Orbitdə olan 30.000-dən çox “Kosmik tillantılar” təhlükə mənbəyinə çevrilir

Hal-hazırda üstümüzdə, Yer ətrafında orbitdə bir çox məqsədlərə xidmət etmək üçün göndərilmiş minlərlə peyk var. Onların Yer və Kosmos haqqında müşahidələri ilə biliklərimizə əlavə olaraq, internetə çıxış, televiziya və GPS kimi həyatımızı asanlaşdıran texnologiyalara sahib olmağımızı bu peyklərə borcluyuq.

Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, eksperimental olaraq kəşf və texnologiya sahəsində bir çox irəliləyişlər əldə edilmişdir. Ancaq həqiqət budur ki, 1950-ci illərdən bəri buraxılan raketlər indi Yerin orbitində xaos və hətta təhlükə yaratmağa başlayır.

Planetimizin ətrafında orbitdə artıq fəaliyyət göstərməyən minlərlə ölü peyk, eləcə də illər ərzində buraxılan raketlərin qalıqları var. “Kosmik tullantı” adlanan bütün bu zibillər kəşfiyyat sahəsində problemlər yaradır.

Minlərlə parça yalnız Amerika və Rusiya kommersiya peyklərinin toqquşması nəticəsində kosmosa yayılıb

Bəzən kosmosdakı dağıntıların sayı raket atılması və ya istismardan çıxarılan peykin qəzaya uğraması ilə əlaqədar olaraq artıb. Bir avtobus kimi böyük qırıntılar da daxil olmaqla, təxminən 30.000 zibildən ibarət olan bu tullantı Yerin orbitində qalmağa davam edir və kosmos səyahəti və kəşfiyyatı üçün getdikcə daha çox problem yaradır.

Yığılmış zibillərin sayını xeyli artıran və istismardan çıxarılan peyklərin nə qədər təhlükəli ola biləcəyini göstərən Kessler Sindromunun mühüm nümunələrindən biri 2009-cu ildə baş verən böyük toqquşma idi. İstifadəsi olmayan, lakin hələ də orbitdə olan "Iridium 33" adlı aktiv Amerika peyki ilə Rusiyanın "Kosmos 2251" adlı kommersiya peyki düz bucaq altında bir-biri ilə toqquşub və kosmos üçün təhlükə yaradacaq 3200-dən çox qırıntının yayılmasına səbəb olublar. Təəssüf ki, bu dağıntıların yarısından çoxunun ən azı yüz il orbitdə qalacağı da bildirildi.

İyirmi dörd il ərzində kosmosdakı zibillərin sayı 30 minə çatıb və bu rəqəm həyəcan verici sürətlə artır

2000-ci ildə 8 min ədəd dağıntı qeydə alındığı halda, bu rəqəm 2019-cu ildə 20 minə, 2023-cü ilə qədər isə 30 minə çatıb. NASA-nın məlumatına görə, çəkisi səkkiz tona çata bilən bu qırıntıların bəziləri beysbol topu böyüklüyündə, bəziləri isə daha böyük olsa da, təsəvvürümüzə gətirəndə nəhəng bir zibil qalağının olduğunu deyə bilərik.

Ən qorxulusu odur ki, Kosmosa maraq və dəstək artdıqca bu rəqəm artmağa davam edəcək. Növbəti onillikdə hər il kosmosa 12 minə qədər yeni peyk buraxıla bilər.

"SpaceX" şirkəti daha sürətli internet bağlantısı təmin etmək üçün "Starlink" ilə peyklərin sayını artırdı

"SpaceX" tərəfindən yaradılan kosmos əsaslı "Starlink" sistemi internetə çıxışı mümkün qədər tez artırmaq məqsədi daşıyırdı. ABŞ tərəfindən 15,3 milyard dollardan çox maliyyələşdirilən "SpaceX", bu sistem üçün müəyyən aralıqlarla kosmosa cəmi 5 min peyk göndərdi və bunu etməyə də davam edəcək. Bu sistem sayəsində "Starlink" internet istifadəçiləri artıq saniyədə 100 Mb diapazonda məlumat göndərmək üçün kifayət qədər sürətli internetə sahib ola bilərlər.

Kosmosda qalan zibil təhlükə yaradırmı, yoxsa gələcəkdə olacaq?

Yer üzündə həyat üçün potensial təhlükə yaratmasalar da, “Kosmik tullantılar” kosmosda baş vermiş və baş verə biləcək toqquşmalara görə saylarının artacağı təqdirdə təhlükəli ola biləcəyi proqnozlaşdırılır. Kosmosa atılacaq raket və peyklərin də bu tullantılarla toqquşma  təhlükəsi var və görünür, bu ehtimal daha da artaraq təhlükəli hala gələcək.

Toqquşmaların qarşısını almağın başqa bir yolu daim manevr etməkdir. NASA orbitdəki peyklərə və ya kosmik gəmilərə potensial zərər verə biləcək minlərlə kosmik tullantı parçasını izləyir. Ancaq yenilərinin qarşısı alnmadıqca, kosmos zibilləri ilə peyklər arasındakı qarşılaşma təhlükəsi davam edəcək.