İkiqat zərbə: Çin və Fed investorları necə qorxutdu

Artıq bir neçə gündür ki, dünyanın bir sıra fond birjaları mənfi göstərici ilə bağlanır və neftin qiyməti bir barrel üçün 30 dollardan da aşağı düşüb. Martın 16-da Fed-in ( ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi) faiz dərəcələrini demək olar ki, sıfıra endirmək barədə gözlənilməz qərarı investorları qlobal tənəzzülün başlandığına inandırıb, Çindən gələn məlumatlar isə bu qorxuları daha da artırıb.

Ens.az bildirir ki, məhz bu həftənin bazar ertəsi, dünyanın ticarət meydanlarında çöküşün növbəti günü idi. Ticarət nəticələrinə görə, Çinin CSI indeksi 4.3%, Yapon Nikkei 2.5%, Avstraliya ASX 9.7% faiz çöküb. Avropa fond bazarları həftəyə daha düşüşlə bağlayıblar. Belə ki, FTSE 100 mənfi 4.13% ilə bağlanıb, Alman DAX 5.26% itirib, İtalyan FTSE MIB isə 6.12% geriləyib. Bazar ertəsi Rusiya Mosbirzhi indeksi 2.14%, RTS indeksi 2.50% azalma ilə bağlanıb. Bazar ertəsi ABŞ-da ticarəti son altı ticarət günündə üçüncü dəfə dayandırıldı- S&P 500 indeksi ticarətin ilk dəqiqələrində 8% düşdü.

Yeni qlobal silkələnmənin səbəbi nədir?

Məsələ bundadır ki, bu dəfə bazarlara birdən-birə iki amil təsir göstərib: Çindən gələn son dərəcə mənfi makroiqtisadi statistika və ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin baza faiz dərəcəsini demək olar ki, sıfıra - 0-0.25% -ə endirmək qərarı. İnvestorları bu qədər qorxudan nədir bazarlar daha da düşüş yaşayacaqmı?

Çin: qalxmaq üçün yıxılmaq

ÇXR Dövlət Statistika Xidməti tərəfindən fevral ayı - ölkədə koronavirus epidemiyasının zirvədə olduğu ay üçün yayımlanan makroiqtisadi məlumatlar son 30 ildə ən aşağı göstəriciləri qeydə alıb. Əsas kapitala qoyulan investisiyalar illik müqayisədə 24,5%, pərakəndə satış 20,5% azalıb, işsizlik bir il əvvəlki 5.2% -dən 6.2% -ə qalxıb. Ens.az bildirir ki, Çindən gələn makroiqtisadi statistika analitiklərin gözləntilərindən xeyli aşağı olub.

"Bu dəhşətli məlumatlardır", Macquarie Group Ltd-nin statistika üzrə baş iqtisadçısı Leri Hu şərh edərkən deyib. Çindən gələn statistika aydın şəkildə göstərdi ki, virusla mübarizə edilə bilər, lakin iqtisadi böyümənin kəskin bir yavaşlaması bahasına. "İndi Avropa Birliyi və ABŞ eyni vəziyyətdədir və investorlar bunu başa düşürlər", - BCS Global Markets-in baş strateqi Vyaçeslav Smolyaninov deyir.

Lakin Çin iqtisadiyyatında daha dərin bir eniş olmayacaq və artıq bu aydan bərpa prosesi başlayacaq, Loko-Invest analitik şöbəsinin direktoru Kirill Tremasov bildirib: “Mart ayında iqtisadi fəaliyyət bərpa olunmağa başladı, lakin əvvəlki yola qayıtmaq çox uzun çəkə bilər.

Morqan Stenlinin fikrincə, virus səbəbiylə ölkənin böyük şəhərlərini tərk etməli olan çinlilərin 75% -i artıq geri qayıdıb. Ölkənin iqtisadi fəaliyyəti yavaş-yavaş bərpa olunur. Çin Milli Statistika Bürosunun spikeri Mao Şenyunun sözlərinə görə, birinci rübdə ölkənin ÜDM-nin 40% -i mart ayına düşür, buna görə də bu ay fəaliyyət göstəricilərinin yanvar və fevral aylarına nisbətən daha yaxşı olacağını gözləyir. "İkinci rübdə, birinci rüblə müqayisədə əhəmiyyətli bir geriləmə olacaq" deyib Mao.

Mart ayında Çin öz iqtisadiyyatı bərpa etməyə başlamalıdır, Amerika Bankı Merrill Lynch-in Rusiya ofisinin baş iqtisadçısı Vladimir Osakovski deyib “İlk rübün Çin iqtisadiyyatı üçün pis olacağını, ikinci hissədə isə bərpa olacağını gözləyirik. Avropa üçün epidemiyanın zirvəsi mart-aprel aylarında baş verəcək və müvafiq olaraq bu həm birinci rübün, həm də qismən ikinci hissənin nəticələrinə təsir edəcək "deyə iqtisadçı bildirir. Smolyaninov izah edir ki, yüksək ehtimalla, hazırda həm AB, həm də Amerika tənəzzülə uğrayır və investorlar bu tənəzzülün mümkünlüyünü qiymətlərə gətirməyə çalışırlar.

Fed sursatlarını bitirib

Fed-in dərəcəni 1 pp səviyyəsinə - 0-0.25% -ə qədər endirmək qərarı investorları qorxudan amilə çevrildi. Bu 2008-ci ildən bu yana edilən ilk qərardır və qeyd edək ki, mart ayı ərzində ikinci ( birinci martın 3-də olmuşdu) dəfədir. Satış və yaxınlaşan tənəzzülün öhdəsindən gəlməyə çalışan Fed, aktivlərinin geri alınması proqramının (kəmiyyət asanlaşdırma proqramı) genişləndiyini də açıqlayıb.

Lakin, bazarlar üçün Fed-in qərarı şok effekti yaratdı. "Fed bazarı vahiməyə saldı və qorxutdu. Bütün ənənəvi və qeyri-ənənəvi alətlərindən istifadə etdi. Əsas nəticə budur ki, həqiqətən də bütün döyüş sursatlarını xərclədilər "deyə JonesTrading şirkətinin baş bazar strateqi Maykl O'Rurk bildirib. Tənzimləyicinin bu qədər kəskin davranışı, görünməmiş bir təhlükə səviyyəsindən xəbər verir. "Fed-in bu addımı panika və vəziyyətin həddindən artıq ciddiliyinin göstəricisidir. Vəziyyət ilk baxışdan göründüyündən daha pisdir ”deyə Smolyaninov təsdiqləyir.

Onun sözlərinə görə, son 25 il ərzində Fed-in maliyyə qoyuluşunda kəskin azaltma etməsindən sonra həmişə ABŞ iqtisadiyyatında tənəzzül prosesi gedib.

Bu durum davam edəcəkmi?

İnvestorlar yaxın gələcəkdə nəfəs almağa və sakitləşməyə müvəffəq olmayacaqlar. Raiffeisenbank analitiklərinin fikrincə, texniki baxımdan bazarlar hələ də düşüş yaşaya bilər. Analitiklər araşdırmasında 2007-ci ildəki böhran dövründə S&P indeksinin 18 ay ərzində 48% dəyərsizləşdiyini və 2000-ci illərdə 24 ayda 45% -ə düşdüyünü göstərir.

“Güclü maliyyə güzəştləri (məsələn, fərdi gəlir vergisinin müvəqqəti ləğvi), habelə Fed-in balansındakı top şirkətlərin səhmlərinin yenidən satın alınması bazarlarda vəziyyəti sabitləşdirə bilər.

Mənbə: www.forbes.ru