İybilmə qabiliyyətinin itməsi ilə erkən ölüm arasında əlaqə aşkarlanıb

İybilmə qabiliyyətinin kəskin pisləşməsi, yaxud tamamilə itirmək yaxın 10 ildə erkən ölüm ehtimalını 50 faiz artırır. Və bu Alzqeymer kimi xəstəliyə tutulanlara deyil, məhz sağlam insanlar üçün xarakterikdir. FaktXeber.com-un verdiyi məlumata görə, bu barədə amerikalı alimlər Annals of Internal Medicine jurnalında məqalə dərc ediblər.

İnsan burnunda müxtəlif qoxuları müəyyən edən milyonlarla sinir hüceyrəsi var. Yaşam boyunca bu hüceyrələr mütəmadi olaraq yenilənir. Ancaq Alzqeymer kimi sinir xəstəliklərində adətən ilk növbədə qoxu neyronları məhv olur, insanlar iybilmə qabiliyytəini itirir. Bu səbəbdən alimlər uzun müddət hesab ediblər ki, iybilmənin zəifləməsi, ya tamamilə itməsi neyrogenerativ xəstəliklərin erkən əlamətlərindəndir və bununla əlaqədar diaqnoz qoyulandan sonra yaxın illərdə insanın ölüm risqi çoxdur. 

Amerikalı alimlər versiyanı yoxlamaq qərarına gəliblər. Bunun üçün onlar ABŞ-ın Milli Sağlamlıq İnstitutundan həyatı müşahidə olunan 71-82 yaş arası 2300 yaşlı amerikalı barədə məlumatları analiz ediblər. 

Alimlər iybilmənin itirilməsinin həqiqətən də yaşlı amerikalıların ölüm risqini artırdığını görüblər: qoxu qabiliyyətini itirən, ancaq ağır xəstəlikdən əziyyət çəkməyənlərdə ölüm risqi sonrakı 10 il üçün 46 faiz təşkil edib. Maraqlıdır ki, bu risq heç bir sağlamlıq problemi olmayan könüllülər üçün də yüksək olub – onların ölmə şansı 62 faizə yüksəlib.

Digər tərəfdən alimlər gözlənilmədən müəyyən ediblər ki, beyin xəstəliyi bu effekti ancaq 1/3-ni izah edir. Başqa sözlə, iybilmənin itirilməsi və erkən ölüm arasında qarşılıqlı əlaqə əsasən Alzqeymer, yaxud Parkinson xəstəlikləri ilə deyil, səhhətdə olan başqa problemlərlə əlaqədardır. Onların təbiətini və yaşlı insanların sağlamlığına təsirini isə hələ yoxlamaq lazımdır.

«Biz hələ ki, bu risqin 70 faiz nədən ibarət olduğunu bilmirik. Biz neyrodegenerativ xəstəliklərdən əziyyət çəkməyən insanların məhz hansı səbəbdən iybilməni itirdiyini öyrənməliyik. Digər tərəfdən bu faktın özü göstərir ki, qoxu qabiliyyətini itirmə sağlam insanlar üçün acı nəticələnə bilər. Başqa sözlə, iybilməni itirdiyinizi düşünürsünüzsə, dərhal həkimə müraciət edin», - deyə alimlər nəşrdə bildirirlər.