Polşa Respublikası

Dərc edildi: 04 mart 2019, 12.00 Baxış sayı: 9531

Polşa Respublikası

Polşa və ya Polşa Respublikası (pol. Rzeczpospolita Polska) — Avropada dövlət. Mərkəzi Avropada olub qərbdə Almaniya, cənubda Çex Respublikası və Slovakiya, şərqdə Ukrayna və Belarus, şimalda isə Baltik dənizi, Litva və Rusiya (Kalininqrad vilayəti) ilə həmsərhəddir. Ölkənin həmçinin Danimarka və İsveç ilə dəniz sərhədləri vardır. Polşanın ərazisi 312.683 km²-dir (dünyada ərazisinə görə 69-cu yerdədir). Əhalisi 38.1 milyondan çoxdur, sakinlər əsasən tarixi mərkəz Krakov və paytaxt Varşavakimi böyük şəhərlərdə məskunlaşmışdır.

İlk polyak dövləti 966-cı ildə yaradılmışdı. Həmin dövlətin sərhədləri təxminən bugünkü Polşa sərhədləri ilə üst-üstə düşür. Polşa 1025-ci ildə krallığa çevrilmiş, 1569-cu ildə isə Böyük Litva hersoqluğu ilə birləşərək Polşa-Litva birliyinin əsasını qoydu. Bu ittifaq yalnız 1795-ci ildə dağılmışdı. 1918-cu ildə müstəqilliyini yenidən qazanan Polşa İkinci dünya müharibəsi dövründə Adolf HitlerAlmaniyası tərəfindən işğal olunmuş, müharibə bitdikidən sonra isə kommunist dövlət kimi SSRİ-nin nəzarət etdiyi Şərq Blokuna daxil olmuşdu. 1989-cu ildə kommunist rejimi devrildikdən sonra Polşada "Üçüncü Respublika" quruldu. Bu gün Avropa İttifaqının ən çox əhaliyə malik 6-cı ölkəsi olan Polşa 16 voyevodaliqdan (pol. województwo) ibarət liberal demokratik dövlətdir. Ölkə Avropa Birliyi, NATO, BMT, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Dünya Ticarət Təşkilatının üzvüdür.

Tarix

Reç-Pospolita 1635-ci ildə

Polşanın üç mərhələli bölüşdürülməsi

877-ci ildə Kiçik Polşa ərazisi Böyük Moraviya dövləti tərəfindən işğal edildikdən sonra Qnezno şəhəri paytaxt olmaqla Böyük Polşa ərazisi Polşa dövlətinin yaranması üçün əsas mərkəz oldu. Polşa dövlətinin banisi və ilk hökmdarı Pyastovlar nəslindən olan knyaz Stefan I Meşko (960-992) olmuşdur. O, 966-cı ildə qərb adətləri üzrə Xristian dinini qəbul etmişdir. Onun oğlu-İgid Boleslavın dövründə Polşa knyazlığı özünün ən güclü dövrünü yaşayırdı. Polşa və Vistula çayları arasında yaşamış olan İslav qəbilələrinin qurmuş olduğu bir dövlətdir. O zamanki bu İslavlara "yayla insanları" mənasını verən "Polane" deyilirdi. Zamanla bu ad Polşa halına çevrildi.

Polşa XIV əsrdən XVII əsrə qədər keçən müddət içində Avropada güclü bir dövlət halında idi. "Üç parçalanmadan" ilki 1772-ci il tarixinə qədər olan müxtəlif xanədanlıqlar idarəsində idi. Bu tarixdən etibarən Polşanın çöküş dövrü başladı. 1772-ci il tarixində Prussiya, Rusiya və Avstriya, ölkə torpaqlarını aralarında paylaşdılar. Bunu 1793-cü və 1795-ci illər paylaşmaları izlədi. Polşanın əlində yalnız şərq Prussiya əraziləri qaldı. Birinci dünya müharibəsindən sonra uzun mübarizə və çətinliklərdən sonra 1918-ci ildə Versal sülh müqaviləsi ilə müstəqilliyi təmin edildi. Polşa 1918-ci il 7 noyabrda müstəqil ölkə elan edildi. Polşada hakimiyyətə Polşa Sosialist Partiyasının rəhbəri olan Yuzef Pilsudski gəldi. Polşanın qərb sərhədləri Versal müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmişdi. 1919-cu il 28 iyunda Polşa nümayəndələri ona imza atmışdılar. Lakin şərq sərhədlərini müəyyən etməkdə Antanta dövlətləri Polşaya fəaliyyət azadlığı vermişdilər. Hətta 1919-cu ilin dekabr ayında Antantanın Ali Şurası şərqdə Polşanın sərhəd xəttini təsdiq etdi. Bu, şərti olaraq Kerzon xətti adlandırıldı. 1921-ci ilin martında Riqada Sovet-Polşa müqaviləsi imzalandı. Həmin müqaviləyə əsasən Qərbi Belorus və Qərbi Ukrayna əraziləri Polşanın tərkibində qaldı. 1921-ci il 12 martda ölkənin konstitusiyası qəbul olundu. Konstitusiyada respublika quruluşu təsbit edildi. Pilsudkinin səlahiyyət müddəti bitdiyi üçün bütün vəzifələrindən imtina etdi. Lakin ölkədə vəziyyət getdikcə pisləşir, siyasi didişmələr, milli münaqişələr ölkəni idarəolunmaz vəziyyətə salırdı. 1926-cı ildə ölkədə hərbi çevriliş baş verdi. Y.Pilsudki yenidən hakimiyyətə gəldi. O, 1935-ci ilə kimi dövlətin başçısı oldu. Bu illər öz mahiyyətinə görə Polşa tarixinə sanasion (sağlamlaşdırma) dövrü kimi daxil olmuşdur. Polşa xarici siyasətdə antisovet və antialman siyasəti yeridirdi. Bu da, 1939-cu ildə Polşanın SSRİ və Almaniya arasında bölüşdürülməsi ilə nəticələndi.

1939-cu ildə eyni anda həm Nasist Almaniyasının və həm də Rusiyanın işğalına uğradı. İkinci dünya müharibəsi ərzində altı milyon polşalı öldürüldü. Daha sonra Alman orduları müttəfiqlərə təslim oldu. İşğal əsnasında qurulan sürgündəki Polşa hökuməti iş başına gəldi. 1947-ci ildə edilən seçkilərdə kommunistlər hökuməti qurdular və ölkəni Rusiyanın peyki vəziyyətinə gətirdilər. İkinci dünya müharibəsinin bu çətin günlərindən sonra Polşa, Rusiyaya(Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı) verilən 178.842 km²-lik bölgəyə qarşı 1945-ci ildə Alman torpaqlarından 102.400 km²-lik bir bölgəni götürdü. Oder-Neisse xəttinin şərqində qalan bu bölgə Sileziya, Pomeraniya, Qərb Prussiya və Şərq Prussiya da daxil idi. Polşa idarəsinə kommunistlərin gəlməsiylə, böyük mülkiyyətlər qaldırıldı, sənayelər milliləşdirildi, məktəblərdəki təhsil sistemləri kommunistləşdirildi. İstehsal azaldı. Bütün bunların nəticəsində 1956-cı ildə Poznanda üsyan çıxdı.

1970-ci ildə yeni ağır vergilər və həddindən artıq qiymət yüksəlmələri yeni üsyanlara yol açtı. 1980-ci ildə hadisələr daha şiddətləndi. Lenin limanlarında inkişaf edən "İşçi Tətilləri" sonunda, işçinin yanında olduğunu söyləyən kommunist idarə "21 imtiyazı" vermək məcburiyyətində qaldı. Qdansk adıyla bilinən bu tətillər sonunda, müstəqil işçi peşələri qurma haqqı əldə edildi.

Hadisələrin gedişindən hürkən Rusiyanın təhdidləri ölkədə hərbi vəziyyət elanına səbəb oldu. İşçi qiyamlarını təşkil edən Həmrəylik Peşəsi liderləri həbs olundu. 1982-ci ildə ABŞ-ın təzyiqi nəticəsi hərbi vəziyyət qaldırıldı. 1983-cü ildə yenə Qdanskda Lenin Limanlarında hökumət əleyhdarı göstərilər edildi. 1 mayda Polşa işçiləri, İşçi hökumətindən haqqlarını tələb etmək üzrə "İşçi Bayramını" tətillərlə qeyd etdilər. Əsgəri idarə işçilərə bəzi haqqlar verdi. 1985-ci ildə seçkilərindən sonra hakimiyyətə keçən Voyçex Yaruzelski, Qərblə əlaqələrini inkişaf etdirməyə çalışdı. Artan iqtisadi problemlər 1988-ci ildə böyük bir tətil dalğasına səbəb oldu. 1989-cu ilin iyununda edilən seçkilərdə, o tarixə qədər iqtidarda olan Birləşmiş İşçi Partiyası ağır məğlubiyyətə uğradı. Həmrəylik Peşəsinin təklifi üzərinə Tadeuş Mazovetski başçılığında bir koalisiya hökuməti quruldu. 1990-cı ildəki dövlət başçılığı seçkilərini Lex Valensa qazandı.

Əhali və sosial həyat

Polşalılar slavyan irqindəndir. Əhalinin ən köhnə qaynağını 10-cu əsrdə "Polane" adı verilən slavyan qəbilələri meydana gətirir. Təxminən olaraq 37.875.000 əhaliyə sahib bir ölkədir. Əhalinin 98% ini Polşalılar meydana gətirər. Geri qalan kiçik bir hissəsini isə Almanlar, Ukraynalılar və Beloruslar təşkil edir. Polşalıların 65%-ə yaxını gənc olub, 15 ilə 60 yaş qrupu arasındadır. Əhali sıxlığı 121/km² olub, illik əhali artımı 0,1%-dir.

Bu günki Polşa dili, slavyan qəbilələrindən birini təşkil etmiş Polanelerin dilindən qaynaqlanmaqdadır. Buna müqabil, Pomeraniyanın şərqində və Polşa Karpatlarının bəzi bölgələrində digər slavyan qəbilələrinin bir miqdar fərqli istiqamətləri olan ləhcələri də danışılmaqdadır. Polşa xalqının böyük bir hissəsi katolikdir. Xristian aləminin bu günki lideri olan Papa II İoann Pavel, Polşalıdır.

Polşada təhsil və təhsil imkanları olduqca genişdir. Xalqın oxuma yazma nisbəti 98%-dir. Əvvəllər katolik inancına görə hazırlanmış təhsil tədris planı, kommunistlərin iş başına gəlməsiylə daha pis bir vəziyyətə salındı. Dərslər tamamilə dindən uzaqlaşdırılmış və kommunist ideologiyasıyla şagirdlərin beyinləri zəhərlənməyə çalışılmışdır. Marksist-Leninist fəlsəfə içində boğulmuş düşüncə və prinsiplər, hər səviyyədə məcburi öyrədilməkdə idi. 1986-cı ildən sonra bu məcbur etmə yavaş-yavaş yumuşalmışdir. Mövcud universitetlər içində Krakovda Jagerellonion Universiteti, Lyublin Katolik Universiteti və Varşava Universiteti ən əhəmiyyətliləridir. Polşanın Əsas şəhəri Varşavadır. Digər əhəmiyyətli şəhərləri isə; Lodz, Krakov və Qdanskdır.

Din

Polşada kilsə - Licheń Stary

Polşada kilsə - Belostok

Polşa Avropanın ən dindar ölkəsidir. Katolik olduğunu söyləyənlər 90%, gədəri insan nizamlı olaraq Kilsəyə getdiyini bəyan edənlər 80%ə çatmaqdadır. Dini inancı olanlar arasından 4 qrup seçə bilərik. Birinci qrupa aid 15% polşalı cox dindar olub, hər gun dini ayinlərini yerinə yetirib, böyük bir inancla dua edənlərdir. İkinci qrup- 35-55% xalq, bu insanlar Allaha inanır və dua edir amma hər vaxt kilsənin səsinə qulaq asmır. Üçüncü qrup- 20-25% Allaha inanıb, kilsəyə cox nadir gedənlərdir. Ayrıca kilsəni tənqid edirlər. Dördüncü qrup 20-30% insanlar Allaha inanıb, dua etməyən və kilsəyə getməyənlərdir. Polşa Məclisi (Seym) Başçı kürsüsünün arxasında Xaç vardır. Konstitusiyada əlaqədar hər hissədə Katolikliyə yer ayırlmışdır. Bu mənada, Katolisizm dövlətin rəsmi dini olaraq qəbul edilməkdədir də deyilə bilər. Kilsə, dövlət, siyasət və cəmiyyət həyatında lazım olduğunda istifadə etdiyi ciddi bir nüfuza malikdir. Bəzi Katolik keşiş və qruplar siyasətə açıqca girməkdə və bu günki koalisiya iqtidarının ən böyük və ən kiçik partiyalarını dəstəkləməkdədir.

Bu gün Polşada heç bir adam və ya rəsmi və ya xüsusi təşkilatın Katolikliyi açıqca rədd etməsi ya da tənqid etməsi düşünülməməlidir. Kilsə ilə açıqca tərs düşən bir partiyanın siyasi həyatda yer sahibi olması az qala qeyri-mümkündür. Papa II İoann Pavel qarşı sərt yazı yazan bir jurnalist məhkəmə tərəfindən sərt cəzaya məhkum edilmişdir. Rəsmi təşkilatın Dövlət ilə Kilsə əlaqəsini 1989-cu ildə qəbul olunan qanunla təşkil etməkdədir. Bu qanunlar, inanc azadlığını zəmanət altına almaqda, Roma Katolik Kilsəsinin radio və televiziya proqramları etməsinə, ayrıca məktəb, xəstəxana və tarixi dəyəri olan binaları işlətməsinə icazə verməkdədir. Lublin Katolik Universiteti və Varşava İlahiyyat Akademiyası xaricində bir çox universitet və təhsil təşkilatında ilahiyyat fakültələri vardır. 28 İyul 1993 tarixində hökumət, Baş yepiskopluq ilə aralarındakı qarşılıqlı əlaqələri təşkil edən bir Konkordato imzalamış, söz mövzusu razılaşma üzərində 5 il görüşmələr edildikdən sonra Parlament tərəfindən qanuniləşdirilmişdir. Varşava Baş yepiskopu, eyni zamanda Polşa Baş yepiskopudur (ki 1981-ci ildən bu yana bu vəzifəsi Kardinal Józef Glemp icra etməkdədir). Dini paytaxt Gnieznodur və bu şəhərin yepiskopu doğrudan baş yepiskop ünvanı almışdır. 1978 ili Oktyabr ayında, Krakov Yepiskopu, kardinal Karol Wojtyła (Karol Voytıua), II İoann Pavel adı ilə Papa seçilmişdir. Wojtyła, 2005-ci ildə ölmüşdür.

İqtisadiyyat

Varşavanın maliyyə mərkəzi

Polşa iqtisadiyyatı, İkinci dünya müharibəsi və müxtəlif zəbtlər üzündən böyük sarsıntılar sovuşdurmuşdur. Daha sonra ABŞ və digər ölkələrdən alınan köməklərlə bir az düzəlmişdir.

Kommunistlər ölkəni ələ keçərincə iqtisadiyyatda dövlətləşdirmə və kollektifleştirme başladı. Kommunist ölkələr arasında qurulan "Qarşılıqlı İqtisadi Köməkləşmə Şurası" (Comecon) iqtisadi istiqaməti yüngüləşdirmək. Polşa bunun bir üzvü olaraq, ticarətini bu ölkələrlə edərdi. Ölkədə sosialistlər seçkiləri itirincə və Sovetlər Birliyi dağılınca başa keçən hükumet iqtisadi problemləri həll etmək üçün Qərbə açılma siyasətini tətbiq etməkdədir.

Polşa sənayesi olduqca müxtəlifdir; gəmi istehsalı, tekstil, kimya, meşə məhsulları, metal sənayesi, avtomobil, təyyarə, maşın, sement, alüminium və neft məhsulları başlıca sənaye aspekləridi. Son zamanlarda taxta-şalban və kağız sənayeləri də inkişafa başlamışdır. Mədənçilik və mədən sənayesi olduqca inkişaf etmişdir. Bunların ən əhəmiyyətliləri kömür, sink, güllə və misdir. Polşa, Şimali Almanya və İngiltərədən sonra Avropanın ən böyük kömür istehsalçı ölkəsidir. Ayrıca sülfür çıxaran ölkələr arasında qabaqda gəlməkdədir. Manqan, qalay, duz, linyit, neft, dəmir və təbii qaz digər əhəmiyyətli yeraltı qaynaqlarıdır.

Enerji baxımından olduqca inkişaf etmiş bir ölkədir. Sovet köməyiylə qurulmuş hidroelektrik stansiyaları mövcuddur. Kömürə söykənən dəmir və polad sənayesi əhəmiyyətli bir gəlir qaynağıdır. Vroslav, Poznan, Bıdqоş, Yuxarı Siləsiyə ən əhəmiyyətli mexaniki və elektrik mühəndisliyi sənaye mərkəzləridir. Qdansk və Şеçində isə limanlar mövcuddur. Son zamanlarda qida, alüminium sənayesi Macarıstan boksu idi və yerli qida, alüminium və süni gübrə sənayeləri inkişaf etmiş vəziyyətdədir. Alüminium sənayesi; Macarıstan boksu idinə və yerli gəhvə rəngli kömürə bağlıdır.

Əkinçilik məhsulları baxımından daha çox kartof, tütün, kətan, çovdar, arpa, buğda və yulaf qabaqda gəlir. Heyvandarlıqda isə daha çox mal və qoyun yetişdirilər. Ayrıca balıqçılıq digər əhəmiyyətli bir qaynaqdır.İşləyən əhalinin 30% a yaxın bir hissəsi əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olar. Polşa, pul vahidi olaraq Złoty istifadə edər. Adam başına düşən milli gəlir 7200 dolların üstündədir. Polşa xarici ticarətinin təxminən üçdə ikisi köhnə Comecon üzvü kommunist blok ölkələriylə olmaqdadır. Bu ölkələrdən ən çox ticarət ediləni Rusiyadır. İdxalatın 35 % və ixracatın 26 % ı bu ölkələrədir. Qərbli ölkələr arasında ən çox Almaniya ilə ticari münasibətləri mövcuddur. Ayrıca İngiltərə və ABŞ, Polşa ilə ticari andlaşmaları olan liberal ölkələrdir. Xüsusilə son illərdə buğda və digər əkinçilik məhsullarında ABŞ ilə olan bağlılıq artmışdır.

Polşanın idxalat məhsulları; tekstil xammalı, dəmir cövhəri, maşın və təchizat, taxıl məhsulları və neftdir. Neftin hamısı "Dostluq Boru Xətti" yoluyla Rusiyadan təmin edilə Ölkənin nəqilliyat şəbəkəsi xüsusilə İkinci dünya müharibəsi əsnasında işləməz hala gətirilmişdir. Bu gün isə nizamlı yollara malikdir. Dəmiryollarının cəmi uzunluğu təxminən 25.848 kmdir. Bunun 3200 kmə yaxın bir hissəsi elektriklidir. Çay və kanallar nəqliyyata uyğundur. Odra Çayı üzərində ticari çatdırma edilməkdədir. Ölkənin ticarət yükünün ağırlığı dəmiryolları üzərindən olduğu üçün 363.116 kmə çatan quruyolları nisbətən daha az inkişaf etmişdir. Müasir bir hava yolu sisteminə malikdir. Ayrıca dəniz nəqliyyatı da yaxşı vəziyyətdədir. Başlıca limanları Qdansk, Qdınya və Şеçindir.

Polşa-Azərbaycan münasibətləri

Andjey Duda

Azərbaycan və Polşa xalqları arasında yaxın və səmimi münasibətlər lap qədimdən mövcuddur. Müstəqillik qazandığımız son 20 ildə isə bu əlaqələr əsl müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəlib. Xüsusilə də bu ölkənin Avropa Birliyinin, eyni zamanda, NATO-nun üzvü olması Qarabağ münaqişəsindən dolayısı torpaq itkiləri ilə üzləşmiş Azərbaycana öz problemlərindən qurtulmaq üçün çox faydalıdır. Polşa ilə Azərbaycanı həmişə yaxın və dost münasibətlər birləşdirib. Oxşar talelər, əsasən də XX əsrdə bizə bir-birini daha düzgün başa düşməyə, eləcə də problemləri eyni tərzdə mənimsəməyə imkan verir. Polşa Avropa Birliyinin və NATO-nun tamhüquqlu üzvü kimi Şərq Tərəfdaşlığı proqramına daxil olan Azərbaycan üçün təcrübə mübadiləsi baxımından bir vasitəçidir. Azərbaycanın Avroatlantik strukturlarla partnyorluq prinsipləri üzərində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsini nəzərdə tutan bütün fəaliyyətini dəstəkləməkdə və əlaqələrin daha da dərinləşdirilməsinə töhfə verir. Tələbə mübadiləsi davam edir, eləcə də Polşa tərəfi Azərbaycan vətəndaşları üçün çoxlu təqaüd proqramını həyata keçirir və sair. Bakıda Polşa Mədəniyyəti və Dili Mərkəzi fəaliyyət göstərir, eləcə də Polşa diasporunun fəaliyyəti çox aktivdir.

Polşanın Mərkəzi Statistika Bürosunun məlumatlarına görə, 2010-cu ilin yanvar – iyul aylarında iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 51,5 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Bunun da 45,2 milyon dolları Polşadan Azərbaycana ixrac, qalan 6,5 milyon dollar isə əksinə, idxalın hesabınadır.

Polşa İsveçlə birgə Avropa Birliyinin qonşuları üçün misli olmayan Şərq Tərəfdaşlığı əməkdaşlıq proqramı barədə təşəbbüsün müəllifidir. Hansı ki, həmin proqramda Azərbaycan mühüm yer tutur. Proqramın əsasları Avropa Şurasında qəbul ediləndən sonra təşəbbüs Avropa Birliyinin şərq siyasətinin miqyasını qat-qat gücləndirdi. Mümkün əməkdaşlıq isə bərabər şəkildə həm AB-dən, həm də ayrı-ayrı tərəfdaş ölkələrindən asılı olacaq. Bu iki və çoxtərəfli könüllü əməkdaşlıq proqramıdır, partnyorlar istəmədiyi ölkələrlə əməkdaşlıq etmək məcburiyyətində deyillər. İkitərəfli əlaqələrin yüksək səviyyəsindən yan keçmək olmaz. Burada isə Polşa tərəfindən baş nazirin müavini, iqtisadiyyat naziri Valdemar Pavlyakın sədrlik etdiyi Polşa – Azərbaycan iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyası xüsusi rol oynayır. Bu vaxtadək komissiyanın 4 iclası keçirilib. Hansı ki, Polşa – Gürcüstan İqtisadi Komissiyası hələ bu il çağırılıb.İki ölkəni birləşdirən ikitərəfli münasibətlər son illər bir çox sahədə yaxın əlaqələrin yaradılmasına imkan verdi. Polşanın yüksək səviyyəli hökumət nümayəndələrinin Bakıya çoxsaylı səfəri, 2010-cu ildəkilərə də istinad etsək – baş nazir Donald Tusk və yaxud baş nazirin müavini, iqtisadiyyat naziri Valdemar Pavlyakın səfərləri ikitərəfli əlaqələrin səviyyəsini göstərdi. Avrasiya Neft Nəqli Dəhlizi Layihəsinin (EAKTR) mühüm elementi olan Odessa – Brodi boru kəməri davamla "Sarmatia konsorsiumu" formatında həyata keçirilir. Bura Polşa, Ukrayna, Litva, Azərbaycan və Gürcüstanın energetika şirkətləri daxildir. 24 noyabr 2010-cu il tarixində Bakıda keçirilmiş Polşa – Azərbaycan iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyasının IV iclası zamanı Polşa baş nazirinin müavini və iqtisadiyyat naziri Valdemar Pavlyak effektivliyin artırılmasının, həmçinin Sarmatiyanın yeni şəraitlərə uyğunlaşmasının zərurətini vurğuladı. O, eləcə də Şərq Tərəfdaşlığı təşəbbüsünün "Enerji təhlükəsizliyi" III tematik platformasında təklif edilən imkanları da qeyd etdi. Bu yaxınlardakı Azərbaycan neftinin Ukraynaya çatdırılmasına dair razılaşmalar və xammalın Belorusa nəqli əsaslandırılmış ticarət istifadəsinin sübutu və "EAKTR" layihəsinin inkişafı üçün yaxşı zəmindir. Smolenskdəki qəza nəticəsində prezidet Kaçinskinin vəfatı görülməmiş bir hadisə idi. Polşa bu faciəvi sınaqda ictimai vəziyyəti və konstitusiyaya söykənmiş hakimiyyətin qoruyub-saxlanması nöqteyi-nəzərindən imtahan verdi. Ancaq prezidentin vəfatı heç bir halda Polşanın xarici siyasətinin istiqamətini və əsaslarını, burada xüsusən Varşava ilə Bakını birləşdirən əlaqələri dəyişməyəcəyi gözlənilir. Biz inanırıq ki Polşanın siyasi sistemində prezident xarici siyasətin yaradıcısı deyil, icraçısıdır. Bu səbəbdən də 1 il əvvəl baş verdiyi üzücü itki xarici siyasətinə təsir etməz. Hazırda hakimiyyət qrupunda dəyişiklikləri keçirə biləcək növbəti parlament seçkiləri bu ilin payızına planlaşdırılır. Lakin parlamentə daxil ola biləcək ciddi siyasi qüvvələrdən heç biri Polşanın şərq siyasətinin əsaslarını, burada da Azərbaycanla əlaqələri inkar etmir.

Varşava Varşava Universiteti