Əliqulu Qəmküsar - Məhkəmeyi-ürfiyyə

Dünən bizİ qara və günahkar stulunun üstündə əyləşdirib mühakimə
edirdilər ki, sız niyə bu namuslu, ədəbi, ismətii, əxlaqlı millətinizin
exlaqını pozğunlaşdınrsıntz? Və yene siz hər bir pis və insana
yaraşmayan hərəkətləri Öz müqəddəs din qardaşlannıza isnad verirsiniz?..
Həqiqetde biz günahkar və üzüqara olduğumuza görə deməyə
sözümüz və verməye cavabtmız yox idi. Çünki təmiz, pakizə, gül
kimi bir milletə götürüb bir para yaraşmayan və nalayiq iftiralar və
böhtanlar yazanın cəzasi nəinki qara stulda eyləşib müqəssir olmaq,
bəikə, dörd saldatm qabağında (kateıjni rabot) getməkdir,
Bizı gürıahkar edənlərin birinci tutacağı bu idİ ki, biz guya oğrunun
yadına daş salınq, yəni Tiflisə gələn gəncəli, qarabağlı, İrəvanh,
bakılı, şəkiü, şirvanh mömin qardaşlara ki ömrlərində bilməyiblor
və bilmezler ki, uşaqbazlıq nədir. Biz öyrədirik ki, gəlib gecələr
kəssiniər Voronsov nişangahının qabağını, keçən uşağa çiyin vursunlar
və ötən uşağa qaş-göz elesinlər və guya biz Təbrİzdən, Urmidən,
Marağadan, Səlmasdan gəlib otuz-qırx illər ilə Qafqazda qalan İranh
qardaşlara düsturül-əməl veririk ki, məhorrəmdə gözəl oğlanlann
əynine gözel faxər libaslar geyindirib kəcavelaro mindirib Əli Əkbər
və Qasım ve ərus şəbİhi qayırsınlar ki, hər bir mömin qardaş gözü
onlara sataşanda ağzmın suyu şor-şor axsın və çaşıb məəttəl qalsın
ki, gorəsən, məhərrəmdir, ya bayram?!

Biz doğrudan da günahkanq. Çünki biz “Molla Nəsrəddin” jurnalım
çıxartmasaq və xaiqa sataşmasaq və abırlı müsəlmanlan bıabır
eləməsək, hamısı exlaq sahibi olub ləlinin və Seyid Əzim Şirvaninin
külliyyatlannı (hansılan kİ, başdan-başa ədəbli sözlərdirlər) ezbərləyib
hər məclisdə, meyxanada, özləri oxuduqlanndan əlavə, evlərindəki
on dörd, on beş yaşlarındakı uşaqlanna da ozbərlətməzlər.
Biz hər halətdə günahkanq və gərekdir bızim müqəssir olmağımıza
cəmi mömin qardaşlar sevinsinlər və çatışsınlar ki, biz həmişə
təhti-məsuliyyəte düşək, çünki biz nİyə hər yetəne yetib, yetməyənə
bir daş atınq? Bize nə dəxli var ki, Osmaıüı vüzərasınm arasında
bu axır günlərdə genə bir təzə nifaq və ədavət törəyib biri şəriət
partiyası ve birisi firəngi masuni partiyası olublar? Biz gerək heç vaxt
bu cür əsilsiz sözləre və yalan yazılara inanmayaq və ehyana inansaq
da həml bər səhhət edək və deyək ki, xeyr, islamın nicatı və səadəti
həmişə ikitırəlikdə və nifaqdadır və ona görə peyğembərimiz (mənim
ümmətimin arasında olan ixtilaf Həsənədİr) buyumbdur və evvəl
gərek bu millət biri-birilə bərk çəkişe, sonra borkişə. İndi hələ çekişmək
dövresidir. İnşallah, bir neçə yüz illər də biri-bırlərilo çəkişərlər,
sonra lap möhkəm bərkişəriər. Daha o vədə bunlara heç kosin
zoru çatmaz. Çünki həzrat buyurur:

Bodim gələr eştdim ittİfaq söhbətini,
Xoşum galor danışanda nifaq söhbolini,
Bizim bu milləti xoşbəxt, xoşseadet eder,
Əger nifaq içimizdə bu halotilə gedər.
Nİfaq cdib bütün islamrn ölkasin abad,
Hemişe qelbimi cylərnifaq söhbeti-şad.

• “Molla Nəsrəddin", 21 mart 1914, N 10