MOSKVİÇ

"Moskviç" - hal-hazırda mövcud olmayan Moskva avtomobiltikinti zavodudur. "KİM" və "Moskviç" avtomobil markaları istehsal edirdi. 1930-cu ildə təsis edilib, 2002-ci ildə dayandırıldı və 2010-cu ilin sentyabr ayında ləğv edildi.

MÜƏSSiSƏNİN TARiXi

1929-cu ildə SSRİ-də avtomobillərin kütləvi istehsalını qurmaq üçün SSRİ Xalq Təsərrüfatı Ali Şurasının ABŞ-a göndərdiyi komissiya, Ford Motor Company ilə SSRİ-də Ford markalı minik və yük avtomobillərinin istehsalını təşkil etmək və qurmaq üçün müqavilə bağladı. Nijni Novqorodda istehsalın genişləndirilməsi planlaşdırıldı. 1929-cu ildən 1932-ci ilə qədər əsas avtomobil zavodu (gələcək QAZ) inşa edilərkən, Moskvada avtomobilin montaj sahəsində Amerika komponentlərindən A və AA Ford model avtomobillərinin istehsalını təşkil etmək qərara alındı. Zavod 1929-1930-cu illərdə Moskva dairəvi dəmir yolu və Ostapovskiy magistralının (müasir Volqoqrad prospekti) kəsişməsində Fordun iştirakı ilə tikilmişdir. Zavod 1930-cu ilin noyabr ayında Fordun minik və yük avtomobillərini yığmağa başladı. 1930-cu ilin dekabr ayında Ümumittifaq Avto-Traktor Birliyinin qərarı ilə zavod "Kommunist Beynəlxalq Gənclər Təşkilatı (KİM) adına Dövlət Avtomobil Yığımı Zavodu" adlandırıldı.

1933-cü ilə qədər zavod Ford A və Ford AA avtomobillərini istehsal etdi. 1933-cü ildə zavod QAZ-ın filialı oldu və QAZ-A və QAZ-AA avtomobillərinin yığılmasına keçdi.

1939-cu ildə zavod avtomobil sənayesinin müstəqil tərkib hissəsi oldu və "KİM adına Moskva avtomobil zavodu" adlandırıldı. Həmin vaxt KİM zavodunun öz gücü hesabına azlitrajlı KİM-10 hazırlanmışdır. 1940-cı ildə zavod bu modeli istehsal etməyə başladı. Paralel olaraq, KİM-10-51 faytonu və KİM-10-52 modifikasiyaları - dörd qapılı sedan hazırlanmışdır. II Dünya Müharibəsinin başlanması ilə zavod hərbi məhsulların istehsalına yönəldi.

MÜHARİBƏDƏN SONRAKI İLK İLLƏR

1945-ci ilin may ayında SSRİ Xalq Komissarları Şurasının qərarı ilə azlitrajlı "Moskviç" avtomobillərinin istehsalı üçün avtomobil zavodunun tikintisinə başlandı. Zavod "Azlitrajlı avtomobillər zavodu" (ZMA), daha sonra isə "Moskva azlitrajlı avtomobil zavodu" (MZMA) adlandırıldı.

1947-ci ildə "Moskviç-400" avtomobillərinin seriyalı istehsalı başlandı. Bu model Almaniyanın 1938-ci il nüsxəsi olan "Opel Kadett" modeli əsasında hazırlanmışdır və qismən hərbi avadanlıq üzərində istehsal edilmişdir.

1948-ci ildə yarı taxta furqonun, 1949-cu ildə isə "Moskviç-400" bazasında kabriolet istehsalına başlandı.

1954-cü ildə müasirləşmiş "Moskviç-401" markalı avtomobil işıq üzü gördü.

1950 – 1960-cı illər

Zavod tarixində ən uğurlu illər 1950-ci və 1960-cı illərin ikinci yarısı oldu. Bu dövrdə zavodun model çeşidi bir neçə ildə yeniləndi, "Moskviçlər" ixrac bazarlarını və beynəlxalq yarış yollarını aktiv şəkildə mənimsədi. Məhz 1957-ci ildən 1967-ci ilə qədər tanınmış avtoidman jurnalisti və tarixçisi Lev Şuqurov MZMA-da işləmişdir.

1956-cı ildə yeni "Moskviç-402" -nin buraxılışı başlandı, 1958-ci ilin iyulunda isə onun modernləşdirilməsi aparıldı, beləliklə o üstklapanlı mühərrik qazandı. Yeni versiya "Moskviç-407" indeksini aldı. 1958-ci ildə bu maşınlarda zavod komandası beynəlxalq idman yollarında çıxış etdi. Baza sedanları ilə yanaşı, "universal" (ölkədə ilk dəfə), "furqon" və həmçinin tam ötürücülü "Moskvich-410" versiyası buraxılırdı.

O illərdə Moskviçlərin kütləvi ixracı başladı. İlk növbədə, yol şəraiti Sovet yollarına bənzər olan Şimali Avropa ölkələrinə çatdırılırdı və avtomobillər alıcılar tərəfindən sevilirdi. Lakin "Moskviç-407"-in Qərbi Avropaya və Benilüks ölkələrinə ilk çatdırılmasından sonra zavoda şikayətlər daxil olmağa başladı. Sən demə Sovet avtomobilləri avropalı sürücülərin vərdişlərinə və yüksək sürətlə hərəkət etməyə imkan verən Avropa yollarına uyğun deyildir.

Müvəqqəti tədbir kimi, zavodun konstruktorları "Moskviç-403", "Moskviç-407" və "Moskviç-408" modelləri üçün "407D", "407D1" və "408" mühərrikləri yaradıldı.

Bu dövrdə MZMA-da eksperimental dizayn işləri sürətlə davam edilirdi. Beləliklə, "Moskviç-402" bazasında, 60-gücdə dördkarbüratorlu "Moskviç-404" adlı açıq idman avtomobili yaradıldı, hansı ki, "Formula" yarışlarında zavod yürüşçüləri heç vaxt respublika çempionu olmamışdır. Hətta "Formula-1" beynəlxalq müsabiqələr üçün işlər aparıldı.

1950-ci illərin sonlarında, "407"-nin buraxılşıına keçid edildikdən sonra, eyni vaxtda iki növ "Moskviç-415" yolsuzluq avtomobillərini yaratdılar və sınaqdan keçirdilər.

Maraqlı bir layihə Moskviç "407" və "410" qovşaqlı, SSSR Avtomobil Sənayesi Nazirliyinin tapşırığı ilə yaradılmış, səkkiz nəfərlik "Moskviç A9" mikroavtobusu oldu. 1958-ci ilin yayında bir sınaq nümunəsi yığıldı. 1964-cü ildə zavod o illər üçün yeni və müasir banı ilə fərqlənən "Moskviç-408" modelini seriyaya buraxdı.

1967-ci ilin may ayında "Moskviç" markasının milyonuncu avtomobili konveyerdən çıxdı, bu "Moskviç-408" oldu.

1967-ci ilin oktyabr ayında onlar həm xarici bazarlarda, həm də beynəlxalq idman tədbirlərində müqayisəli uğur qazanmış "Moskviç-412" model seriyasını buraxılışına başladılar.

1968-ci ilin oktyabr ayında zavoda yeni bir ad verildi: "Moskva kiçik litrajlı avtomobillər (MZMA) zavodu" əvəzinə "Lenin komsomolu adına avtomobil zavodu (AZLK) adlandırıldı.

1970 – 1980-ci illər

1971-ci ilin sentyabr ayında "Avto-Moskviç" İstehsalat Birliyi yaradıldı.

1973-cü ilin sentyabr ayında İvanovo vilayətinin Kineşma şəhərində AZLK-ın filialı açıldı.

1974-cü ildə iki milyonuncu Moskviç avtomobili zavodun əsas konveyerindən çıxdı, bu "Moskviç-412" modeli idi.

1975-ci ildə "3-5" seriyasının nümunələrinin konveyer istehsalından imtina etməsi qərara alındı və zavod mövcud modellərin yenilənməsi üzrə işlərə başladı. Nəticədə "Moskviç-2138" (əvvəllər "408") və "Moskviç-2140" (əvvəllər "412") oldu.

1990 – 2000-ci illər

1990-cı illərin əvvəllərində AZLK ən böyük sovet avtomobil istehsalçılarından biri olaraq qalırdı. Avtomobilin yaradılması və yeni mühərriktikinti zavodunun tikintisi ilə bağlı dizayn və eksperimental işlər aparıldı. Qısa müddətdə "Moskviç-2142" sedanının kütləvi istehsalı üçün hazırlaşırdı.

Ancaq SSRİ-nin dağılması və yaranan iqtisadi qarışıqlıqla əlaqədar, zavod bütün sənaye müəssisələri kimi dərin böhran vəziyyətində idi.

1996-cı ildə konveyer ilk dəfə ayağa qalxdı. Moskva hökumətinin istehsalı canlandırmaq cəhdi uğurlu olmadı. Həmin ildə Ruben Asatryan "Moskviç" ASC-nin icraçı direktoru oldu. Müəssisənin dağılması üçün əsas səbəblərdən biri kimi etiraf olunur.

2001-ci ildə zavod son dəst avtomobil itehsal edərək, nəhayət qalxdı. Sonrakı illərdə, xarici idarəetmənin tətbiqinə baxmayaraq müəssisənin bütün texnoloji avadanlıqları, texnoloji sənədlər və hətta infrastruktur avadanlığı tamamilə itirildi. 2006-cı ildə "Moskviç" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti rəsmi olaraq müflis elan edildi.

2010-cu ilin sentyabr ayında iflas proseduru tamamlandı. Zavodun müdiri Aleksandr İvanovun sözlərinə görə, zavod ödəniş borclarını tam ödəmiş, sağlamlığa ziyan və mənəvi ziyana görə kompensasiya ödəmişdir. Kreditorlar istehsalata yatırılan vəsaitin 18%-ni aldılar.