyi insanlar təhlükəli şəkildə bir-birinə yaxındır və kondisioner sistemi virus hissəciklərin ola biləcəyi havanı bütün salon boyunca daşıyır. Ancaq, praktikada təhlükə açıq ifadə oluna bilməz, işin müəllifləri hesab edirlər.

9 Mart 2020-ci ildə göyərtəsində 102 sərnişin olan təyyarə Təl-Əvivdən Frankfurta uçdu. Onlardan 24-ü eyni turizm qrupundan idi. Uçuşdan bir həftə əvvəl, daha sonra koronavirus infeksiyası diaqnozu qoyulmuş  otel meneceri ilə ünsiyyətdə olmuşdular. Uçuş məqamında qrup üzvlərindən heç birinə diaqnoz qoyulmayıb, onlardan heç biri təyyarədə maska taxmayıblar. Uçuş müddəti 4 saat 40 dəqiqə olub.

Təyyarə Frankfurta çatanda tədqiqatçılar qrup üzvlərinin boğalarından koronavirusa qarşı analiz götürdülər. 4-5 həftədən sonra qalan sərnişinlərlə də əlaqə qurdular və uçuş barədə, SARS-COV-2-yə yoluxanlarla təmasda olub-olmadıqları və simptomlarının olub-olmadığını soruşdular. Kimdəki var idi və qrup üzvlərindən iki cərgə aralıda oturanlar üçün tədqiqatçılar koronavirusa qarşı anticisim testi təklif etdilər.

Qrupun 24 üzvündən yeddisində  SARS-COV-2 tezti pozitiv çıxdı 

Onlardan dördündə uçuş zamanı infeksiya əlamətləri olubmuş, ikisində daha sonra əmələ gəlib və birində xəstəlik simptomsuz keçib. Koronavirusa anticisim üçün qan analizi verən 13 sərnişin arasında yalnız ikisi yoluxmuşdu. Hər ikisi təyyarənin arxa hissəsində,  yoluxmuş qrup üzvlərinə yaxın yerdə oturmuşdular.

İndiyə qədər təyyarədə məlum olan bir neçə insanın yoluxması halı yalnız bircə dəfə 2 mart tarixində Böyük Britaniyadan Vyetnama uçan reysdə qeydə alınıb. Orada xəstə sərnişin digər 14 sərnişini və bir heyət üzvünü yoluxdurmuşdu.

Tədqiqatçıların fikrincə, ehtimal ki, məsələ hava filtrasiyasındadır. Təyyarədəki hava hər 2-3 dəqiqədən bir təzələnir və filtrlər içində olan hissəciklərin 99% -dən çoxunu saxlayır.

"Bu tədqiqatın bir neçə məhdudiyyəti var idi" deyə müəlliflər qeyd edirlər. - Təyyarənin heyəti haqqında məlumat almadıq və bütün sərnişinlərlə əlaqə qura bilmədik, onlardan anticisim testlərinin nəticələrini də almadıq. Bəlkə də daha çox infeksiya hadisəsi var idi, amma aşkarlanmamış qaldılar. "

Massaçusetts Texnologiya İnstitutundan statistika professoru Arnold Barnett deyir ki, təyyarənin içərisinə yoluxma riski çox azdır, xüsusən də təhlükəsizlik tədbirlərinə əməl etsəniz. O, maska taxarkən bir cərgədə üç oturacağı olan təyyarədə infeksiya riskinin 4300-dən 1-i olduğunu hesabladı. Orta yer boşdursa, 1: 7700-ə enir.

"Pandemiya zamanı bir çox şey daha təhlükəli hala gəldi və uçmaq da istisna deyil" deyir p. “Ancaq yoluxmaq üçün üç faktor lazımdır. Göyərtədə yoluxucu COVID-19 xəstəsi olmalıdır. Maska taxıbsa, ötürülməsinə maneə törətməlidir. Və xəstə virusu ötürmək üçün sizə kifayət yaxın olmalıdır. "

Risk keçiddə oturan insanlarda pəncərə qabağında oturanlardan bir qədər yüksəkdir. Əsas təhlükə eyni sırada oturanlardan və az da olsa öndə və ya arxada oturanlardan gəlir. Ancaq fərq, böyük deyil, Barnett qeyd edir.

Əlavə bir qoruma tədbiri üzü əhatə edən xüsusi  şəffaf qalxan ola bilər. Beləliklə, virus hissəciklərin dəri və selikli qişaya düşməsi daha çətin olacaq. Bəzi hava yolları şirkətləri  bu tədbiri sərnişinlər üçün məcburi hala gətirir.

Bununla belə, bu cür nikbin qiymətləndirmələr tədqiqat metodologiyasının problemləri ilə deyil, çox aşağı risklə əlaqələndirilə bilər.

Uçuş zamanı virusun ötürülməsini izləmək üçün bir neçə ölkənin səhiyyə idarələrinin birgə işini əlaqələndirmək və infeksiyanın təyyarədə baş verdiyini təsdiqləmək lazımdır.

Bundan əlavə, uçuşların sayı və təyyarəyə buraxılan insanların sayı indi pandemiyaya nisbətən xeyli azdır. Yoluxucu xəstəlik mütəxəssisi Lin Çen deyir ki, təyyarələrdə insan sayı artdıqca yoluxma riski də artacaq. COVID-19-un  təyyarələrin göyərtəsində ötürülməsi ilə bağlı vəziyyətin yaxın aylarda necə inkişaf edəcəyini təxmin etmək çətindir.

Bundan əlavə, təyyarədəki infeksiyalar nəzərə alınmadan belə, təyyarələr yoluxmuş insanları bir ölkədən digərinə daşıyaraq infeksiyanın yayılmasına kömək edir.

Mütəxəssislər uçuş zamanı sərnişinlərin bütün təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etmələrini - göyərtəyə maskalar taxmağı, əllərini yumağı və sosial məsafəni qorumalı olduqlarını vurğulayırlar.

Mənbə: .gazeta.ru