Məktub göndərin: NASA Ayda nə edəcəyini bilmir

NASA alimlərdən xahiş edir ki, astronavtların Ayda nə edəcəklərinə dair təklif versinlər. Agentlikdən yarım əsrdən sonra buraya ilk eniş zamanı astronavtlara hansı elmi tapşırıqların verilməsi barədə təklif göndərmələri xahiş olunur.

Ens.az xəbər verir ki, Amerikanın NASA kosmik agentliyi alimlərdən Amerikalı astronavtların Aya bir neçə onillikdə ilk eniş zamanı həll edə biləcəkləri elmi problemlərin hazırlanmasında iştirak etmələrini istədi.

2024-cü ilin oktyabr ayına planlaşdırılan bu hadisə, Amerikanın "Orion" kosmik gəmisi ilə 1972-ci ildən bəri ilk dəfə insan ayağının yenidən Ay səthinə ayaq basacağı, ikinci pilot missiya olacaq. 

NASA, "eniş sahəsi hələ seçilməyib, ancaq Cənub Qütbünün altı dərəcəsi yaxınlığında olacaq" deyir.

Missiyanın elmi proqramını formalaşdırmaq üçün NASA, alimlərdən astronavtların Ay-da yerinə yetirə biləcəkləri vəzifələrə dair qısa, iki səhifədən çox olmayan elmi təkliflər göndərmələrini xahiş edib. Onlar missiyanın texniki xüsusiyyətlərini əvvəlcədən nəzərdən keçirərək cari ilin 8 sentyabrından gec olmayaraq göndərilməlidirlər.

Təqdim olunan təkliflər, hazırda NASA-nın Elm Missiyaları Müdirliyində yaradılan xüsusi bir qrupa "İnsan Missiyası Tədqiqat və Planlaşdırma Müdirliyi tərəfindən əvvəlcədən müəyyən edilmiş elmi hədəflərə çatmaq məqsədilə ətraflı məqsədlər inkişaf etdirmək" üçün kömək məqsədi daşıyır.

NASA-nın planetar araşdırmalar şöbəsinin müdiri Lori Qleyz, "İşə hazır olan elmimizin olduğuna əmin olmaq istəyirik" deyib. Onun sözlərinə görə, NASA rəhbərliyi missiyanın başlanğıcına qədər astronavtların Yer üzündə lazımi elmi təlimlərdən keçəcəyinə və Ay səthində işləmək üçün bütün lazımi vasitələrə sahib olacağına əmin olmalıdır. "Səthdə elmlə məşğul olmaq üçün lazım olan hər şeyə sahib olacaqlar" deyib o.

“Baxmayaraq ki, NASA qeyri-hermetik rover layihəsini araşdırır, Yapon kosmik agentliyi JAXA isə  hermetik rover hazırlamaq niyyətində olduğunu elan edib, NASA-nın təklif çağırışına  cavab vermək niyyəti ilə iki Artamida astronavtının Cənubi Qütbdəki eniş zonası yaxınlığında“ çoxsaylı yürüş gəzintiləri ”həyata keçirəcəklərini açıqlayıb. 

Bu gəzintilərdə astronavtlar Ay ay torpağının, nümunələrini, reqolit toplayacaq, hər cür kamera və alətlərdən istifadə edəcəklər. Bunların arasında astronavtların yanında olacaqları, eyni zamanda astronavtların gedişindən sonra səthə qoyulacaq və orada qalanlar da olacaq.

Təklif çağırışında alətlər və əlaqəli texnologiyalar haqqında məlumat yoxdur, lakin NASA artıq bu məsələləri öyrənir.

"Hansı alətlərin lazımlı olduğunu öyrənmək istəyirik" Qleyzin digər həmkarı Bred Beyli əvvəllər söyləmişdi. Bu, kosmonavtların daşıdığı və eniş yerinin kənarına qoyulacaq alətlərə aiddir.

Onun sözlərinə görə, bəzi alətlərin əvvəlcədən avtomatik zondlardan istifadə edərək astronavtların eniş yerinə çatdırılması mümkündür.

Mütəxəssislərin fikrincə, əsas açıq suallardan biri üçüncü və sonrakı missiyalardakı astronavtların Yerə gətirə biləcəyi torpaq miqdarıdır. Hələ 2019-cu ilin payızında, alimlərə ediklən təklifdə qabların kütləsi daxil olmaqla 35 kiloqram torpaqdan bəhs olunurdu.

Daha sonra NASA nümayəndələri yüz kiloqram gətirmək niyyətində olduqlarını, lakin 2024-cü ilə qədər yükün ağırlığına məcburi məhdudiyyətlər qoyulmasının lazım olduğunu elan etdilər.

Bu, hələ yarım əsr əvvəl astronavtların gətirdiyi Ay torpaq nümunələrini araşdıran və tədqiqat üçün yeni obyektlər əldə etməyi xəyal edən bir çox elm adamının narahatlığına səbəb oldu.

Beyli, mümkün qədər çox torpaq verilməsinin prioritet olaraq qaldığını söylədi. “Nümunələrin araşdırılması proqres planlaşdırdığımız hər şeyin mərkəzindədir. Ən vacib hədəflərimizdən biri mümkün qədər çox nümunə gətirməkdir. Bunlar kifayət qədər ola bilməz ”deyib.

Avqustun ortalarında, Kolumbiya Bölgəsi vəkilliyi, NASA-nın insan proqramları üzrə keçmiş müavini Duqlas Lovero ilə birlikdə astronavtları aya göndərmə hüququ müsabiqəsi haqqında məlumatları Boeing-in kosmik və hərbi inkişaf bölməsinin sədr müavini Cim Çilton-a qanunsuz olaraq ötürməkdə şübhəli bilinən şəxslə bağlı istintaq başlatdı.

Daha əvvəl də xəbər verildiyi kimi, Loverro'nun müsabiqənin təfərrüatları haqqında məlumat verərək, onu üstün bir vəziyyətə gətirən bəzi təlimatları qanunsuz olaraq aviakosmik nəhəngə  ötürdüyü ehtimal olunur. NASA rəhbəri Cim Braydenstayn, 18 Mayda Loverrodan ayrılmasını xahiş etdikdən sonra keçmiş həmkarlarına müəyyən  risklər və edilən səhvlər haqqında yazdığı uzun bir məktub yaydı.

Mənbə: gazeta.ru